Gazeta Nr 50

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 50 26. AgroNews .com.pl Obecność grzybów w zmagazynowanym ziar- nie może działać przywabiająco na niektóre gatunki szkodników, które później na swych ciałach mogą przenosić infekcję w nieskażone partie. Grzyby mogą też stanowić dodatkowe źródło pokarmu dla owadzich szkodników, a tym samym wpływać na wzrost ich liczebności. Roztocza – rozkruszek mączny, roztoczek do- mowy i owłosiony. Są to niewielkie organizmy do 1 mm długości. Ciało ich pokryte jest wło- skami i szczecinkami. Występuje u nich rozwój ciągły, dając kilkanaście pokoleń w ciągu roku. Żerują w całej masie zmagazynowanego ziarna, a z nasion wygryzają bielmo. Są szkodnikami wtórnymi, czyli atakują uszkodzone ziarno. Nie żerują na pokarmach, które mają poniżej 12% wilgotności. Ziarno i produkty zbożowe, zaata- kowane przez roztocza, mają nieprzyjemny za- pach i nie nadają się do spożycia przez ludzi i zwierzęta, spożyte zaś mogą wywoływać po- drażnienia ślu- zówki przewodu pokarmowego. Spośród Spośród owadów największe szkody wyrządzają chrząszcze i motyle. •Wołek zbożowy – chrząszcz o długości 2 – 5 mm. Ciało smukłe, barwy jasnobrązowej do czarnej, głowa wyciągnięta w ryjek. Unikają światła, co utrudnia ich wykrycie. Rozwój larwalny prze- biega wewnątrz ziarniaka. Larwa wygryza całe jego wnę- trze, pozostawiając tylko łupinę. W miejscu skupienia wołka temperatura masy ziarna może wzrosnąć około 10 ℃. W sprzyjających warunkach jedna para może wy- dać pokolenie liczące 8 mln osobników, które skonsu- muje około 6 ton ziarna. Wołek zbożowy jest najgroź- niejszym szkodnikiem przechowywanego całego ziarna (5% strat). Ziarno zasiedlone przez larwy wołka zbożo- wego nie nadaje się do siewu. • Trojszyk – jest chrząszczem o rdzawo-brązowym ubarwieniu, długości 2,6 – 5 mm. W ogrzewanych ma- gazynach może rozwijać się kilka pokoleń. Zasiedle- nie ziarna następuje szybciej, jeśli część ziarna jest po- łamana lub zmiażdżona. Chrząszcze mogą przegryzać opakowania papierowe, bawełniane i foliowe. Trojszyki wydzielają benzochinony, które absorbowane są przez zasiedlone ziarno i produkty, nabierając trwałego, nie- przyjemnego zapachu. • Kapturnik zbożowiec – chrząszcz o długości 2,5 – 3 mm, barwy brunatno czerwonej. Dorosłe owady żyją po- nad 100 dni, żerując wytwarzają bardzo duże ilości pyłu. Porażone ziarno nabiera miodowego zapachu. Może roz- wijać się w okresie letnim lub w ogrzewanych magazy- nach. • Spichrzel surynamski – chrząszcz długości 2,5–3,5 mm, bardzo ruchliwy. Po bokach przedplecza ma po 6 wyraźnych ząbków. Chrząszcze i larwy zaczynają żero- WYWIAD NUMER 30 PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 50 AgroNews .com.pl 27. wanie zwykle od zarodka, co dyskwalifikuje ziarno do siewu. • Skórek zbożowy - chrząszcz o rdzawobrunat- nym ubarwieniu, ciało pokryte żółtymi włoska- mi długości 1,5–3,0 mm. Chrząszcze nie wyrzą- dzają szkód, szkodliwe jest stadium larwalne. Żółte larwy mają ciało pokryte licznymi szcze- cinkami i pęczek włosków na odwłoku, które łatwo odłamują się przy dotknięciu. Spożyte z paszą, wbijają się w śluzówkę przewodu pokar- mowego zwierząt, co jest przyczyną różnych stanów zapalnych, a niekiedy zadławienia się zwierzęcia. Żerujące larwy całkowicie niszczą ziarno. Są one odporne na głód i w niesprzyja- jących rozwojowi warunkach mogą zapadać w diapauzę. •Mklik mączny – motyl o rozpiętości skrzydeł do 25 mm i ciele długości około 14 mm. Przed- nie