Gazeta Agronews Nr.19

w jak największym stopniu odporne na różne stresy, zarówno te środowiskowe, np. niskie temperatury czy też posuchę, jak też na różne choroby i szkodniki. Nasiona odmian rzepaku muszą być odpowiedniej jakości. Powinny zawierać dużo tłuszczu i białka, a mało włókna. Również zawartość kwasu erukowego i glukozynolanów powinna być jak najmniejsza. W przypadku ww. związków antyżywieniowych obowiązuje przy rejestracji nowych odmian wymóg zawartości w oleju kwasu erukowego poniżej 1,0%, a glukozynolanów poniżej 15 mikromoli na 1 g nasion. W zasadzie nie ma odmian, które spełniałyby wszystkie oczekiwania przemysłu i producentów rzepaku, ale hodowcy, tworząc nowe odmiany, ciągle poprawiają ich poszczególne właściwości i cechy. Reagują też na pojawiające się problemy, czego przykładem jest hodowla odmian tolerancyjnych na groźną i coraz częściej obserwowaną na polach chorobę, jaką jest kiła kapusty. W paletach firm dominują głównie odmiany mieszańcowe. Czy to oznacza, że odmiany mieszańcowe całkowicie wyparły populacyjne? Co jest główną przyczyną tego wyparcia? Odmiany mieszańcowe odznaczają się przede wszystkim większym potencjałem plonowania ze względu na występujący w tego typu odmianach efekt heterozji. Przejawia się on głównie bujniejszym wigorem roślin, często – szybszym rozwojem, a przede wszystkim większym plonem nasion. Na ogół też reagują one mniejszym spadkiem plonowania w przypadku wystąpienia niekorzystnych zjawisk atmosferycznych w okresie wegetacji. Większość odmian mieszańcowych lepiej nadaje się do opóźnionych siewów ze względu na szybszy rozwój początkowy. Głównie to sprawia, że hodowcy upatrują w tych odmianach większe możliwości i efekty swoich prac. Niektóre zagraniczne firmy całkowicie zrezygnowały z hodowli odmian populacyjnych i tworzą wyłącznie odmiany mieszańcowe. Zapewne też hodowla odmian mieszańcowych umożliwia ich szczególną, bo biologiczną ochronę. Materiałem siewnym takich odmian są nasiona F1, wytwarzane przez krzyżowanie stałych komponentów tj. odpowiednich linii zgodnie z formułą mieszańca, znaną jedynie hodowcy. U odmian mieszańcowych efekt heterozji występuje tylko w pokoleniu F1 i nie powtarza się w dalszych rozmnożeniach. Dlatego plantacje produkcyjne należy obsiewać kwalifikowanym materiałem siewnym. Trzeba też zauważyć, że w ostatnich latach wyraźnie zwiększył się udział odmian mieszańcowych w uprawie. Dobór takich odmian jest liczniejszy i bardziej zróżnicowany, a nasiona są dostępne w sprzedaży. W ofercie, oprócz wielu innych, znajdują się odmiany mieszańcowe odporne na porażenie kiłą kapusty i odmiany mieszańcowe półkarłowe. Materiał siewny odmian mieszańcowych jest niestety droższy. Należy jednak wiedzieć, że zakup nasion stanowi zaledwie około 5% kosztów całkowitych produkcji 1 ha rzepaku. Warto więc niekiedy zdecydować się na zakupienie droższych nasion lepszych odmian. Z moich informacji wynika również i to, że wielu rolników nadal dobrze ocenia przydatność odmian populacyjnych do własnych warunków gospodarowania i często uprawia je na swoich polach. Takie odmiany przeważnie są wysiewane w mniejszych gospodarstwach i na nieco gorszych stanowiskach. Ich podstawową zaletą jest stosunkowo łatwy zbiór ze względu na mniejszą masę roślin, a to z kolei obniża koszty eksploatacji kombajnu. REJESTR ODMIAN Jakie są kryteria wpisania odmiany do rejestru COBORU? Na jakiej podstawie COBORU wpisuje nowe odmiany do rejestru? Rejestracja odmian roślin uprawnych, w tym rzepaku, regulowana jest prawnie Ustawą z dnia 9 listopada 2012 r. o nasiennictwie (Dz. U. z 2012 r., poz. 1512, z późn. zm.). Odmianę wpisuje się do Krajowego Rejestru (KR) na wniosek zgłaszającego albo jego reprezentanta, jeżeli jest odrębna, wyrównana i trwała oraz posiada zadowalającą wartość gospodarczą. Materiał siewny odmian wpisanych do Krajowego Rejestru, ale także 36 PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 19