Gazeta nr: 29

AGROTECHNIKA NUMER 29 niezbędnych do osiągnięcia poszczególnych faz rozwojowych oraz dojrzałości roślin, czyli do przyspieszenia wegetacji. Wwyniku tego kukurydza uprawiona zarówno na kiszonkę, jak i na ziarno nadawała się do zbioru dużo wcześniej niż zazwyczaj. W regionach naj- bardziej dotkniętych suszą zbiór rozpoczął się nawet o miesiąc wcześniej niż normalnie, podczas gdy w regionach o mniejszym nasile- niu warunków stresowych (Polska północna i wschodnia) – zaledwie o około dwa tygo- dnie. Tak znaczące odchylenie od standar- dowego przebiegu warunków pogodowych oraz obserwowane skrócenie normalnego okresu wegetacyjnego wiąże się z wieloma trudnymi do przewidzenia następstwami. Jednym z nich z pewnością będzie ogranicze- nie potencjału plonowania roślin kukurydzy, szczególnie w rejonach najbardziej dotknię- AgroNews .com.pl 9. AGROTECHNIKA ze śniegiem oraz topniejący śnieg na począt- ku 2018 roku. W styczniu średnia miesięcz- na temperatura powietrza wynosiła 1,1°C i była wyższa od średniej z wielolecia aż o 2,4°C. Wprawdzie w lutym i marcu odnoto- wano niższe niż zazwyczaj opady atmosfe- ryczne (średnio dla tego okresu 60% normy), jednakże niższe niż zwykle temperatury po- wietrza (aż o 2,4°C) nie sprzyjały obsycha- niu pól i ogrzewaniu gleby oraz wykonywa- niu pierwszych prac polowych. Ze względu na zalegający śnieg i niskie temperatury po- wietrza rozpoczęcie okresu wegetacyjnego w tym roku nastąpiło dosyć późno. Wwie- lu regionach naszego kraju rozpoczęcie prac polowych było możliwe dopiero na początku kwietnia, kiedy to odnotowano gwałtowny wzrost temperatury (aż +5,4°C w stosunku do średniej) przy wyraźnym deficycie opa- dów. Jednak pomimo lekko opóźnionego roz- poczęcia sezonu, w zdecydowanej większości przypadków udało się zakończyć siewy ku- kurydzy na ziarno i kiszonkę w optymalnym terminie agrotechnicznym. Z e względu na warunki siewy przeprowa- dzone przy pomocy agregatów uprawowych były w dużo lepszym stanie niż te wykonane tradycyjnie. Na początku okresu wegetacyj- nego potrzeby wodne roślin były w pełni za- spokojone, a wyjątkowo ciepła i słoneczna pogoda sprzyjała szybkiemu wzrostowi ro- ślin. Nie zaobserwowano nawet często wy- stępujących na początku maja chłodów, wa- runki termiczne były dla kukurydzy bardzo korzystne. Wysokiej temperaturze powietrza w maju (+3,7°C w stosunku do średniej) oraz dużemu nasłonecznieniu towarzyszyły jed- nak niskie opady atmosferyczne (76% normy z wielolecia), co przyczyniło się do zmniej- szenia uwilgotnienia wierzchniej warstwy gleby oraz rozwoju suszy rolniczej, szczegól- nie w województwach lubuskim, wielkopol- skim oraz północnej części dolnośląskiego. P odobne warunki panowały przez dwie pierwsze dekady czerwca (temperatura wyż- sza od średniej z wielolecia o 2,4°C, opady na poziomie 63% normy), co spowodowało dalsze zmniejszenie zapasów wody w glebie. Stan wielu plantacji kukurydzy, zwłaszcza na glebach słabszych, uległ więc pogorszeniu. Występujące w trzeciej dekadzie czerwca i na początku lipca opady deszczu poprawiły stan uwilgotnienia gleby, ale ich rozkład nie był równomierny i w niektórych regionach nadal brakowało wody. U trzymujące się wysokie temperatury po- wietrza w lipcu i sierpniu (średnio +2,8°C w stosunku do średniej z wielolecia) oraz niższe niż zazwyczaj opady dla tego okresu (86% normy) spowodowały obniżenie poziomu wód gruntowych na obszarze prawie całe- go kraju i zwiększenie poziomu stresu dla ro- ślin. Efekty suszy były najbardziej widoczne na glebach słabszych oraz w regionach o naj- większym deficycie opadów, czyli wWielko- polsce, ziemi lubuskiej i na Dolnym Śląsku. Niekorzystne warunki pogodowe występu- jące w krytycznym okresie dla kukurydzy, jakim jest kwitnienie i zawiązywanie kolb, przyczyniły się do wytworzenia mniejszych i gorzej zaziarnionych kolb. Niekorzystne efekty tego zjawiska można jednak w dużej mierze ograniczyć. Intensywne prace hodow- lane w ostatnich latach doprowadziły do po- wstania pierwszych mieszańców kukurydzy o podwyższonej tolerancji na wysokie tem- peratury i suszę. W ofercie handlowej noszą one oznaczenie HD (Heat and Drought). Od- miany te charakteryzują się bardzo wysokim potencjałem plonowania zarówno w standar- dowych warunkach uprawy, jak i w warun- kach stresowych. Te wyjątkowe właściwo- ści wynikają z bardzo dobrej synchronizacji kwitnienia, wysokiej aktywności fotosyntezy oraz silnych korzeni i łodyg. Przykładem ta- kiej odmiany jest średniopóźny mieszaniec DKC3939 (FAO 270-280), przeznaczony do uprawy na ziarno i bioetanol. Z naczne dodatnie odchylenie temperatur powietrza w ciągu całego okresu wegetacyj- nego kukurydzy, w połączeniu z deficytem opadów, w istotny sposób przyczyniło się do szybszego niż zazwyczaj osiągnięcia określo- nego poziomu sum temperatur efektywnych, 8. AgroNews .com.pl NUMER 29 tych warunkami stresowymi oraz na stano- wiskach o niskiej pojemności wodnej. T egoroczny sezon wegetacyjny był zupeł- nie inny niż dwa ostatnie i przypominał nie- co rok 2015 pod względem wysokich tem- peratur i deficytu opadów atmosferycznych. Wówczas jednak nie obserwowano tak du- żego zróżnicowania warunków pogodowych pomiędzy regionami naszego kraju, ani tak znacznego przyspieszenia wegetacji roślin. Jest to w dużej mierze nowa sytuacja zarów- no dla rolników, jak i hodowców odmian. Najbliższe lata pokażą czy tego rodzaju sytu- acje staną się częścią naszej codzienności czy była to raczej rzadka anomalia pogodowa. . Marcin Liszewski