Charakterystyka ogólna
Owies jest zbożem jarym, o krótkim okresie wegetacji. Jest rośliną fitosanitarną. Charakteryzuje się silnie rozwiniętym systemem korzeniowym, co uodparnia go na suszę. Pobiera trudniej dostępne składniki pokarmowe z gleby, dlatego może być uprawiany na słabszych glebach i prawie nie reaguje na przedplon. Bardzo mocno reaguje na nawożenie azotem. Słabo się krzewi. Nie jest wrażliwy na niskie temperatury i kiełkuje w temperaturze 2-30C.
Niskie wiosenne temperatury sprzyjają dobremu ukorzenieniu się, dlatego owies powinien być siany jak najwcześniej. Lubi chłodną i wilgotną pogodę, więc dobrze plonuje w północnych i północno-wschodnich oraz podgórskich rejonach kraju. Ma z wszystkich zbóż największe wymagania co do wilgotności gleby. Większych opadów wymaga w fazie strzelania w źdźbło, a przede wszystkim w okresie kłoszenia.
Wymagania glebowe
Owies ma dość małe wymagania glebowe ze względu na silny system korzeniowy. Im gleba jest lepsza, tym wyższy plon ziarna. Może być uprawiany na prawie wszystkich glebach, które są zasobne w wodę, ale nie podmokłe (także na glebach-nowinach). Ze względów ekonomicznych uprawiany jest na glebach słabszych, czyli na glebach kompleksów żytniego dobrego (klasa IVa i IVb) i słabego (klasa IVb i V), zbożowo-pastewnego mocnego (IIIb-IVa) i słabego (IVa-V) oraz wszystkich kompleksów górskich.
Nie uprawiać go na glebach lekkich i suchych, ze względu na wymagania wodne. Im słabsza gleba, tym stosować mniej uproszczeń i zbyt oszczędnych technologii. Gleba powinna mieć uregulowany odczyn (pH w 1M KCl powyżej 5,1), zawierać jak najwięcej próchnicy i co najmniej średnią zasobność przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu.
Wiosną jak najbardziej ograniczyć uprawki, by zminimalizować straty wody, a jednocześnie zniszczyć kiełkujące chwasty. Wyrównać pole włóką lub broną, zastosować przedsiewne dawki nawozów i przykryć nawozy broną z wałem strunowym. Wysiew nasion możliwie jak najwcześniej, w drugiej połowie marca, a tylko w rejonach północno-wschodnim i podgórskim do początku kwietnia. Im wcześniej jest zasiany, tym dłuższy ma okres wzrostu wegetatywnego (do kwitnienia), czyli lepiej się ukorzeni i rozkrzewi, co przekłada się na poziom plonowania. Siew po 10 kwietnia obniża plon ziarna.
Wymagania pokarmowe
Owies ma silny system korzeniowy, dlatego dobrze pobiera składniki pokarmowe i wodę z gleby. Jest zbożem specyficznym w reakcji na nawożenie azotem i fosforem. Bardzo dobrze wykorzystuje trudno dostępny azot i fosfor z gleby, a pomimo to bardzo silnie reaguje na nawożenie tymi pierwiastkami. Reakcja ta zależy w dużym stopniu od ilości i rozkładu opadów, dlatego owies wymaga zbilansowanego nawożenia.
Owies z plonem 1 t ziarna i odpowiednią ilością słomy przeciętnie pobiera: 20-26 kg azotu (N), 13 kg fosforu (P2O5), 32 kg potasu (K2O), 10 kg wapnia (CaO), 5 kg magnezu (MgO), 4 kg siarki (S) lub w przeliczeniu na SO3 – 10 kg oraz 7 g boru (B), 9 g miedzi (Cu), 250 g żelaza (Fe), 240 g manganu (Mn), 0,9 g molibdenu (Mo) i 95 g cynku (Zn). Wykazuje dużą wrażliwość na niedobór miedzi i manganu oraz średnią na niedobór cynku i molibdenu. Niedobór manganu występuje najczęściej w glebie świeżo wapnowanej oraz przy pH gleby powyżej 6,5, a miedzi na glebach – nowinach.
