Gazeta Agronews Nr.20

ryzyko rozwoju odporności miotły zbożowej i wyczyńca polnego na herbicydy sulfonylomocznikowe. Chwasty odporne w zbożach W Polsce pierwszym zarejestrowanym herbicydem sulfonylomocznikowym był chlorsulfuron. W ostatnich latach ze względu na dość powszechne stosowanie chlorosulfuronu do jesiennych zabiegów zwalczania m in. miotły zbożowej w zbożach, stwierdzano najczęściej występowanie odporności prostej (tylko na jedną substancje czynną z danej grupy chemicznej – sulfonylomoczniki), ale także na inne substancje należące do tej samej grupy chemicznej, czy też o tym samym mechanizmie działania jak sulfosulfuron, mezosulfuron i jodosulfuron czy propoksykarbazon sodowy (środki do nalistnych zabiegów w zbożach w okresie wiosennym lub jesiennym) (tab. 2). Zjawiskiem niekorzystnym jest fakt, że w przypadku miotły zbożowej obserwuje się dość powszechnie odporność nie tylko na jedną substancję czynną z grupy sulfonylomocznika (np. chlorosulfuron), ale w praktyce najczęściej dochodzi do wytworzenia odporności na przynajmniej dwie substancje czynne herbicydów z tej grupy chemicznej (odporność krzyżowa). Odporność miotły na herbicydy sulfonylomocznikowe szybko się rozprzestrzenia. Obserwuje się ponadto zauważalną tendencję wzrostu odporności wyczyńca polnego na dotychczas skutecznie działające herbicydy sulfonylomocznikowe (mezosulfuron + jodosulfuron). Rolnicy opierający produkcję roślinną na dominacji zbóż ozimych w płodozmianie i intensywnej ochronie chemicznej muszą się liczyć z ryzykiem pojawienia się odporności miotły zbożowej i wyczyńca polnego na herbicydy z grupy ALS (grupa B) jak i z grupy inhibitorów karboksylazy acetylokoenzymu A (ACCazy – grupa A) popularnie zwane „graminicydami” (tab. 2). W grupie graminicydów do nalistnych zabiegów zwalczania miotły zbożowej i wyczyńca polnego w zbożach powszechnie stosowany jest fenoksaprop-P-etylowy (Puma – zabieg wiosenny) oraz pinoksaden (Axial – zabiegi jesienne lub wiosenne). Powstanie odporności wielokrotnej (na co najmniej dwa mechanizmy działania) jest dużo rzadszym zjawiskiem, za to najbardziej niebezpiecznym z uwagi na znaczne ograniczenia możliwości chemicznego zwalczania chwastów (mały wybór skutecznych herbicydów). Tabela 2. Podział herbicydów wg mechanizmu działania (symbol literowy) do stosowania w zbożach. Wykaz substancji czynnych zalecanych do zwalczania m in. chwastów jednoliściennych (głównie miotły zbożowej, niektóre także wyczyńca polnego) MECHANIZMY DZIAŁANIA SYMBOL LITEROWY SUBSTANCJE CZYNNE HERBICYÓW Inhibitory karboksylazy acetylokoenzymu A (ACCazy) (graminicydy) A fenoksaprop-P etylowy , pinoksaden Inhibitory enzymu ALS ( m. in, sylfonylomoczniki) B chlorosulfuron , flupyrsulfuron, jodosulfuron , mezosulfuron , penoksulam, piroksysulam , propoksykarbazon sodowy , sulfosulfuron , tifensulfuron, Inhibitory fotosyntezy w fotosystemie II C1 C2 metrybuzyna chlorotoluron , izoproturon Inhibitory syntezy barwników F1 diflufenikan, beflubutamid, fluorochloridon Inhibitory tworzenia mikrotubuli K1 pendimetalina Inhibitory biosyntezy kwasów tłuszczowych K3 flufenacet Inhibitory syntezy lipidów N prosulfokarb Odporność oznacza brak wrażliwości niektórych osobników danego gatunku chwastu na taką dawkę herbicydu, która stosowana w normalnych warunkach zwalcza skutecznie całą jego populację na plantacji. 12 PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 20