skrzydła są szare z dwoma charakterystycz- nymi ciemnymi zygzakowatymi liniami w części nasadowej i wierzchołkowej. Motyle nie pobie- rają pokarm i są aktywne tylko w nocy. Szkodli- we są gąsienice, przez całe życie przędą lepkie, jedwabne nici, którymi zlepiają w grudki ziarno, na którym żerują. Larwy żerują zwykle tylko w wierzchniej warstwie w oprzędach. •Mól ziarniak – motyl o rozpiętości skrzydeł 9 - 14 mm i długości ciała 6 - 8 mm. Przednie skrzydła są wąskie, srebrzysto-szare o żółta- wym odcieniu z ciemnymi, nieregularnie roz- mieszczonymi plamkami. Szkodliwe są gąsie- nice, które wgryzają się do ziarniaka i wyjadają tylko częściowo jego zawartość, a następnie atakują kolejne ziarniaki, które otaczają przę- dzą, łącząc w grudy nawet kilkadziesiąt ziarnia- ków. Przy dużej liczebności larw powierzchnię pryzmy ziarna pokrywa warstwa połyskującej przędzy. •Omacnica spichrzanka – motyl o rozpięto- ści skrzydeł 14 - 18 mm. Przednie skrzydła od nasady żółtawe, dalej ciemnoczerwone, lub ceglaste z szaroniebieskimi, poprzecznymi pa- skami. Szkodliwe są gąsienice, które żerują w oprzędach, a ich tempo rozwoju i barwa zale- żą od jakości pokarmu, zaraz po wyjściu z jaja. Szkodnik występuje w magazynach, sklepach i w mieszkaniach na produktach zbożowych, orzechach, suszonych owocach, ziołach, pasz- ach, wyrobach cukierniczych. Gryzonie (szczur i mysz) są uciążliwymi i trudny- mi do wytępienia szkodnikami. Żerując w maga- zynach zbożowych mogą zniszczyć znaczne ilości ziarna, a jeszcze więcej zanieczyścić odchodami, rozsypać i podeptać. Ponadto gryzonie uszka- dzają konstrukcje (drewniane, stalowe betono- we) budynków magazynowych i wszelkie opako- wania. Mogą roznosić choroby zakaźne, takie jak: cholera, dur brzuszny, dury rzekome, żółtaczka zakaźna, włośnice i inne. Są roznosicielami owa- dów i mikroorganizmów. Ptaki (gołąb, wróbel) nie powodują znacznych szkód w magazynach zbożowych, gdyż mają utrudnione dostanie się do ich wnętrza, a tak- że są łatwo i wcześnie wykrywane i usuwane z pomieszczeń. Rozdziobują i rozdeptują ziarna, zanieczyszczają je odchodami, pierzem, i uszka- dzają opakowania. Mogą także przenosić choro- by zakaźne, owady i pasożyty. Pojawienie się w zgromadzonym ziarnie szkodników oznacza za- wsze straty. Aby ich uniknąć, należy prowadzić częste kontrole ziarna na obecność szkodników i eliminować wszelkie drogi zakażeń. Jeżeli jednak szkodniki wystąpią w zmagazynowanym ziarnie, należy je jak najwcześniej zlikwidować, aby zmi- nimalizować straty. Zwalczanie szkodników nie jest łatwe. Po stwierdzeniu ich obecności w zmagazynowa- nym ziarnie należy ocenić poziom zagrożenia i oszacować opłacalność przeprowadzenia zabie- gu. Istnieje wiele metod zwalczania szkodników magazynowych – od najprostszych mechanicz- nych, poprzez biologiczne, fizyczne do chemicz- nych. Najskuteczniejszą i najczęściej stosowaną metodą zwalczania szkodników magazynowych poza prewencją jest metoda chemiczna, pole- gająca na poddaniu zmagazynowanego ziarna i pomieszczeń magazynowych działaniu insekty- cydów kontaktowych. Do zwalczania szkodni- ków w magazynach zbożowych wolno używać tylko zarejestrowane i dopuszczone do stosowa- nia przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi środki ochrony roślin i tylko zgodnie z etykietą – instrukcją stosowania (wykaz środków oraz treść etykiet można znaleźć pod adresem interneto- wym: www.minrol.gov.pl (otwiera się w nowej karcie)). WMODR z siedzibą w Olsztynie