59

płodach jej zawartość nie zwiększa się, z czego wynika konieczność suplementowania nią krów cielnych. Duża ilość beta-karotenu w zielonce sprawia, że tłuszcz opasów pastwiskowanych lub żywionych zielonką alkierzowo będzie miał żółte zabarwienie. Pozwala to odróżnić mięso zwierząt żywionych zielonkami od pochodzącego od tych, którym ich nie podawano. Zielonki dostarczają też dużo witaminy E. Pastwisko jest dobrą paszą dla jałówek i krów mamek z cielętami. Prawidłowe żywienie powinno umożliwić uzyskanie dobowych przyrostów cieląt powyżej 1 000 g. Bydło pasąc się na pastwisku unika roślin trujących, ale może jednak zatruć się nimi lub zawartymi w zielonkach azotanami. Należy niszczyć skupiska roślin trujących, aby zapobiec rozsiewaniu się ich nasion. Natomiast nadmiar azotanów wynika z nadmiernego nawożenia azotowego. Pobrane w zielonce azotany rozkładają się szybko do azotynów, a dalej do amoniaku. Pierwszy etap reakcji przebiega bardzo szybko, natomiast drugi – bardzo wolno. Azotyny trafiają więc do krwi i łączą się z hemoglobiną, przez co traci ona swoje właściwości – nie przenosi tlenu. Młoda ruń pastwiskowa zawierająca dużo wody i białka ogólnego oraz potasu, jest uboga w magnez. Brak tego pierwiastka powoduje wystąpienie tężyczki pastwiskowej (skurcze i drżenie mięśni). PRODUKCJA ZWIERZĘCA NUMER 59 30. AgroNews .com.pl Wykorzystanie runi na prawidłowo użytkowanym pastwisku o gęstym i jednorodnym poroście sięga 80‒85%. Na pastwiskach nieprawidłowo użytkowa- nych i zaniedbanych wynosi zaledwie 20‒30%. Żywienie krów mamek Powinno zapewnić wydajność na poziomie 10 l mleka dziennie, więc dawka musi zawierać 65 MJ NEL (energii netto laktacji) i około 900 g biał- ka ogólnego. Zimą można skarmiać sianokiszonki lub kiszonki (15‒35 kg/dzień/sztukę), słomę (3‒5 kg/dzień/sztukę) oraz siano (1‒2 kg/dzień/sztukę). Ewentualny niedobór pokarmowy można pokryć 1‒2 kg paszy treściwej, ale każdy jej kilogram po- dawany dziennie powyżej 1,5 kg, zmniejsza pobra- nie SM pasz objętościowych od około 0,3 do 0,5 kg (zjawisko wypierania). Jednym z podstawowych objawów niedoboru ener- gii w dawce pokarmowej są trudności w zacielaniu ‒ wydłużanie się okresu międzywycieleniowego po- nad 12 miesięcy. Wskaźnik zacieleń po pierwszym kryciu obniża utrata masy ciała na poziomie 45‒60 kg. Dopuszczalny spadek ciężaru krów mamek w ciągu roku wynosi 20%. W ostatnich 3‒4 tygo- dniach przed wycieleniem, krowy powinny zwięk- szyć swą masę ciała o około 45‒50 kg. Pozwoli im to na utrzymanie mniej więcej równego ciężaru przed i po wycieleniu. Nadmiar składników pokar- mowych zostanie wykorzystany na rozwój płodu. Zwierzęta muszą mieć stały dostęp do wody i lizawek oraz należy im podawać mieszanki uzupełniające mineralno-witaminowe. Żywienie cieląt Cielęta hodowlane powinny być żywione tak, aby spełniały wymagania parametrów branych pod uwagę podczas oceny osobniczej danej rasy. Jednym z kierunków produkcji może być opas cie- ląt: na „białe mięso”, tradycyjny do masy ciała po- wyżej 80 kg oraz do uzyskania masy ciała powyżej 100 kg. Opas na „białe mięso” polega na żywieniu cieląt wyłącznie mlekiem lub preparatem mlekozastęp- czym. Uzyskane mięso ma barwę jasnoróżową, jest bardzo delikatne i zawiera niewiele tłuszczu. Barwę zawdzięcza niewielkiej ilości żelaza w mle- ku, przez co zmniejszone jest tworzenie się mio- globiny białka mięśni. Opas trwa 