Gazeta Nr 52

Więc koszt mleka potrzebnego do wytworzenia 1 kg twarogu to: 16,86 zł zimą, a 12,87 zł latem, średnio w roku 14,91 zł/l. Średnia cena sprzeda- ży 1 kg twarogu to około 75 zł, po odjęciu opłat stałych, kosztów weterynaryjnych, kosztów pra- cy własnej, kosztów związanych ze sprzedażą produktu (około 20 zł/kg twarogu), co daje śred- ni dochód rzędu 40 zł/kg twarogu. W Polsce nie ma tradycji konsumpcji mięsa ko- ziego, które w znacznej mierze jest przeznaczo- ne na samozaopatrzenie lub do wykorzystania w gospodarstwach agroturystycznych. W latach 90. XX w. część koźląt była eksportowana wraz z jagniętami. Produkcja żywca koziego w kraju jest, poza samozaopatrzeniem hodowców, mar- ginalna, a mięso pozyskiwane od koziołków lub wybrakowanych kózek często jest traktowane jako „odpad” przy produkcji mleka. Ponadto można zapobiegać chorobom racic po- przez prawidłowe żywienie zbilansowaną dawką pokarmową uzupełnioną składnikami mineralny- mi, takimi jak: wapń, cynk, miedź, fosfor, selen i jod oraz dodatkiem biotyny, która poprawia spo- istość rogu, zmniejsza ilość wrzodów, schorzeń piętki i zapaleń skóry. Kierunek hodowli i rasy najczęściej utrzymywane w Polsce Kozy w chowie i hodowli wykorzystywane są wielokierunkowo. W Europie, a tym samym i w Polsce, dominuje kierunek mleczny, choć istnie- ją także hodowle nastawione na produkcję mię- sa koźlęcego oraz koziego. Podstawowymi rasa- mi reprezentującymi ten kierunek użytkowości są kozy ras saaneńskiej i alpejskiej, występujące również w naszym kraju. Wwyniku krzyżowania wypierającego lub uszlachetniającego zostały wytworzone krajowe rasy kóz: biała uszlachet- niona oraz barwna uszlachetniona. Na przestrzeni lat w Polsce hodowlą były objęte następujące rasy: biała uszlachetniona, barwna uszlachetniona, saaneńska, alpejska, anglonubij- ska, burska. W ostatnich latach do hodowli zo- stały włączone odtworzone rasy kóz: karpacka, sandomierska i kazimierzowska. Saaneńska – rasa wyhodowana w Szwajcarii, zwierzęta tej rasy są dość wysokie smukłe i dłu- gie, o umaszczeniu białym. Są zbudowane har- monijnie i mają prawidłowo wykształcone wy- mię. Są to przeważnie kozy bezrożne, choć mogą posiadać rogi. Wydajność mleczna jest wyso- ka i waha się od 600 do 1 200 kg. W okresie 2001–2010 najwyższa średnia plenność wynio- sła 213%, najwyższa średnia wydajność mlecz- na to 831 kg, przy średniej zawartość tłuszczu – 3,58% oraz średniej zawartości białka – 2,92%. Alpejska – jest to rasa średniej wielkości wy- hodowana w Alpach. Zwierzęta dobrze adaptu- ją się do różnych warunków środowiskowych. Sierść mają krótką o umaszczeniu od jasnopło- wego do ciemnobrunatnego. Charakterystycz- nym dla tej rasy jest czarne zabarwienie koń- cówek nóg, czarna pręga wzdłuż kręgosłupa i czarne zabarwienie przy oczach i na pysku. Wy- dajność mleczna jest wysoka, zbliżona do pro- dukcyjności kóz saaneńskich. Najwyższa średnia plenność w latach 2001–2010 to 193%, najwyż- sza średnia wydajność mleka – 802 kg, średnia zawartość tłuszczu – 3,5%, średnia zawartość białka 3,2%. Biała uszlachetniona – zwierzęta wywodzą się od kóz miejscowych uszlachetnianych kozłami rasy saaneńskiej i białej szlachetnej niemieckiej. Budowa ciała jest harmonijna. Zwierzęta są bia- łe o krótkiej połyskującej sierści. U kóz mogą występować rogi, natomiast kozły muszą być ro- gate. Produkcyjność kóz białych uszlachetnio- nych jest dobra. Najwyższa zanotowana średnia plenność w latach 2001– 2010 wynosiła 183%. W tym samym okresie najwyższa średnia wydaj- ność mleka kształtowała się na poziomie 815 kg przy średniej zawartość tłuszczu – 3,4% i białka 2,8%. Barwna uszlachetniona – rasa wywodząca się od kóz miejscowych (często barwnych) uszla- chetnianych kozłami rasy alpejskiej. Typowym umaszczeniem kóz barwnych uszlachetnionych jest brązowa sierść o różnej intensywności pig- mentu, od kóz jasnobrązowych po ciemnobrą- zowe, z ciemną (czarną) pręgą wzdłuż grzbietu i czarnymi końcami nóg oraz czarnym zabar- wieniem przy oczach i pysku. Sierść mają krót- ką, uszy stojące. Na ogół kozy są bezrogie. U 22. AgroNews .com.pl PRODUKCJA ZWIERZĘCA NUMER 52 kozłów wymagane są rogi. Średnia plenność wy- nosi 161%. Roczna średnia produkcja mleka, przy średniej 266-dniowej laktacji może wyno- sić około 760 kg mleka, przy średniej zawartości tłuszczu około 3,7% i białka 3,0%. W pierwszej dekadzie XXI wieku w kilku krajo- wych ośrodkach naukowych podejmowano pró- by odtworzenia starych, zapomnianych ras kóz. Podjęte trudne działania dotyczące restytucji starych i zapomnianych ras kóz doprowadziły obecnie do wprowadzenia utraconych, a dzię- ki działalności ośrodków naukowych, przywró- conych do czynnej hodowli. Działania te przy- czyniły się do wzbogacenia bioróżnorodności hodowli kóz w kraju, jak również w aspekcie uty- litarnym, do wzbogacenia oferty gospodarstw agroturystycznych czy ekologicznych. 3,07 zł, a latem 2,34 zł, średnio w roku 2,71 zł/l. Obecnie w Polsce hodowane są kozy rasy kar- packiej, sandomierskiej i kazimierzowskiej. Podsumowując Czynniki, które mogą prowadzić do osiągnięcia sukcesu ekonomicznego w branży kozich pro- duktów to: przekonanie szerszej grupy konsu- mentów do walorów zarówno smakowych, jak i dietetycznych mięsa, mleka i mlecznych prze- tworów kozich, odpowiednia reklama produk- tów kozich oraz znalezienie własnej niszy. Od- powiednio zarządzana hodowla kóz i produkcja różnego rodzaju wyrobów może okazać się opła- calna. Anna Łuksztet, KPODR AgroNews .com.pl 23. PRODUKCJA ZWIERZĘCA NUMER 52