Gazeta Agronews Nr. 6

25 produkcja roślinna zostają przemieszczone w głębsze warstwy ziemi i tam ulegają szybkiemu rozkładowi. Prawdopodobieństwo wystąpienia chorób można również zminimalizować stosując zmianowanie. Siew rzepaku i innych roślin kapustowatych na tym samym polu z kilkuletnią przerwą powoduje, że zgromadzone w glebie i na jej powierzchni patogeny są pozbawione roślin żywicielskich, co znacznie zmniejsza możliwość ich przeżycia i rozprzestrzeniania się. Zbilansowane nawożenie mineralne powoduje, że rośliny są dobrze rozwinięte, a przez to bardziej odporne na wszelkie infekcje powodowane przez grzyby. Zastosowanie metody biologicznej w uprawie wielkoobszarowej, jaką jest rzepak, ma w chwili obecnej niewielkie znaczenie i jest raczej na etapie badań. Obecnie, niewątpliwie za najskuteczniejszą metodę walki z chorobami uważa się stosowanie chemii, należy jednak pamiętać, że w ochronie integrowanej chemia traktowana jest jako ostateczność. Aby zużycie środków chemicznych zminimalizować, a jednocześnie, aby ich skuteczność była maksymalna i jak najmniej szkodliwa dla środowiska naturalnego, trzeba dysponować fachową wiedzą na temat chorób i możliwości ich efektywnego zwalczania. Właściwe rozpoznanie objawów chorobowych ich szkodliwości, a czasem cykli rozwojowych grzybów powodujących choroby, znacznie ułatwia walkę z nimi. W Polsce, za najgroźniejsze choroby występujące jesienią na plantacjach rzepaku ozimego uważa się suchą zgniliznę kapustnych i zgorzel siewek. Oczywiście nie oznacza to, że tylko te choroby mogą wystąpić jesienią na plantacji. W zależności od warunków pogodowych w okresie jesieni można obserwować również objawy czerni krzyżowych, szarej pleśni, mączniaka rzekomego, a w poprzednim sezonie 2011/2012 stwierdzono również wystąpienie w dużym nasileniu mączniaka prawdziwego. Od kilku lat nie obserwuje się wystąpienia cylindrosporiozy, jednak nie można zupełnie wykluczyć jej ponownego pojawienia się. Z ekonomicznego punktu widzenia pierwsze dwie choroby, czyli sucha zgnilizna kapustnych i zgorzel siewek, powodują największe straty, jednak w sprzyjających warunkach również pozostałe choroby mogą spowodować wiele szkód. Dodatkowo niekontrolowany rozwój chorób jesienią powoduje nagromadzenie na polu czynnika infekcyjnego, który wiosną, po ruszeniu wegetacji, ponownie zaatakuje plantację. Chorobą, która zazwyczaj jako pierwsza pojawia się na plantacji rzepaku ozimego, jest zgorzel siewek, powodowana przez kompleks grzybów, do których zalicza się m.in .: Pythium spp., Rhizoctonia solani, Fusarium spp. i inne. Jest to grupa patogenów powszechnie bytująca w glebie i czasem na okrywie nasiennej nasion rzepaku, zróżnicowana pod względem wymagań co do zakresu warunków niezbędnych dla swego rozwoju. Oznacza to, że choroba może wystąpić zarówno w sezonach z dużą ilością opadów, jak i umiarkowanie suchych, ciepłych lub chłodnych. O przebiegu choroby często decyduje gatunek grzyba, który dominuje w kompleksie. Zgorzel siewek może wystąpić przedwschodowo, atakując wychodzące z nasion kiełki. Wówczas na kiełkach widoczne są brązowe przebarwienia i następuje zaburzenie ich prawidłowego wzrostu. Często obserwuje się poskręcania i zniekształcenia Czerń krzyżowych Z wieloletnich badań i obserwacji wynika, że w ograniczaniu chorób rzepaku ozimego najlepsze efekty daje zastosowanie tzw. ochrony integrowanej, czyli łączącej różne zabiegi ochronne, zarówno agrotechniczne, biologiczne jak i chemiczne.