Gazeta Agronews nr 27

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 27 AgroNews .com.pl 29. na fakt, że forma amonowa podlega mniej- szym stratom w przypadku przykrycia jej gle- bą (przedsiewnie lub podczas uprawek mię- dzyrzędowych) oraz w warunkach dobrego uwilgotnienia gleby i niezbyt wysokiego od- czynu. W warunkach gleb świeżo wapnowa- nych oraz przesuszonych, należy liczyć się z dużymi stratami azotu amonowego. Forma saletrzana azotu podlega większym stratom w przypadku długiego okresu od jej stoso- wania do pobrania przez roślinę, lub gdy sto- sowana jest wczesną wiosną pod rośliny we wczesnych stadiach rozwojowych. Duże stra- ty azotu saletrzanego mogą wystąpić szcze- gólnie wtedy, gdy gleba jest cięższa i wil- gotna wskutek denitryfikacji, lub w glebach lżejszych, gdzie azot w tej formie łatwo wy- mywany jest w głębsze warstwy przez opady atmosferyczne. Azot dostępny dla rośliny Ź ródłem azotu dla roślin są: sole amono- we, azotany, mocznik, niektóre aminokwasy, wolny azot –tylko dla roślin motylkowatych. Sole azotanowe znajdują się w roztworze gle- bowym, sole amonowe są częściowo zwią- zane z kompleksem sorpcyjnym, wymiennie lub trwale, w przestrzeniach między pakieto- wych niektórych minerałów ilastych. Rośli- ny pobierają azot z gleby głównie w formie azotanowej (saletrzanej) i amonowej, w po- staci jonów NO3- i NH4+. Forma amidowa (C-NH2O) występująca w moczniku, pobie- rana jest głównie po enzymatycznym pro- cesie rozkładu w glebie, najpierw do formy amonowej, a później również do saletrzanej (azot w trakcie transformacji z formy ami- dowej do amonowej podatny jest na straty wynikające z ulatniania amoniaku). Jedynie w ok. 1-2% forma amidowa występująca w moczniku może być bezpośrednio pobrana przez rośliny. Po pobraniu azot zostaje prze- kształcony na aminokwasy, a z niego rośliny syntetyzują białka. Przy dobrym zaopatrze- niu roślin w azot następuje szybki wzrost ich masy i powierzchni asymilacyjnej oraz szyb- kie przetwarzanie węglowodanów i amonia- ku na białka protoplazmy. Z reguły forma saletrzana pobierana jest szybciej, a forma amonowa wolniej. W warunkach gleb kwa- śnych lepiej pobierana jest forma saletrzana, a gleb obojętnych – amonowa. Forma azota- nowa (saletrzana) działa dobrze w każdych warunkach glebowych. Zarówno przy odczy- nie silnie kwaśnym, jak i słabo zasadowym forma amonowa działa gorzej. Przy odczy- nie zasadowym następuje częściowy rozkład soli amonowych, co prowadzi do uwalnia- nia się wolnego amoniaku, który może dzia- łać fitotoksycznie. To szkodliwe działanie jest zwykle tym wyraźniejsze, im bardziej zasa- dowa jest gleba i im wyższe są dawki nawo- zów. Należy podkreślić, że forma amonowa jest formą typowo przedsiewną, ze względu na fakt, iż jest dobrze sorbowana przez kom- pleks sorpcyjny oraz jest lepiej pobierana w niższych temperaturach. Forma saletrzana jest formą typowo pogłówną, gdyż bardzo wolno pobierana jest w niskich temperatu- rach i łatwo ulega wymywaniu z gleby. W glebie występują zwykle jony amono- we i azotanowe jako formy azotu przyswa- jalnego dla roślin. Pobrany przez rośliny azot azotanowy musi jednak zostać przekształ- cony w azot amonowy, gdyż tylko w takiej postaci może brać udział w syntezie amino- kwasów, czy innych związków zawierają- cych azot. Pobrany przez korzenie azot jest przede wszystkim wykorzystywany w roślinie do syntezy aminokwasów z amoniaku i kwa- sów organicznych, a następnie białek. Inten- sywność metabolizmu azotu i tempo syntezy białek sterują importem azotu dokonywanym przez różne części rośliny. Ogólnie rzecz bio- rąc, azot w roślinach koncentruje się w ich młodszych częściach, o najwyższym współ- czynniku wzrostu. Gdy podaż azotu z korzeni jest niewystarczająca, azot ze starszych liści jest wykorzystywany do odżywiania młod- szych organów roślinnych. Z konieczności następuje jego przemieszczanie ze starszych części rośliny do miejsc, gdzie powstają nowe komórki i tkanki. Białka w tych liściach są hy- drolizowane z powrotem do aminokwasów (proteoliza), które są ponownie rozprowadza- ne do stożków wzrostu i rosnących nowych liści. Proteoliza w starszych liściach powodu-