Gazeta Nr 50

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 50 12. AgroNews .com.pl Technologia przechowywania ziemniaków Trwałość przechowalnicza ziemniaków zależy od właściwości odmianowych , zdrowotności bulw, czynników agrotechnicznych i klimatycznych oraz sposobu zbioru i transportu wykopanych ziemnia- ków. Jednak po wykopaniu ziemniaków na trwa- łość przechowalniczą największy wpływ będą mia- ły warunki termiczno-wilgotnościowe w miejscach przechowywania. Ze względu na dużą zawartość wody w bulwach ziemniaka uniknięcie strat za- równo ilościowych jak i jakościowych w okresie długotrwałego przechowywania jest praktycznie niemożliwe. Jedynie stwarzając odpowiednie wa- runki zaraz po zbiorze i w czasie przechowywania straty te można ograniczyć do minimum. W okresie długotrwałego przechowywania ziemniakówwyróżnia się cztery etapy: Pierwszy etap - trwa około 30 dni i jest to okres w którym następuje technologiczne doj- rzewanie bulw. W okresie pierwszych 48 go- dzin po wykopaniu należy zapewnić intensyw- ne wietrzenie w celu osuszenia ziemniaków ze zbytecznej wolnej wilgoci znajdującej się na powierzchni bulw. W drugiej fazie tego eta- pu następuje gojenie ran i korkowacenie skór- ki. Przebiega ono najszybciej w warunkach przy wilgotności względnej powietrza około 95% i temperaturze 150 C. Drugi etap - polega na obniżaniu temperatury wymaganej w długotrwałym przechowywaniu w zależności od kierunku użytkowania. Schła- dzanie musi być powolne ( nie więcej niż 1o C w ciągu doby ). Temperatura schłodzenia dla długotrwałego przechowywania ziemniaków zależy od ich kierunku użytkowania. Dla ziem- niaków jadalnych wynosi 4 - 8o C, sadzeniaków 2 - 6o C, przeznaczonych do przerobu na frytki, susz, granulat i płatki zależnie od odmiany 4 - 6o C, z przeznaczeniem na chipsy 6o C oraz ziemniaków przemysłowych dla gorzelnictwa , krochmalnictwa i pastewnych 2 - 4o C. Trzeci etap - to okres długotrwałego przechowy- wania w którym powinna być utrzymana stała tem- peratura a wilgotność względna powietrza powinna wynosić 95 %. Pomimo zachowania optymalnych warunków termiczno - wilgotnościowych podczas przechowywania, ubytki naturalne są nieuniknione i wynoszą miesięcznie 0,4 do 1,7 % zależnie od od- miany i temperatury przechowywania. Czwarty etap - to przygotowanie ziemniaków do użytkowania. Temperatura i wilgotność względna powietrza w tym etapie podobnie jak i w poprzed- nich zależy od ich przeznaczenia. Dla ziemniaków jadalnych i do przerobu na produkty spożywcze po- winna wynosić 10o C przy wilgotności względnej powietrza 85 - 95 % przez okres około 10 dni , na- tomiast dla sadzeniaków 10 - 15o C przy wilgotno- ści 75 - 80 % przez okres 3 - 5 tygodni. Mimo wzrastającej liczby nowoczesnych przecho- walni, to i tak najwięcej ziemniaków jest przecho- wywana w kopcach i piwnicach. Możliwości stwo- rzenia optymalnych warunków dla przechowywania ziemniaków zależą głównie od jego miejsca i sposo- bu przechowywania. Najtańszym sposobem i naj- bardziej rozpowszechnionym jest przechowywanie ziemniaków w kopcach tradycyjnych. Należy jednak pamiętać, że stworzenie optymalnych warunków termiczno - wilgotnościowych w tym przypadku jest najtrudniejsze. W sytuacji gdy przechowujemy ziemniaki w kopcach, należy pamiętać o wyborze miejsca, jego usytuowaniu oraz odpowiednim ufor- mowaniu. Teren na kopiec musi być równy, suchy i nieco wzniesiony, pamiętając o południowo - pół- WYWIAD NUMER 