Gazeta Interaktywna AgroNews Nr 47

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 47 16. AgroNews .com.pl korzeniowych bądź kiełkujących nasionach, zi- mują na głębokości od 5 do 10 cm. Największą szkodliwością charakteryzują się starsze larwy przed przepoczwarzeniem, żerujące wczesną wiosną po przezimowaniu. Zagrożenie dla roślin ma miejsce po wystą- pieniu 50 larw na 1 m2. W Polsce występują: najczęściej spotykany – leń ogrodowy oraz leń marcowy i leń czarnożyłek. W celu ograniczenia liczebności szkodnika wskazane jest także osuszanie gleby. Uprosz- czenia agrotechniczne, szczególnie przyory- wanie dużych ilości resztek pożniwnych oraz pozostawianie samosiewów zbóż, rzepaku i in- nych roślin, sprzyjają rozwojowi leni. Aktualnie brak jest zarejestrowanych środków do zwal- czania tych szkodników. Środki ochrony roślin stosowane w zwalczaniu szkodników glebo- wych, takich jak: drutowce, pędraki czy rolnice oraz komarnicowate, mogą ograniczać liczeb- ność owadów należących do rodziny leniowa- tych. Łokaś garbatek We wrześniu i październiku 2003 r. planta- cje zbóż ozimych po raz pierwszy od długiego okresu zostały znacząco uszkodzone przez ło- kasia garbatka. Największe straty zanotowano w woj. opolskim i dolnośląskim, gdzie szkodnik ten powodował nawet całkowite zniszczenie plantacji. Głównymi przyczynami wzrostu za- grożenia powodowanego przez łokasia garbat- ka są: uprawa zbóż po zbożach, uproszczenia agrotechniczne oraz zmiany agroklimatyczne. W 2004 r. szkodnik ten był równie groźny jak w roku poprzednim. Na wiosnę otrzymywano liczne doniesienia z Polski Południowej i Cen- tralnej o żarłoczności jego larw. Po przezimowaniu w glebie jasnożółte larwy łokasia garbatka zaczynają żer na zbożach ozi- mych i trawach, następnie na zbożach jarych. Larwy żerują o zmierzchu, nocą i w pochmurne dni. Liście są uszkadzane nie wskutek zjadania, lecz poprzez żucie i wysysanie. Objawy żero- wania larw łokasia to rośliny o postrzępionych lub przeżartych liściach i połamanych źdźbłach. Chrząszcze charakteryzują się również ak- tywnością zmierzchowo-nocną. Żerują na kłosach traw i zbóż (na owsie rzadko), odży- wiając się miękkim ziarnem. Skutkiem tych uszkodzeń jest szczerbatość kłosów. Jeden chrząszcz może w ciągu nocy wyjeść ziar- no nawet z całego kłosa. W lipcu i sierpniu samice składają do gleby białe jaja wielko- ści ziarna prosa. Po około dwóch tygodniach wylęgają się larwy, które objadają kiełkujące zboża, aż po powierzchnię gleby. Łokaś występuje najczęściej na glebach zlewnych, więcej jest go w południowej czę- ści kraju. Jednak w ostatnich latach pojawiła się tendencja do przesuwania się występo- wania łokasia do środkowych i północnych rejonów Polski. Łokasia można spotkać naj- częściej na zaperzonych polach, pastwiskach, miedzach i łąkach. Największe straty są po- wodowane przez żerowanie larw na wiosnę. Zabiegi agrotechniczne zmniejszają ryzyko masowych pojawów, zaleca się również nisz- czenie chwastów jednoliściennych. Podczas powtórnej uprawy ozimin, jak też po opóź- nionym lub w ogóle zaniechanym przyoraniu ścierniska, może dojść do odbudowy popula- cji, którą należy zwalczać. Aktualnie w Polsce nie ma zarejestrowanych insektycydów do zwalczania łokasia garbatka. Insektycydy sto- sowane przeciwko ploniarce zbożówce ogra- niczają straty powodowane przez łokasia gar- batka. Miniarki Od niedawna wzrosła w Polsce szkodliwość miniarek. Te drobne muchówki w okresie lar- walnym są wewnętrznymi pasożytami liści zbóż. Odżywiają się miękiszem palisadowym, wygryzając nieregularne korytarze. Każda larwa uszkadza tylko po jednym liściu. Gdy uszkodzenie jest silne zasycha cała blasz- ka liściowa. W momencie stwierdzenia roz- ległych uszkodzeń na liściach, tzw. „min”, na chemiczną ochronę przed tymi szkodnikami jest już za późno. Dorosłe samice składają pojedynczo