Gazeta Agronews Nr.11

chemiczną. Intencje metody integrowanej najlepiej oddaje jej definicja zaproponowana w 1981 roku przez Flint i van den Bosch: „Integrowana ochrona roślin jest opartą na podstawach ekologicznych strategią zwalczania organizmów szkodliwych, która silnie podkreśla wykorzystanie naturalnych czynników śmiertelności agrofagów, takich jak wrogowie naturalni i czynniki klimatyczne i poszukuje takich rozwiązań w ochronie upraw, które w możliwie najmniejszym stopniu mogą ograniczać śmiertelność naturalną. W integrowanej ochronie stosuje się pestycydy, ale tylko na podstawie systematycznego monitoringu populacji agrofagów i czynników naturalnych wskazujących na taką konieczność. Generalnie program integrowanej ochrony roślin uwzględnia wszystkie dostępne metody zwalczania, w tym również brak potrzeby zwalczania i ocenia potencjalne możliwości i skutki zastosowania różnych programów zwalczania, w tym agrotechniki, warunków klimatycznych oraz zwalczania wszystkich agrofagów, przed którymi uprawa musi być chroniona.” Kolejne lata nie przyniosły niestety spodziewanego rozwoju wykorzystania metody biologicznej a jedynym bardzo pozytywnym przykładem był Związek Radziecki, w którym wykorzystując dotacje państwa zorganizowano około 600 biolaboratoriów produkujących organizmy pożyteczne i biopreparaty dla potrzeb republik. Już w 1978 roku środki biologiczne stosowano w ZSRR na powierzchni 15.5 mln. ha, w tym kruszynka uwolniono na powierzchni 9.3 mln. ha, a biopreparat Baktorodencyd na powierzchni 3.6 mln. ha. W uprawach szklarniowych drapieżcę Phytoseiulus persimilis oraz biopreparaty do zwalczania chorób pod ogólną nazwą Trichodermin stosowano na powierzchni 1.9 mln. m2, a Baktorodencyd na powierzchni 5.5 mln. m2. W następnych latach następował w ZSRR dalszy postęp w stosowaniu metody biologicznej, między innymi poprzez utworzenie około wspomnianych 600 biolaboratoriów produkujących czynniki biologiczne dla poszczególnych rejonów i areał chroniony metodą biologiczną wzrósł do około 35 mln. ha. Najważniejszymi stosowanymi czynnikami biologicznymi były: kruszynek – 15 mln. ha, biopreparaty Bacillus thuringiensis – 2 mln. ha oraz biopreparaty do zwalczania gryzoni – 3mln. ha. Na 10‑11 mln. ha realizowano ochronę entomofauny pożytecznej. Kolejne dane pochodzą z roku 1996 (Pruszyński 1997). Zmiana sytuacji politycznej i gospodarczej doprowadziła do bardzo znacznego ograniczenia liczby biolaboratoriów do 271. Nadal jednak produkowano w nich 1068 ton biopreparatów (15 bakteryjnych i 13 grzybowych) oraz 18 gatunków drapieżców i pasożytów. Chroniony biologicznie areał wynosił 7.8 mln. ha upraw rolniczych oraz 18.690 ha upraw szklarniowych. Zakładano jednocześnie dalszy rozwój stosowania metody biologicznej nawet do 50‑60% ogólnej powierzchni upraw rolniczych. Zmiany polityczne i gospodarcze jakie miały miejsce w krajach Europy Środkowej i Wschodniej pod koniec lat 90. ubiegłego wieku i rozpad Związku Radzieckiego, a przede wszystkim likwidacja dotacji spowodowały bardzo znaczne ograniczenie stosowania metody biologicznej. Według prof. van Lenteren Prezydenta Międzynarodowej Organizacji Biologicznego Zwalczania (IOBC) wroku2005 metodę Rejon świata Areał chroniony biologicznie Federacja Rosyjska 10 Chiny 2.2 Ameryka Łacińska 4.4 Południowo-Wschodnia Azja 0.3 Europa 0.1 Ameryka Południowa 0.07 Tabela 1. Zastosowanie metody biologicznej na świecie w mln. ha Negatywne skutki stosowania chemicznej ochrony roślin stały się inspiracją do opracowania integrowanej ochrony roślin założeniem, której było maksymalne wykorzystanie metody biologicznej i jej uzupełnianie tylko w przypadkach występującego zagrożenia metodą chemiczną 26 PRODUKCJA ROŚLINNA numer 11