30 PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 50 AgroNews .com.pl 13. nocnym jego usytuowaniu , gdyż taki kierunek pozwala na równomierne ochładzanie się oby- dwu boków kopca w okresie jesieni i zimy oraz ogrzewanie w okresie wiosny. Szerokość kopca powinna wynosić 1,5 m z 20 cm zagłębieniem i wysokość 1m. Tak uformowaną pryzmę ziem- niaków okrywa się słomą (najlepiej żytnią) na grubość 20 cm po ugnieceniu i przysypuje war- stwą ziemi o grubości 7 -10 cm z wyłączeniem wierzchołka kopca o szerokości 30 - 40 cm tzw. kalenicy, która ma spełniać rolę wentylacji kop- ca. Z chwilą obniżenia się temperatury w kopcu do 4o C należy wykonać okrywę zimową po- legającą na ułożeniu warstwy słomy o grubości 15 - 20 cm po ugnieceniu i obsypaniu warstwą ziemi o takiej samej grubości. W kopiec powi- nien być wstawiony termometr dla bieżącej kontroli temperatury, która jest wskaźnikiem jak przechowują się ziemniaki. Lepsze warun- ki termiczno - wilgotnościowe dla przechowy- wania ziemniaków pozwalają stworzyć kopce foliowe. Kopce foliowe mogą być z wentylacją grawitacyjną czyli samoczynną lub z wentylacją wymuszoną. Dla przechowywania stosunkowo niewielkich ilości ziemniaków zalecane są kop- ce foliowe zwykłe z wentylacją grawitacyjną. Formuje się je podobnie jak kopiec tradycyjny, a następnie okrywa słomą na grubość 40 cm. Na wierzchołku wzdłuż kopca ustawia się ka- nał wentylacyjny i przykrywa folią. Z chwilą na- stania mrozów folię przykrywa się ziemią. Kop- ce foliowe z wentylacją wymuszoną mogą mieć zastosowanie w dużych gospodarstwach lub zakładach przemysłu ziemniaczanego. Gabary- ty takich kopców mogą być znacznie większe. Szerokość 4 - 6 m wysokość 2 - 2,5 m i długość do 30 m. Okrycie takiego kopca jest podobne jak kopca z wentylacją grawitacyjną, a różnica polega na usytuowaniu kanału wentylacyjnego w dolnej części kopca do którego tłoczone jest powietrze wentylatorem. Częstym miejscem przechowywania ziemnia- ków są też adaptowane pomieszczenia go- spodarskie i piwnice, w których trudno jest stworzyć optymalne warunki termiczne. Takie pomieszczenia przeznaczone do przechowy- wania ziemniaków muszą być suche, zabez- pieczone przed podsiąkaniem wody gruntowej oraz mieć możliwość sprawnej wentylacji. Dno i ściany powinny mieć ażurowe umożliwiają- ce przewietrzanie całej masy składowanych ziemniaków, co pozwoli również na regula- cję temperatury i wilgotności. W pomieszcze- niach takich powinien obowiązkowo znajdować się termometr do stałej kontroli temperatury. Przed załadowaniem ziemniakami adaptowa- ne pomieszczenia gospodarcze i piwnice nale- ży dokładnie oczyścić z pozostałości i odkazić wapnem. Typowe przechowalnie dla ziemniaków są wy- posażone w odpowiednie urządzenia, które po- zwalają na stworzenie optymalnych warunków termiczno-wilgotnościowych podczas całego okresu ich przechowywania. Budowa przecho- walni jest jednak dość kosztowną inwestycją. Przed podjęciem decyzji o budowie przecho- walni dla ziemniaków należy szczegółowo prze- analizować wiele czynników, które zadecydują o jej typie, wielkości i przeznaczeniu. Spośród tych czynników należy uwzględnić głównie: masę przechowywanych ziemniaków, technolo- gię przechowywania ( w paletach skrzyniowych lub luzem w boksach), kierunek użytkowania, czyli jakie ziemniaki będą przechowywane ( ja- dalne, do przetwórstwa spożywczego, sadze- niaki czy dla przemysłu ziemniaczanego). WMODR z siedzibą w Olsztynie