Nawożenie
Jeżeli gleba jest bardzo kwaśna, stosować wapno węglanowe lub tlenkowe na ścierń, następnie wymieszać je kultywatorem lub wykonać podorywkę i natychmiast zabronować. Owies nie lubi gleb przewapnowanych. W przypadku bardzo niskiej zasobności gleby w magnez zaleca się stosować wapno magnezowe, nawet niewielkie ilości – 300-600 kg/ha dolomitu. Owies źle rośnie na glebach ubogich w magnez.
Nawożenie fosforem i potasem jest najbardziej efektywne gdy nawozy są dobrze wymieszane z 10-20 cm warstwą gleby. Nawozy wieloskładnikowe stosować najlepiej pod orkę – jesienią (na glebach mocniejszych, o uregulowanym odczynie) lub pod wiosenne uprawki przedsiewne, 7-14 dni przed siewem ziarna.
Nawożenie azotem
Stosować w umiarkowanych dawkach od 15 kg na zasobnych i dobrze uwilgotnionych stanowiskach do 20 kg na każdą przewidywaną tonę ziarna na słabych stanowiskach, pomimo że owies pobiera około 20-26 kg na każdą tonę ziarna. Przewidując plon 4 ton należy zastosować więc 60-80 kg N/ha. Na zbyt wysokie i zbyt późno stosowane nawożenie azotem owies reaguje wyleganiem. Pamiętać należy o tym, że zboża pobierają najwięcej azotu od fazy krzewienia do fazy dojrzałości mlecznej, a nawozy azotowe są bardzo „ruchliwe” w glebie, stąd dawki azotu należy stosować doglebowo w 2 terminach. Nie powinno stosować się jednorazowo więcej jak 60 kg/ha azotu.
Jeżeli planowana dawka azotu nie przekracza 50 kg/ha można ją w całości zastosować przedsiewnie. Wyższe dawki stosować w dwóch terminach: Najlepiej stosować azot wiosną w 2 terminach:
- 1 termin – 7-14 dni przed siewem zboża w ilości 30-50 kg N/ha,
- 2 termin – wcześniej jak u innych zbóż – już w fazie krzewienia, a nie na początku strzelania w źdźbło, gdy wyczuwalne pierwsze kolanko – w ilości 30-40 kg N/ha azotu.
Wyższe dawki azotu, duże zagęszczenie łanu i częste deszcze mogą prowadzić do wylegania zboża, dlatego wielkość drugiej dawki azotu zależy od stanu plantacji. Wyższe dawki stosować na słabych plantacjach.
Przedsiewnie stosować pod zboża jare: saletrę amonową, saletrzak i mocznik.pl. Niskie temperatury i powolny jeszcze wzrost zbóż, a w związku z tym powolne pobieranie azotu powoduje, że azot z mocznika.pl jest dłużej dostępny dla roślin. Pogłównie stosować azot w formie saletry amonowej lub mocznika.pl.
Dokarmianie dolistne mocznikiem.pl można stosować przy wykonywaniu praktycznie wszystkich zabiegów ochrony zbóż, gdy dozwolone jest mieszanie pestycydu z mocznikiem.pl, najlepiej co najmniej dwukrotnie.
Przyorując słomę owsa, pozostaje w glebie średnio na każdą 1 tonę ziarna 10 kg azotu (N), 4,5 kg fosforu (P2O5) i 26 kg potasu (K2O), czyli przy plonie 4 t ziarna, z przyoraną słomą wprowadza się do gleby średnio 40 kg azotu, 18 kg fosforu i 104 kg potasu.
Przyorując słomę owsa należy zastosować azot w ilości 6 kg na 1 tonę słomy, by przyspieszyć jej rozkład w glebie. Plon ziarna 4 t z hektara to około 5,8 t słomy (przyjmując stosunek ziarna do słomy jak 1 do 1,45), czyli zaleca się stosować 35 kg N/ha, a więc około 80 kg/ha mocznika.pl. Stosować azot przed przyoraniem słomy szczególnie wówczas, gdy po owsie będzie uprawiana roślina ozima.
Wpływ nawożenia
Prawidłowe nawożenie fosforem i potasem zwiększa odporność owsa na choroby, niedobory wody i wyleganie. Fosfor i magnez decydują także o lepszym wypełnieniu ziarna i równomiernym dojrzewaniu wiech. Największy wpływ na jakość ziarna wykazuje nawożenie azotem, które zwiększa masę plonu oraz zawartość białka w ziarnie. Nadmierne nawożenie azotem sprzyja rozwojowi wielu chorób i szkodników.
Źródło: www.nawozy.com.pl