Gazeta Agronews Nr.23

omawiane choroby, ponieważ resztki pożniwne w postaci ścierniska i źdźbeł porażonych przez grzyby są głęboko przykryte przez glebę. W następnym sezonie, gdy te resztki nie rozłożą, bo np. gleba była sucha, resztek było zbyt wiele, a życie mikrobiologiczne gleby niewystarczające, mogą one stanowić zagrożenie, bo grzyby na takich resztkach mogą przetrwać. Trzeba na ten problem zwracać uwagę i w przypadku wystąpienia takiej sytuacji mieć ją pod kontrolą, czyli przygotować odpowiednią metodę walki z grzybami. Choroby atakujące podstawę źdźbła i (lub) korzenie stanowią duże zagrożenie, gdy uprawa jest uproszczona, albo gdy w gospodarstwie wykonuje się siew bezpośredni. W takich systemach uprawy na powierzchni gleby pozostaje duża ilość resztek pożniwnych, na których obecne są grzyby powodujące choroby podstawy źdźbła, nazywane też chorobami podsuszkowymi. W systemach, w których resztki pożniwne stanowią niebezpieczeństwo, duże znaczenie ma zwalczanie chemiczne. Aby dobrze przygotować się do walki chemicznej, trzeba poznać grzyby powodujące zagrożenie dla korzeni i podstawy źdźbła zbóż. Ważna jest też znajomość objawów chorobowych, jakie powodują te grzyby. Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła zbóż i korzeni Chorobę powoduje wiele grzybów z rodzaju Fusarium. Do głównych sprawców należą Fusarium graminearum, F. culmorum, F. avenaceum, F. Poae oraz Microdochium nivale (dawniej: Fusarium nivale). Są to grzyby powszechnie występujące w środowisku rolniczym. Źródłem choroby są grzybnia i zarodniki oraz formy przetrwalnikowe wymienionych grzybów. Zarodniki są też niesione z masami powietrza i mogą osiadać na powierzchni gleby. Patogeny te są doskonale przygotowane do porażania swoich żywicieli i mogą rozwijać się w szerokim zakresie temperatur, wilgotności powietrza i gleby. Nekrozy na korzeniach w postaci brązowych, brunatnych lub kasztanowych plam występujących na małej części korzeni lub całkowite przebarwienie korzeni to jeden z ważnych objawów choroby. Innym jednocześnie występującym objawem fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni są brązowe nekrozy na pochwie liściowej i źdźble właściwym. Nekrozy te mogą mieć różny kształt, np. owalny, kreskowaty i nieregularny, obejmujący częściowo lub całkowicie obwód źdźbła. Straty powodowane przez chorobę mogą wynosić nawet 50-60% potencjalnego plonu. Chorobę zwalcza się kompleksowo, przy czym zabieg opryskiwania przy pomocy fungicydów odegrać może kluczową rolę w zapobieganiu stratom w plonie i obniżeniu jakości zbieranego ziarna. W tabeli podano przykładowe fungicydy, które można, a właściwie: powinno się zastosować, aby zwalczyć grzyby, które rozwijać się mogą na podstawie źdźbła. Łamliwość źdźbła Choroba ta wywoływana jest przez dwa gatunki: Oculimacula herpotrichoides i O. acuformis, różniące się tempem wzrostu i zdolnością do porażania pszenicy i żyta. Objawy choroby występują na pochwie liściowej, nibyźdźble i źdźble właściwym. Grzyby nie porażają korzeni. Pierwsze objawy porażenia mogą być widoczne już jesienią: są to małe, owalne plamy, które mają w środkowej części barwę słomkową i są otoczone jasnobrązową, rozmazaną obwódką. Po ruszeniu wegetacji wiosennej są to plamy bursztynowe lub miodowe, rozmazane, mają brzegi, a wewnątrz niekiedy widoczne jest czarne przyprószenie. Jest to pseudoparenchyma, czyli zbita grzybnia, która stanowi formę przetrwalnikową grzybów powodujących łamliwość źdźbła. Na źdźble może być kilka plam łączących się z sobą i tworzących rozległe nekrozy, które obejmują ponad połowę obwódki źdźbła. Wewnątrz źdźbła można znaleźć szarą lub popielatą grzybnię. Porażone źdźbło murszeje u podstawy i łatwo się przełamuje, co powoduje wyleganie zbóż niekiedy na dużej powierzchni. Utrudnia to żniwa i ma wpływ na pogorszenie jakości ziarna. Do walki z łamliwością źdźbła zalecany jest zabieg wykonany w fazie strzelania w źdźbło BBCH 30. Niekiedy warto wykonać oprysk w fazie pierwszego, drugiego kolanka (BBCH 31-32). W tym roku proponuje się wczesne wykonanie zabiegu, ponieważ praktycznie nie było zimy i zboża, a także grzyby, rozwijały się przez całą jesień i zimę – ten proces trzeba przerwać. W tabeli podano środki grzybobójcze, które pozwolą skutecznie zwalczyć łamliwość źdźbła. Najbardziej popularną substancją czynną wykorzystywaną do desykacji rzepaku jest glifosat. Zabieg desykacji warto wykonać na plantacjach silnie zachwaszczonych, zwłaszcza gatunkami wieloletnimi oraz chwastami w trakcie kwitnienia oraz zawiązywania owoców i nasion. 5 PRODUKCJA ROŚLINNA