Gazeta Agronews Nr.21

najczęściej organy rzepaku uprzednio osłabione lub uszkodzone przez różne czynniki np. przymrozki, szkodniki, zwierzynę łowną, ptaki, maszyny rolnicze i choroby. Miejsca takie ułatwiają szybkie wnikanie grzyba do tkanek. Nietrudno się domyśleć, że takich uszkodzeń wiosną, po ruszeniu wegetacji, jest niekiedy na roślinach bardzo dużo. Porażone części roślin pokrywają się szarobrązowym nalotem grzybni z zarodnikami konidialnymi. Zainfekowane przez patogena liście lub łodyga stają się szarobrunatne i stopniowo gniją. Wymienione choroby występują na rzepaku w zróżnicowanym nasileniu – im większym, tym poważniejsze jest zagrożenie dla kolejnych liści, dalej dla łuszczyn, a tym samym dla poziomu i jakości plonu. Spośród chorób, które można zaobserwować wczesną wiosną na roślinach rzepaku, stanowczo największe znaczenie gospodarcze ma sucha zgnilizna kapustnych. Infekcja liści lub łodyg zachodzi w tym przypadku również w miejscach uszkodzeń lub np. poprzez aparaty szparkowe. Grzyb po porażeniu liścia przerasta jego tkanki, ogonek liściowy, a następnie wrasta do pędu oraz szyjki korzeniowej. Jasnobrązowe, owalne plamy z piknidiami (owocnikami grzyba w kolorze czarnym) na powierzchni to najczęściej obserwowane objawy choroby na liściach. Opisane plamy stopniowo się rozrastają, redukując istotnie powierzchnię asymilacyjną, są też źródłem choroby na następnych częściach roślin. Objawy na łodygach to płaskie, rozległe, jasnobrunatne plamy z piknidiami na powierzchni, często z brunatną obwódką, natomiast na szyjkach korzeniowych są to brunatno-brązowe, mokre wgłębienia tkanek. Plamy te stopniowo stają się coraz głębsze, zasychają i murszeją. Porażenie szyjki korzeniowej prowadzi do zakłóceń w przewodzeniu substancji pokarmowych i wody, zwiększa się skłonność do wylegania. Plon nasion uzyskany z takich roślin jest istotnie mniejszy i gorszej jakości. W momencie ruszenia wegetacji ważny jest jak najwcześniejszy i dokładny monitoring plantacji rzepaku w celu stwierdzenia stanu roślin (ilości uszkodzeń) po zimie, stopnia ich przezimowania oraz ewentualnych objawów chorób. Zaobserwowanie już niewielkich zmian chorobowych na 10-15% roślin jest sygnałem do wykonania zabiegu. Nie ulega wątpliwości, że wczesną wiosną szukamy głównie objawów suchej zgnilizny kapustnych, zwłaszcza gdy panują korzystne warunki do rozwoju jej sprawców. Jeżeli zastosuje się fungicydy, które oprócz zwalczania chorób mają zdolność regulowania pokroju roślin (triazole), mamy możliwość wpływu na usztywnienie i skrócenie łodyg. W okresie dojrzewania ograniczyć to może wyleganie, a następnie ułatwić zbiór. Dużą uwagę w ostatnim czasie, i to nie bez powodu, zwraca się na ograniczanie możliwości powstawania odporności na stosowane środki wśród grzybów chorobotwórczych. Niezawodną metodą w tym przypadku jest przemienne stosowanie fungicydów zaliczanych do różnych grup substancji czynnych. Kolejnym ważnym elementem ochrony chemicznej jest każdorazowe zapoznanie się z etykietą danego środka. Poniższa tabela jest tylko ogólnym zestawieniem zebranych na tej podstawie danych, natomiast użycie konkretnego fungicydu i sporządzenie odpowiedniej dokumentacji wymaga bardziej szczegółowych informacji. EWA JAJOR IOR Wiosną źródłem infekcji są porażone rośliny, resztki pożniwne, sąsiednie plantacje roślin kapustowatych, samosiewy rzepaku lub chwasty 7 PRODUKCJA ROŚLINNA