Gazeta AgroNews Nr 48

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 48 28. AgroNews .com.pl WYWIAD NUMER 30 PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 48 AgroNews .com.pl 29. roku. Wykorzystanie materiałów odpado- wych jest bardzo rozsądne, ponieważ są one zazwyczaj bardzo tanie i wykorzystu- jąc je zmniejszamy ilość odpadów trafia- jących na wysypiska. Należy pamiętać, że muszą spełniać kryteria z rozporządzenia dopuszczającego do obrotu, a sprzedawca powinien okazać odpowiednie certyfikaty. Wybór odpowiedniego nawozu Wyróżniamy kilka typów wapna pocho- dzącego z produkcji ubocznej: wapno de- fekacyjne (powstaje w procesie produkcji cukru), wapno pokarbidowe (powstaje w procesie produkcji acetylenu), wapno po- celulozowe (powstaje przy produkcji pa- pieru), wapno posodowe (otrzymuje się w procesie produkcji sody spożywczej) oraz wapno posiarkowe (produkt uboczny po flotacji siarki). Produkty te po cyklu tech- nologicznym nie są już przydatne do dal- szej produkcji, ale z powodzeniem mogą być zastosowane do odkwaszania gleby i różnego typu podłoża - są to wapna z pro- dukcji ubocznej. Kryterium wyboru jest rodzaj związ- ku chemicznego występujący w nawozie. Związki odkwaszające występują w formie tlenku, wodorotlenku lub węglanu. Nawo- zy tlenkowe i wodorotlenkowe stosuje- my tylko na gleby średnie i ciężkie. Są to nawozy szybko działające i agresywne w działaniu. Na glebach lekkich mogą spowo- dować szybką zmianę ph i utlenić próchnicę oraz materię organiczną. Z kolei na glebach lekkich można stosować wyłącznie nawo- zy węglanowe, które są wolno działające. Nawozy węglanowe i węglanowo-tlenko- we mogą być również stosowane na glebach średnich i ciężkich nawet krótko przed sie- wem czy sadzeniem roślin, a w wyjątkowych sytuacjach pogłównie podczas zimowego spoczynku roślin uprawnych. Możemy stwierdzić, że nawozy węglanowe nadają się do odkwaszania wszystkich gleb, a tlenkowe tylko do ciężkich i średnich. Poza omówionymi kryteriami należy wziąć pod uwagę rów- nież inne cech jakościowe wpływające na skuteczność nawozów wapniowych. Powinno się wybierać nawozy o jak największej koncentracji procentowej tlenku wap- nia. Wiele nawozów węglanowych będących kopalinami może zawierać dodatki nieistotne z punktu widzenia po- trzeb nawozowych. Bywa to często piasek, glina ,ił, któ- re tworzą masę nawozu, ale nie działają odkwaszająco. Poza procentową zawartością tlenku wapnia w danym nawozie, należy zwrócić jeszcze uwagę na jedną cechę nawozów, czyli reaktywność. Jest to informacja o tym, w jakim stopniu związek odkwaszający zawarty w nawo- zie wejdzie w reakcję z wodorem, który chcemy zneutra- lizować. W przypadku nawozów tlenkowych i wodoro- tlenkowych jest ona mniej istotna, ponieważ są one reaktywne praktycznie w 100%. W przypadku nawozów węglanowych reaktyw- ność bywa bardzo zróżnicowana i może za- wierać się w szerokich granicach od 15% do 100% najlepszych jakościowo nawozów. Re- aktywność nawozu wynika z jego aktywności chemicznej, która jest miarą szybkości reakcji nawozu wapniowego w glebie, a tym samym miarą jego zdolności do odkwaszania. Wyra- żamy ją zazwyczaj procentowo w stosunku do świeżo strąconego węglanu wapnia, którą przyjęto za wzorcowe 100%. Reaktywność jest ściśle związana ze stopniem rozdrob- nienia surowca od- kwaszającego i z tego powodu wyznacza się ją laboratoryjnie dla ściśle określo- nej średnicy cząstek. Im drobniej zmielona skała, tym większa reaktywność, ale i kosz- ty oraz cena nawozu. Aktywność chemiczna jest również dość mocno związana z wiekiem geologicznym skał wapniowych. Waha się w przedziale od kilkunastu procent dla najstar- szych wapieni i dolomitów z okresu prekam- bryjskiego do prawie 100% dla miękkich skał z okresu kredowego. Zatem złoże determi- nuje jakość nawozu odkwaszającego. Wyso- ka aktywność chemiczna nawozu jest jedną z jego najważniejszych właściwości oczeki- wanych przez rolnika. Przykładowo nawozy dolomitowe (węglany wapnia) charakteryzują się wysoka siłą zobojętniającą, ale równocze- śnie mają bardzo niską aktywność chemicz- ną, a tym samym reaktywność, co przesądza o ich wolnym działaniu odkwaszającym. Klu- czowe znaczenie dla poprawienia reaktyw- ności ma jak największe rozdrobnienie mate- riału skalnego, a to jest znaczącym kosztem przy ich produkcji. Z tego powodu działanie zobojętniające tego typu nawozów ujawnia się powoli i w stosunkowo długim okresie. Zmiany odczynu zachodzą po wielu miesią- cach, a czasem nawet w kolejnym roku po za- stosowaniu. Odmienna sytuacja występuje po użyciu wa- pieni typu kredowego, ich siła zobojętniająca jest co prawda mniejsza niż wapna na bazie dolomi- tu, ale efekt odkwaszający jest znacznie szyb- szy z powodu wysokiej aktywności chemicznej, często 80-100%. Dzięki temu efekt odkwasza- nia występuje już w pierwszym roku po zastoso- waniu. Stosowanie wapieni kredowych cechuje więc szybkie odkwaszanie gleby i działanie nie- przekraczające 2-4 lat, w zależności od dawki. Po tym czasie wapnowanie należy powtórzyć. Z ko- lei użycie wapieni dolomitowych, zwłaszcza tych pochodzących ze starszych okresów geologicz- nych, na początku po ich zastosowaniu w czasie 1-2 lat jest często mniej widoczne. Jednak w dal- szych latach działanie odkwaszające poprawia się i trwa dłużej niż wa- pieni miękkich. Orien- tacyjna klasyfikacja na- wozów węglanowych według reaktywności to: kreda nawozowa- re- aktywność 80-100%, skały wapienne, wapienie –reaktywność 30-50%, dolomity, twarde i bar- dzo zwięzłe –reaktywność do 25%. Kolejną cechą nawozów do odkwaszania jest ich forma fizyczna (pyliste lub granulowane). Przez wiele lat nawozy wapniowe były dostęp- ne w formie pylistej, co wymagało stosowania specjalistycznego sprzętu do wysiewu. Z powo- du braku sprzętu tego typu oraz kosztów nawo- żenia, utrwaliło się stosowanie wapnowania co 3-4 lata. W ostatnich latach pojawiły się nawo- zy wapniowe granulowane. Można je wysiewać zwykłymi rozsiewaczami do nawozów mine- ralnych. Dzięki temu usprawnieniu wapnowa- nie można wykonywać co roku, w odpowiednio ograniczonych dawkach. Z punktu widzenia ży- zności gleby jest to optymalne rozwiązanie. Na- wozy granulowane wykonuje się z najlepszych jakościowo surowców, dlatego proces granulo- wania generuje też określone koszty i z tego po- wodu są one zazwyczaj droższe od pylistych od- powiedników. Marcin Jaros WODR Powinno się wybierać nawozy o jak największej koncentracji procentowej tlenku wapnia.