Gazeta Agronews Nr.23

O bok chwastów, które obecnie stanowią największe zagrożenie dla tej uprawy, od dłuższego już czasu stopniowo zaczyna wzrastać znaczenie gospodarcze chorób i szkodników. W dużej mierze jest to efekt obecności kukurydzy niemal w każdym zakątku kraju, która sprawia, że organizmy szkodliwe mają nieograniczony dostęp do rośliny żywicielskiej, na której się namnażają, a następnie rozprzestrzeniają. Dodatkowo ich rozwojowi sprzyjają warunki pogodowe, w tym ocieplanie się klimatu, a także stosowane uproszczenia agrotechniczne, m.in . wieloletnie monokultury niechronione kompleksowo przed chorobami i szkodnikami, które zwiększają ich przeżywalność. Nie bez znaczenia są również utrudnienia związane ze stosowaniem ochrony roślin, m.in . ograniczona dostępność (zwłaszcza wśród małych gospodarstw) specjalistycznych opryskiwaczy szczudłowych, zmiany legislacyjne związane z wycofywaniem niektórych substancji czynnych czy też brak zainteresowania (z uwagi na duże koszty) rejestracją przez firmy fitofarmaceutyczne nowych preparatów do zwalczania organizmów, dla których do tej pory nie opracowano programów chemicznego zwalczania (np. wciornastki, urazek kukurydziany itp.), chociaż liczniej występują coraz liczniej. Choroby i szkodniki towarzyszą kukurydzy od momentu siewu aż po zbiór plonu. W przypadku niektórych patogenów notuje się ich obecność także na ziarnie, gdzie oczekują na jego wysiew i odpowiednie warunki do infekcji rośliny, a część z nich towarzyszy plonowi w trakcie jego przechowywania. Jak wykazały wieloletnie obserwacje, kukurydzę w kraju może porażać około 400 patogenów, jest to więc najliczniejsza grupa agrofagów występująca na tej roślinie. Grupą dominującą są grzyby, które są odpowiedzialne za kilka chorób. Wiosną rośliny infekują sprawcy zgorzeli siewek, głowni guzowatej kukurydzy (pierwsza generacja), głowni pylącej kukurydzy oraz choroby szalonych wiech. W późniejszym czasie pojawiają się: drobna i żółta plamistość liści, rdza kukurydzy, głownia guzowata kukurydzy (druga i trzecia generacja) oraz fuzariozy: fuzarioza kolb oraz zgnilizna korzeni i zgorzel podstawy łodygi (tzw. fuzarioza łodyg). Spośród wymienionych chorób aktualnie największe znaczenie gospodarcze mają: fuzarioza kolb i fuzarioza łodyg wywoływane przez grzyby z rodzaju Fusarium, które posiadają zdolność wytwarzania mikotoksyn. Obok obniżenia wysokości plonu ziarna, przy pojawie fuzariozy łodyg dochodzi często do złomów pędów poniżej kolby, co utrudnia zbiór. Na niektórych plantacjach poważnym problemem mogą być także choroby liści (zwłaszcza drobna plamistość), które ograniczają powierzchnię asymilacyjną blaszek liściowych, co prowadzi do niedożywienia rośliny i spadku ilości zielonej masy i masy tysiąca ziarniaków. W ostatnich latach coraz częściej notuje się liczniejszy pojaw żółtej plamistości liści, co jest najprawdopodobniej efektem wzrostu temperatur, które sprzyjają rozwojowi tej choroby. Lokalnie dość licznie pojawia się także głownia guzowata, której szczególnie sprzyjają wiosenne uszkodzenia tkanek powodowane przez larwy ploniarki zbożówki. Szczególnie groźna dla wysokości plonu jest pierwsza i druga generacja tej choroby, zwłaszcza jeżeli opanuje kolby i łodygi. Obok chorób grzybowych na lokalnych plantacjach zwykle pojedyncze rośliny mogą zasiedlać wirusy wywołujące m.in . mozaikę kukurydzy (MDMV i SCMV), smugowatą Głownia pyląca (P. Bereś) Jak wykazały wieloletnie obserwacje, kukurydzę w kraju może porażać około 400 patogenów, jest to więc najliczniejsza grupa agrofagów występująca na tej roślinie. 19 PRODUKCJA ROŚLINNA