Gazeta Nr 52

Na terenie naszego kraju występuje tylko parę dużych stad kóz mlecznych, w których mleko kozie produkowane jest na większą skalę i sprzedawane do wyspecjalizowa- nych mleczarni w celu dalszego przetwór- stwa. Niemniej jednak producenci są nadal podatni na wahania rynkowe. Nowe rynki produkcji koziego mleka rozwijają się w kra- jach bez długiej tradycji, takich jak Chiny, Sta- ny Zjednoczone i Nowa Zelan- dia, ze względu na rosnącą kon- sumpcję, popyt, wysokie ceny skupu i zmiany klimatyczne. Niezależnie od kraju, sektor kóz mlecznych rozwija się, gdy producenci mają dostęp do rynków zbytu, narzędzia i umiejęt- ności niezbędne do odpowiedniego chowu i hodowli zwierząt. Tradycja hodowli w Polsce i jej aspekt ekonomiczny Hodowla kóz w Polsce rozwinęła się w la- tach 80. XX w., później nastąpił okres stagna- cji, ale w ostatnich latach zainteresowanie właściwościami zdrowotnymi mleka kozie- go spowodowało wzrost zapotrzebowania na produkty mleczne z niego wytwarzane. Głównymi konsumentami stali się alergi- cy (osoby z nietolerancją laktozy czy innych składników mleka krowiego), osoby w po- deszłym wieku, oraz dzieci. W kraju zaczęto także doceniać walory smakowe przetworów z mleka koziego, przede wszystkim serów. Produkcja mleka koziego i jego przetworów jest w Polsce strefą niszową w porówna- W Polsce hodowla kóz mlecz- nych występuje głównie w niewielkich gospodar- stwach ekologicznych i agroturystycznych oraz małych gospodarstwach rodzinnych, które sprzedają swoje wyroby na lokalnym rynku. WYWIAD NUMER 30 PRODUKCJA ZWIERZĘCA NUMER 52 niu do mleka krowiego. W 2020 roku pogłowie kóz w kraju wyniosło około 54 091 sztuk. Zwierzęta te najliczniej utrzymywane były w województwie wiel- kopolskim (9 379 szt.), małopolskim (5 927 szt.) oraz podkarpackim (4 598 szt.). Od tych zwierząt w skali roku pozyskano około 43 mln kg mleka, przy śred- niej wydajności mlecznej około 800 kg od kozy za rok. Według danych z ARiMR na dzień 31.07.2023 r. w Polsce w platformie IRZ zarejestrowano 10 219 stad kóz, w których liczba zwierząt wyniosła 60 477 sztuk. Występuje zatem tendencja wzrostu pogło- wia w stosunku do lat poprzednich. W przeważają- cej części gospodarstw zwierzęta są dojone ręcznie z uwagi na rozdrobnienie pogłowia, jedynie gospo- darstwa utrzymujące większe stada używają dojarek automatycznych i baniek przenośnych. Mleko kozie surowe jest pasteryzowane i wprowa- dzane do obro- tu detalicznego lub przerabia- ne na sery typu twaróg bądź sery kwasowo- -podpuszczko- we, serwatkowe i inne. Dystry- bucja odbywa się na stosunkowo niewielkich obszarach wokół go- spodarstw kozich. Coraz częściej producenci i prze- twórnie budują swój rynek, wykorzystując Internet i poprzez ofertę na własnych stronach internetowych proponują swoje towary i sprzedają je on-line. Ceny kozich produktów serowarskich wahają się w przedziale: Mleko kozie pasteryzowane 0,5–1 l: 7–14,50 zł; Ser typu feta 180–250 g: 17–28 zł; Ser serwatkowy 200 g: 14–17 zł; Ser podpuszczkowy 250 g: 39–46,50 zł; Twarożek 200–250 g: 14–20 zł; Bundz 200–250 g: 18–32 zł Ceny są zróżnicowane ze względu na gramaturę oraz rodzaj sprzedaży (sery sprzedawane bezpośrednio Z ekonomicznego punktu widzenia ho- dowla kóz i wytwarzanie produktów z ich mleka jest zajęciem opłacalnym dla małych gospodarstw rodzinnych. 