po 20-30 jaj na górnej stronie li- ścia, w małych wydrążonych dołeczkach, któ- WYWIAD NUMER 30 PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 47 AgroNews .com.pl 17. re służą miniarkom do pobierania pokarmu. W ciągu roku rozwijają się zwykle dwa pokolenia. Wstępne badania wykazały możliwość ograni- czenia szkodliwości miniarek przez równocze- sne chemiczne zwalczanie młodych larw skrzy- pionek i miniarek. Mszyce Zarówno larwy, jak i postacie dorosłe, uszka- dzają rośliny przez wysysanie soków z liści, po- chew liściowych, źdźbeł i kłosów, co prowa- dzi do więdnięcia i zasychania młodych roślin oraz do niewykłaszania się zbóż i bielenia kło- sów u starszych roślin. Innym dużym zagroże- niem niesionym przez mszyce są przenoszone przez nie choroby wirusowe. W jednym sezo- nie wegetacyjnym, zależnie od gatunku, może się rozwijać od ośmiu do dwunastu pokoleń. W ciągu 30-dniowego życia (w optymalnej tempe- raturze), przy wysokim wskaźniku reprodukcji, populacja mszycy zbożowej może się podwo- ić podczas trzech dni, a po 20 dniach wzrost może być pięćdziesięciokrotny. Wwysokiej temperaturze mszyce giną, więc warunkiem dużej liczebności jest utrzymująca się sucha pogoda i przynajmniej przeciętna temperatu- ra od momentu wykłoszenia pszenicy. Stoso- wanie nawozów azotowych sprzyja mszycom, gdyż potrzebują one dużych ilości rozpuszczal- nych związków azotowych. Nałanek kłosiec Chrząszcz ten żeruje najpierw na trawach, póź- niej na zbożach ozimych (głównie żyto i psze- nica), powodując uszkodzenia kłosów i ziarna. Osiąga długość od 10 do 12 mm, jest metalicz- nie zielony z brunanatno-rudawymi, owłosio- nymi pokrywami. Jest to gatunek ciepłolubny zasiedlający najczęściej nieużytki i zaniedba- ne pola. W czerwcu 2004 r. największe uszko- dzenia kłosów zbóż powodowane przez nałan- ka kłośca notowano w północnych częściach Wielkopolski, gdzie lokalnie stwierdzono nawet około 50% zniszczonych ziarniaków. W ostatnich latach nałanek kłosiec był ga- tunkiem lokalnym i raczej rzadko spotykanym, dopiero dwa lata temu pojawiły się pierwsze doniesienia o wzroście jego liczebności. Sy- gnały te w większości zignorowano, na sku- tek czego w bieżącym roku miał miejsce duży pojaw, niosący za sobą straty gospodarcze. Środki ochrony roślin stosowane na skrzy- pionki w zbożach ograniczają także liczeb- ność nałanka kłośca. Skuteczne, tak jak w przypadku pokrewnych gatunków chrabąsz- czy, są zabiegi agrotechniczne. Niezmiarka paskowana Muchówka długości około 4 mm, żółta z czarnym trójkątem między oczami, tułów z czarnymi wzdłużnymi paskami, odwłok z 4 poprzecznymi wstęgami. Dorosłe owady po- jawiają się w okresie kłoszenia żyta. Samice składają jaja pojedynczo, na szczytowych li- ściach późno wyrastających łanów pszenicy i jęczmienia. Wyklute po około 8 dniach larwy przedostają się do kłosów i pochew liścio- wych. Larwy żerują, idąc w dół aż do główne- go kolanka w źdźble, przepoczwarzają się po około miesiącu w pochwie liściowej. Objawy żerowania można zwykle zauważyć dopie- ro w fazie kłoszenia się zbóż. Zaatakowana część źdźbła nie rośnie, dokłosie jest znacz- nie skrócone, a kłos często pozostaje w po- chwie. Druga generacja występuje w okresie żniw jęczmienia jarego, jaja są składane od początku września na liściach samosiewów zbóż i trawach. Larwy niszczą tylko pęd u podstawy, gdzie zimują, przepoczwarczają się wiosną. Rośliny zbóż ozimych atakowane je- sienią grubieją u nasady, silnie się krzewią lub zamierają. Pszenica ozima siana wcześnie jest silniej uszkadzana niż siana w końcu września. In- sektycydy zastosowane przeciwko ploniarce zbożówce ograniczają straty powodowane przez niezmiarkę paskowaną. Próg szkodli- wości: 1 jajo na 10 źdźbłach lub 10% uszko- dzonych źdźbeł. Ploniarka zbożówka Dorosła muchówka ma długość 2 mm, lśniąco-czarne ciało, czerwone oczy i brą-