20‒27 tygodni, a wydajność rzeźna wynosi 55‒60%, przy przyro- stach dobowych rzędu 1 000‒1 300 g. Na 1 kg przyrostu zużywa się 10 l mleka lub 10 l pójła zawierającego 1 kg preparatu mlekozastęp- czego. Jednak Dyrektywa Rady 2008/119/WE wprowadziła minimalne normy ochrony cieląt i zgodnie z nią w ich dawce musi rosnąć zawartość włókna surowego z 50 g w wieku 8 tygodni do 250 g dziennie w wieku 20 tygodni, a ilość żela- za powinna być na takim poziomie, aby stężenie hemoglobiny we krwi wynosiło minimum 4,5 mi- limola/litr. Tych wymogów nie można dotrzymać w opasie na „białe mięso”, dlatego hodowcy pro- dukują cielęcinę różową o walorach dietetycznych podobnych do cielęciny białej. Takie cielęta są od- pajane niewielką ilością mleka lub preparatu mle- kozastępczego i karmione paszą treściwą oraz ki- szonką z kukurydzy. W obu pozostałych rodzajach opasów, cielęta ży- wione są zgodnie z zasadami ich żywienia, gdzie podstawą w zimie mogą być kiszonki i siano oraz pasza treściwa. Jałówki reprodukcyjne i pierwiastki Po odsadzeniu od matek, jałówki reprodukcyj- ne są żywione „zimowo”. Masa ich ciała powinna wówczas stanowić 40% masy ciała dorosłej krowy danej rasy, a przyrosty dzienne powinny wynosić 500‒700 g, co pozwala im z końcem zimy osiągnąć masę wynoszącą 50% ciężaru dorosłej krowy. Podstawowe pasze, to: bardzo dobre PRODUKCJA ZWIERZĘCA NUMER 59 sianokiszonki, kiszonki, siano i słoma. Kiszonka z ku- kurydzy działa tucząco, więc jej ilość dzienna po- winna być ograniczona. Zaleca się skarmianie 1‒2 kg paszy treściwej, przy czym ponad rocznym jałów- kom można już jej nie podawać. Z badań amerykań- skich wynika, że dokarmianie cieląt obniża później- szą efektywność, zwłaszcza w przypadku przyszłych mamek. Pogarsza się funkcjonowanie jajników, obniża płodność, rodzą się lżejsze cielęta, pogar- sza się rozwój gruczołu mlekowego, co sprawia, że 210-dniowe cielęta są lżejsze od swoich rówieśni- ków urodzonych przez mamki niedokarmiane pod- czas odchowu. Żywienie mamek pierwiastek musi odpowiadać ich zapotrzebowaniu pokarmowemu, ponieważ nie- dobór działa niekorzystnie na ich organizm, przede wszystkim hamując rozwój układu szkieletowego i mięśniowego, co jest przyczyną ich brakowania i pogorszenia efektów ekonomicznych chowu bydła mięsnego. Razówki, których kondycja powinna poprawić się przed sprzedażą, należy zasuszyć i opasać. Ma to na celu poprawę ich umięśnienia i klasy rzeźnej. Moż- na je żywić kiszonką z kukurydzy (w dojrzałości wo- skowej ziarna, gdyż wtedy w całej roślinie jest oko- ło 33‒35% SM), sianokiszonką, paszą treściwą (2‒4 kg), a także tanimi ubocznymi produktami pocho- dzącymi z przemysłu rolno-spożywczego, takimi jak wysłodki buraczane, wywar gorzelniany, młóto bro- warniane. Obowiązkowo należy podawać pasze uzupełniające mineralno-witaminowe. Dokarmianie Krowy mamki po wyjściu na pastwisko nie muszą być dokarmiane. Pasze treściwe można stosować do dokarmiania krów cielnych, odchowywanych jałó- wek (z ograniczeniami opisanymi wcześniej) i buhaj- ków. Dokarmiania wymagają także rasy szybko ro- snące, np. charolaise. Bydło mięsne może być dokarmiane sianem lub słomą, najlepiej z jęczmienia jarego. Pasze te zawierają sporo włókna kwaśno-detergentowego (ang. NDF, Neutral Detergent Fibre), a zwłaszcza NDF fizycznie efektywnego (ang. peNDF, pol. feNDF), które stymuluje funkcjonowanie żwacza. AgroNews .com.pl 31.