20. AgroNews .com.pl w gospodarstwie są tańsze niż te sprzedawane poprzez pośredników i inne kanały zbytu). Najczęściej spotykane schorzenia ra- cic bydła to: Z ekonomicznego punktu widzenia hodowla kóz i wytwarzanie produktów z ich mleka jest zaję- ciem opłacalnym dla małych gospodarstw ro- dzinnych, pod warunkiem dobrego rozpoznania rynku lokalnego, jego zapotrzebowania i zna- lezieniu odpowiednich kanałów dystrybucji do danych warunków lokalnych (sprzedaż stacjo- narna, handel obwoźny, sklep on-line itd.). Koszt wyprodukowania jednego litra mleka koziego jest niewielki, z uwagi na niewielkie zapotrze- bowanie tych zwierząt na pasze treściwe. Kozy doskonale tolerują pasze objętościowe oraz pa- stwiska, w zimie kiszonki, okopowe oraz siano. Jedynie w okresie stanówki i wykotów oraz w laktacji niezbędny jest dodatek pasz treściwych zwiększający wartość energetyczną i białkową dawki żywieniowej. Aby uzyskać 1 kg sera ko- ziego potrzebne jest 5–12 l świeżego mleka, w zależności od rodzaju sera, przy czym koszt wyprodukowania 1 l mleka przy wykorzystaniu pasz gospodarskich i pastwisk jest stosunkowo niewielki. Koszt przykładowych pasz wykorzy- stywanych w żywieniu kóz*: Kiszonka kukurydzy w belach około 300 zł/szt.; Kiszonka z traw w belach – około 100 zł/szt.; Siano – około 90 zł/balot; Marchew odpadowa – około 0,20 zł/kg; Burak pastewny – około 0,40 zł/kg; Owies – około 137 zł/dt; Otręby pszenne – około 125 zł/dt. *Średnie ceny pasz sprzedawanych na portalach OLX, Allegro oraz ceny dla województwa kujaw- sko-pomorskiego pozyskane z Kujawsko-Pomor- skich Notowań Cen Rolniczych. Przykładowa dzienna dawka pokarmo- wa w okresie zimowym dla kozy o śred- niej rocznej wydajności mlecznej 600 kg, dawka dla II fazy laktacji: Woda do woli; Siano – około 1,5 kg (żywienie do woli); Kiszonka z kukurydzy – 0,3 kg; Kiszonka z traw – 0,4 kg; Marchew odpadowa – 0,5 kg; Burak pastewny – 0,4 kg; Otręby pszenne – 0,2 kg. Koszt takiej dawki to 3,68 zł na dzień na jedną kozę, która jest w stanie wytworzyć tego dnia oko- ło 1,2 l mleka. Przykładowa dzienna dawka pokarmowa w okre- sie letnim dla kozy o średniej rocznej wydajności mlecznej 600 kg, dawka dla I fazy laktacji. Woda do woli; Pastwisko – świeża zielonka – około 2 kg dziennie (żywienie do woli); Siano – około 1 kg (żywienie do woli); Marchew odpadowa – 0,7 kg; Owies – 0,2 kg; Otręby pszenne – 0,2 kg. Koszt takiej dawki to 5,85 zł na dzień na jedną kozę, która jest w stanie wytworzyć tego dnia oko- ło 2,5 l mleka. Dla przykładu, aby wytworzyć 1 kg twarogu po- trzeba 5–6 l mleka, przyjmijmy średnią 5,5 l na 1 kg twarogu. Koszt wytworzenia 1 l mleka w zimie to: 3,07 zł, a latem 2,34 zł, średnio w roku 2,71 zł/l. AgroNews .com.pl 21. PRODUKCJA ZWIERZĘCA NUMER 52