Gazeta AgroNews Nr. 53

PRAWO NUMER 53 Co dało rolnictwu 20 lat w UE i jak się zmieniły gospodarstwa? Polska jest członkiem Unii Europejskiej od 1 maja 2004r. na mocy Traktatu Akcesyjnego, który został podpisa- ny 16 kwietnia 2003 roku w Atenach.1 maja 2004 roku członkostwo uzyskały także Cypr, Czechy, Estonia, Li- twa, Łotwa, Malta, Słowacja, Słowenia oraz Węgry – było to największe w historii rozszerzenie Unii Europej- skiej. W ogólnokrajowym referendum z 7 i 8 czerwca 2003 roku w sprawie przystąpienia Polski do Unii Eu- ropejskiej 77,45% głosujących (wWielkopolsce było to 77,13%) poparła dołączenie do krajów Unii Europejskiej. 41. AgroNews .com.pl AgroNews .com.pl 40. WYWIAD NUMER 30 PRAWO NUMER 5 Nasz kraj bardzo dobrze wykorzystał ten okres. Polska gospodarka, w tym rolnictwo dokonały cywilizacyjnego i modernizacyj- nego skoku, rozbudowaliśmy infrastrukturę społeczną i tą w dużych miastach, ale przede wszystkim na obszarach wiejskich. Bardzo do- brze wykorzystaliśmy dostęp do unijnego ryn- ku pracy, kapitału oraz towarów. Polska sta- ła się eksporterem wielu dóbr i usług, w tym produktów rolno-spożywczych. W kontekście rolnictwa nasze członkostwo to po pierwsze stabilizacja dochodów rolników poprzez system dopłat bezpośrednich, inwe- stycje w gospodarstwa rolne i przetwórstwo rolno-spożywcze, rozwój przedsiębiorczości wiejskiej oraz infrastruktury i usług publicz- nych, a także dynamiczny wzrost eksportu i dodatniego salda handlowego. Dopłaty bezpośrednie Od momentu wejścia naszego kraju w struk- tury Unii Europejskiej funkcjonowanie go- spodarstw rolnych w Polsce uległo zmianom. Jednym z nowych warunków jest możliwość korzystania z dopłat bezpośrednich, które były i nadal pozostają najważniejszym instru- mentem Wspólnej Polityki Rolnej. Dopłaty są narzędziem skierowanym do gospodarstwa rolnego (spełniającego podstawowe wyma- gania) i są najbardziej powszechnym mecha- nizmem spośród wszystkich działań podej- mowanych w ramach polityki rolnej. W latach 2004-2022 rolnicy mogli korzystać z JPO (jednolita płatność obszarowa), która była płatnością bezpośrednią i była przyznawa- na rolnikom w ramach wsparcia dochodów z systemu unijnego. Dodatkowo od 2015 roku rolnicy w ramach podstawowych dopłat otrzymywali płatności w ramach JPO oraz za- zielenienia. Natomiast od roku 2023 JPO zo- stało zmienione na podstawowe wsparcie dochodów (nazwa używana zamiennie – płat- ność podstawowa). Podstawowe wsparcie do- chodów, to forma płatności bezpośrednich, gdzie wymogi prawne są prawie identyczne jak w przypadku JPO. Rolnikom przyznawa- na jest także płatność redystrybucyjna, która przyznawana jest rolnikowi, jeżeli łączna po- wierzchnia gruntów będących w posiadaniu tego rolnika w dniu 31 maja roku, w którym został zło- żony wniosek o przyznanie tej płatności, wynosi co najmniej 1 ha i nie przekracza 300 ha. Płatność redystrybucyjna przysługuje do po- wierzchni gruntów: – posiadanych przez rolnika położonych na obsza- rze zatwierdzonym do podstawowego wsparcia dochodów, – nie większej niż 30 ha. W teorii, podstawowe wsparcie dochodu stanowi instrument stabilizacji dochodów rolników, a także uodparniać ich na wahania rynkowe cen środków produkcji i produktów rolnych. Podmiotami korzy- stającymi ze wsparcia są rolnicy aktywni zawodo- wo. Jest to płatność roczna do kwalifikującego się hektara, jednolita w całym kraju. Nie występuje terytorialne zróżnicowanie wysokości stawki. W 2004 JPO kształtowała się na poziomie 210,53zł/ ha, a obecnie (2023) płatność podstawowa wynosi 502,35 zł/ha. Na wykresie poniżej zaprezentowane są stawki JPO/płatność podstawowa w latach 2004-2023 (zł/ha) W pierwszym roku funkcjonowania dopłat bez- pośrednich złożonych zostało 1 400 370 wnio- sków – wWielkopolsce było to wówczas 122 592 wniosków (piąte miejsce pod katem włożonych wniosków – po woj. mazowieckim, lubelskim, ma- łopolskim i łódzkim). Z kolei najmniej wniosków złożono w województwach: lubuskim, zachodnio- pomorskim i opolskim. Liczba złożonych wniosków o przyznanie płatno-