59

pastwiskowym) i ekstensywnego (z dwoma sezo- nami pastwiskowymi). W żywieniu bydła rosnącego i opasanego najważ- niejszy jest maksymalny udział w dawkach pokar- mowych pasz objętościowych bardzo dobrej jako- ści, które są skarmiane do woli, a pasze treściwe powinny być stosowane w jak najmniejszej ilości. Im wyższa jest jakość pasz objętościowych, tym mniejsze jest spożycie pasz treściwych. Udział pasz objętościowych do treściwych powinien wynosić 65:35. Dawki pokarmowe należy zmie- niać co 50‒60 kg masy ciała. W dawce pokarmo- wej opasanego bydła jedynie maksymalnie 28% cukru i skrobi może ulegać degradacji żwaczowej. Jeżeli jest ich więcej, śrutę pszen- ną i jęczmienną należy zastą- pić śrutą kukurydzianą lub suchymi wysłodkami bura- czanymi. W niektórych go- spodarstwach intensywnie opasających bydło, zwierzęta są żywione dawkami wymieszanymi całkowicie (ang. TMR – Total Mixed Ration). Mieszanina powinna zawierać pasze o podobnym tempie rozkładu białka i węglowodanów w żwaczu. Technika skarmiania pasz Na prawidłowość prowadzenia opasu, zwłasz- cza w systemie alkierzowym, ma wpływ techni- ka skarmiania pasz. Powinny one być podawane 2 razy dziennie, a ich ilość należy kontrolować. Na godzinę przed kolejnym podaniem paszy na stole paszowym może pozostać najwyżej ok. 1% resztek z poprzedniego odpasu, przede wszyst- kim części kaczanów i łodyg kukurydzy, zdrew- niałe elementy siana i słomy. Jeżeli jest ich więcej, ilość pasz w kolejnym odpasie należy zmniejszyć do ok. 95% i ją utrzymywać do momentu, aż pa- sza będzie całkowicie wyjadana. Jeżeli po ustale- niu dawki pokarmowej pasza jest wyjadana cał- kowicie, oznacza to, że jest jej za mało. Dawkę należy wówczas zwiększyć o 5% i obserwować jej wyjadanie podczas kolejnych odpasów. Wszelkie zmiany dotyczące ilości pasz muszą dotyczyć całej dawki, a nie pojedynczych jej komponentów. Na przykład błędem jest ograniczenie ilości kiszonki z kukurydzy, a pozostawianie ilości paszy treściwej PRODUKCJA ZWIERZĘCA NUMER 59 28. AgroNews .com.pl na jednakowym poziomie. Takie postępowanie sprawia, że rośnie ilość zjadanej paszy treściwej, a maleje objętościowej, co zmienia wartość pokarmo- wą dawki oraz prowadzi do kwasicy. Pasze powinny być dostępne przez całą dobę, gdyż zwierzęta jedzą wielokrotnie. Na każdy odpas na- leży podawać świeżą paszę – nie uzupełniać pozo- stawionych resztek. Paszę należy podgarniać, moż- na posypywać pasze objętościowe paszą treściwą, co zachęca zwierzęta do jedzenia. Zaniechanie ww. działań może zmniejszyć pobieranie pasz, co odbija się ujemnie na przyrostach. Na drodze żywieniowej moż- na modyfikować właściwo- ści funkcjonalne wołowiny. Odpowiedni dobór pasz i skład dawek pokarmowych, a zwłaszcza skarmiana pasza objętościowa i dodatek tłusz- czu roślinnego w końcowym etapie opasania, mają zasad- niczy wpływ na walory kuli- narne mięsa wołowego. Żywienie zimowe W tym okresie podstawowymi paszami w żywie- niu bydła mięsnego są kiszonki z kukurydzy, sia- nokiszonki zawierające 40‒60% suchej masy (SM), kiszonki z traw i roślin motylkowatych przewięd- niętych zawierające 30‒35% SM, kiszonki z GPS (niem. Ganzpflanzensilage, pol. kiszonka z całych roślin) jęczmienia, pszenicy, owsa, mieszanek zbóż ze strączkowymi, np. z peluszką, zawierające 40% SM, wilgotne produkty uboczne pochodzące z prze- twórstwa rolno-spożywczego (np. wywar gorzelnia- ny, młóto browarniane), siano, słoma, pasze treści- we (np. śruta jęczmienna), suche produkty uboczne pochodzące z przetwórstwa rolno-spożywczego (np. śruta poekstrakcyjna rzepakowa, sojowa). Pa- sze te mogą być skarmiane tradycyjnie lub w posta- ci mieszanki TMR. Rasy, takie jak szkockie bydło górskie, galloway, aberdeen angus i hereford są wytrzymałe i dość ła- two znoszą ciężkie zimy, przebywając na pastwisku. Natomiast rasy delikatniejsze – limousine, charo- laise i blond d’Aquitaine wymagają lepszych schro- nień. Najdłuższe jest żywienie zimowe ‒ trwa ok. 7 miesięcy (210 dni) i obejmuje okres od połowy października, całą zimę i część wiosny – do maja. Żywienie letnie W tym okresie bydło mięsne powinno spożywać jak najwięcej zielonek – skarmianych w oborze lub na pastwisku. Dla bydła ruń osiąga dojrzałość pa- stwiskową przy wysokości 17‒25 cm, chociaż w niektórych zaleceniach podaje się, że wypas nale- ży rozpoczynać, gdy trawy osiągną wysokość mi- nimum 15 cm. Ruń pastwiskowa powinna być zróżnicowana, ale bogata w trawy o dużej wartości paszowej, takie jak: wyczyniec łąkowy, wiechlina błotna i zwy- czajna, mietlica biaława. Na terenach mokrych i okresowo zbyt wilgotnych zaleca się: mozgę trzci- nowatą, wyczyniec łąkowy, kostrzewę trzcino- wą, mietlicę białawą, wiechlinę błotną oraz rośli- ny motylkowate (komonicę błotną i koniczynę biało- różową), a na terenach o dużych wahaniach wilgot- ności: kostrzewę łąkową, tymotkę łąkową, kupkówkę pospolitą, wiechlinę łąko- wą, koniczynę białoróżową i komonicę zwyczajną. PRODUKCJA ZWIERZĘCA NUMER 59 Bydło najchętniej zjada stokłosę bezostną, ko- strzewę łąkową, kostrzewę czerwoną, życicę trwa- łą, koniczynę łąkową, niechętnie pobiera kostrze- wę owczą i kostrzewę trzcinową. Rasy charolaise, limousine i piemontese wymagają żywienia inten- sywniejszego, a więc pastwisk bogatszych niż rasy hereford, salers i aberdeen angus, które mogą być wypasane na pastwiskach ekstensywnie użytkowa- nych. Niezbędnym komponentem letnich dawek pokar- mowych są pasze włókniste – siano, słoma oraz ki- szonka z kukurydzy, susz buraczany lub suszone wy- słodki buraczane. Ruń pastwiskowa oraz kiszonka (sianokiszonka) zawierają dużo wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT) o korzystniejszych proporcjach niż w paszach treściwych. Skarmianie ich zwiększa w tłuszczu mię- sa koncentrację odpowied- nich dla człowieka nienasyco- nych kwasów tłuszczowych (NNKT). Żywienie pastwi- skowe zwiększa w osoczu krwi stężenie beta-karotenu (prowitaminy A), z której po- wstaje witamina A. Jednak w AgroNews .com.pl 29. Błędem jest ograniczenie ilości kiszonki z kukurydzy, a pozostawianie ilości paszy treściwej na jednakowym poziomie.