Prace hodowlane sprawiły, że krowy produkują coraz więcej mleka. To pociąga za sobą konieczność szukania tanich pasz oraz takich, które by były najwyższej jakości, gdyż od nich zależy nie tylko wydajność, ale również zdrowotność krów.
W polskim klimacie produkcja składników pokarmowych w postaci pasz objętościowych jest tańsza niż w zbożach gdyż plony jednostek pokarmowych uzyskiwane przy uprawie kukurydzy czy traw mogą być dwukrotnie wyższe niż zbóż. Kiszonka z kukurydzy jest uznawana jako najtańsza pasza objętościowa. Uprawiając odpowiednie odmiany można uzyskać plon dochodzący do 700 q świeżej masy z 1 ha.
O wartości pokarmowej kiszonki z kukurydzy decyduje udział kolb, na co ma wpływ faza wegetacji w momencie zbioru. Udział kolb w zakiszaniu powinien przekraczać 40%. W miarę dojrzewania kukurydzy zwiększa się udział kolb, a zmniejsza pozostałych części roślin. Przyczynia się to do zwiększenia ilości skrobi i koncentracji energii. Powoduje to, że skrobia kukurydzy wolniej rozkłada się w przewodzie pokarmowym niż skrobia innych pasz. Wpływa to na stabilność procesów trawiennych. Kiszonka z kukurydzy jest uboga w białko, stąd konieczne jest jego uzupełnianie. Doskonale do tego nadają się kiszonki z roślin motylkowatych: lucerny, koniczyny. Żywienie krów mlecznych oparte na kiszonce z kukurydzy i roślin motylkowatych umożliwia bardzo dobre zbilansowanie dawek pokarmowych pod względem najważniejszych składników pokarmowych, energii i białka. Z uwagi na to, że rośliny motylkowate uprawiane w czystym siewie czasami są zawodne w plonowaniu, zaleca się rolnikom by uprawiali je w mieszankach z trawami, wówczas plony są wierniejsze.
Z pasz objętościowych dużego znaczenia nabiera kiszonka z traw. Jakość kiszonki z traw zależy nie tylko od zawartości białka i energii, ale od składu botanicznego runi, nawożenia i czasu koszenia. Należy pamiętać aby nie kosić traw zbyt późno, gdyż następuje obniżenie zawartości składników pokarmowych. Ruń przeznaczona zarówno na siano, jak i do zakiszania powinna być koszona we wczesnych fazach rozwojowych: w początku okresu kłoszenia się, a w przypadku roślin motylkowatych, zawiązywania pąków. W dalszych pokosach okresy odrostów nie powinny przekraczać 42 – 55 dni, zależnie od krotności koszenia, a wysokość roślin 30 cm. Należy pamiętać aby traw nie kosić zbyt nisko. Powinno przy ziemi pozostawać 6 cm, a w uprawie polowej 7 cm.
Zbyt niskie koszenie prowadzi do zabrudzenia zielonki glebą i skażenie jej bakteriami, z których wiele ma negatywny wpływ na proces kiszenia oraz może stanowić realne zagrożenie dla zdrowia zwierząt.
Do zakiszania traw, roślin motylkowatych konieczne jest stosowanie preparatów kiszonkarskich. Stosowany często dodatek melasy pomaga, gdyż zwiększa ilość łatwo dostępnych cukrów, ale nie wystarcza. Badania dowiodły, że zastosowanie preparatów nie tylko ukierunkowuje proces fermentacji, ale także znacznie poprawia wartość pokarmową kiszonki. Stosowanie konserwantu do wszystkich zakiszanych surowców (nawet tych łatwo kiszących się), wpływa na prawidłowy przebieg procesu kiszenia oraz zapobiega występowaniu wtórnej fermentacji w czasie wybierania i skarmiania kiszonki.
W gospodarstwach nadal dużą rolę w żywieniu krów mlecznych stanowi kiszonka z liści buraków cukrowych. Jest ona chętnie pobierana przez zwierzęta, łatwo strawna, działa mlekopędnie, ale ma wady. Duże zanieczyszczenie ziemią kiszonki powoduje występowanie ketogennego kwasu masłowego, który przy długotrwałym żywieniu krów dużymi dawkami, powoduje biegunki, zaburzenia w rozrodzie oraz obniża mleczność.
Dobra kiszonka powinna charakteryzować się swoistym, aromatycznym, przyjemnie kwaskowym zapachem. Kolor kiszonki powinien być najbardziej zbliżony do koloru surowca wyjściowego z odcieniem lekko brązowym. Liście i łodygi winny być dobrze widoczne, bez zanieczyszczeń i pleśni.
Zadawana dawka pokarmowa dla krów mlecznych nie może składać się z pasz objętościowych, a musi być uzupełniona paszami treściwymi. Dobrym uzupełnieniem dawki może być śruta zbożowa, poekstrakcyjna rzepakowa.
Źródło: Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, www.kpodr.pl
