Gazeta Agronews Nr.14

oraz żerowanie szkodników. W sezonie wegetacyjnym kukurydzy można spotkać się z trzema generacjami głowni. Pierwsza pojawia się w okresie rozwijania przez rośliny 4–7 liści, druga w fazie kwitnienia, natomiast trzecia w okresie wypełniania i dojrzałości mlecznej ziarniaków. Z gospodarczego punktu widzenia najgroźniejsze są pierwsze dwie generacje głowni. Głownia kukurydzy jest prosta do identyfikacji, gdyż jej cechą charakterystyczną jest występowanie na nadziemnych częściach roślin guzów (narośli). Narośla można spotkać na blaszkach liściowych, łodygach, wiechach, kolbach, a nawet na korzeniach przybyszowych kukurydzy. Początkowo guzy są jasne, z czasem brunatnieją, marszczą się i pękają. W ich wnętrzu znajduje się masa zbitych, szaroczarnych zarodników. Szkodliwość głowni kukurydzy jest uzależniona od generacji. Jeżeli do silnego porażenia roślin dojdzie w okresie rozwijania pierwszych kilku liści oraz w czasie wiechowania, wówczas kukurydza może nawet nie wytwarzać kolb. W sporadycznych przypadkach można spotkać zamieranie młodych roślin, jeżeli patogen rozwija się na łodydze. Nierzadko przy silnym porażeniu spotyka się także kolby całkowicie pozbawione ziarniaków, a których miejsce zajęły narośla. W takiej sytuacji plon ziarna będzie znacznie niższy. Obecność dużej liczby narośli głowni ma wpływ głównie na spadek jakości uzyskiwanego plonu, zwłaszcza gdy ten jest przeznaczony do skarmiania zwierząt. Co prawda nie wykazano, aby sprawca głowni wytwarzał mikotoksyny, niemniej osłabione przez tego patogena rośliny są silniej porażane przez te gatunki grzybów, które posiadają zdolność wytwarzania tych trucizn. Głownia pyląca kukurydzy – jest to stosunkowo nowa choroba kukurydzy w Polsce wykryta po raz pierwszy w latach 2002–2003 w okolicach Wrocławia i Opola. Wywołuje ją grzyb Sphacelotheca reiliana , którego zarodniki przetrwalnikowe zachowują zdolność do infekcji w glebie nawet przez okres 10 lat. Pierwotnym źródłem porażenia jest gleba, resztki pożniwne kukurydzy oraz zainfekowany materiał siewny. Pomimo, że grzyb opanowuje rośliny bezpośrednio na początku wegetacji to pierwsze objawy chorobowe można zaobserwować dopiero w lipcu, co jest spowodowane systemicznym przerastaniem grzybni w tkankach. Porażone rośliny są w tym czasie niższe od zdrowych i chlorotyczne. Typowe objawy chorobowe w postaci częściowo lub całkowicie przekształconych w ciemnobrunatną masę grzybni i zarodników kolb i wiech można zaobserwować pod koniec lipca lub w sierpniu. Początkowo zarodnie otoczone są jasnoszarą delikatną błonką, która następnie pęka uwalniając zarodniki. Wiechy z objawami chorobowymi wyglądają jakby były zwęglone. Porażone kolby zwykle nie związują ziarniaków, których miejsce zajmuje masa zarodników. Jest to szczególnie groźna choroba, gdyż szacuje się, że procent roślin porażonych na plantacji jest równy procentowi strat w plonach ziarna. Kolba porażona przez głownię pylącą kukurydzy (fot. P. Bereś) 14 PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 14