Kto pracuje na wsi?

15 grudnia 2010

Jednym z głównych mierników stopnia zaangażowania zasobów pracy w gospodarce narodowej są wskaźniki zatrudnienia. Według danych BAEL w latach 2007–2009:

• ogólny wskaźnik zatrudnienia na wsi osób w wieku 15 lat i więcej zwiększyłsię z 48,9% do 50,8% (w miastach z 47,9% do 50,2%);

• najwyższe wartości tego wskaźnika odnotowano w grupie wieku 25–54 lata, w której zwiększył się na wsi z 74,1% do 77,3% (w miastach z 74,7%do 77,8%);

• w grupie młodzieży w wieku 18–24 lata wskaźnik zatrudnienia zwiększył się z 39,2% do 40,4% (w miastach z 31,0% do 33,6%);

• podobny jak wśród młodzieży poziom i wzrost odnotowano w populacji osób w wieku przedemerytalnym16 – z 36,9% do 38,5% (w miastach z 32,8% do 37,7%);

• wśród osób w wieku poprodukcyjnym wskaźnik zatrudnienia zmniejszył się z 8,1% do 7,7% (w miastach wzrósł z 4,2% do 5,1%);

• ogólny wskaźnik zatrudnienia na wsi zwiększył się w populacji mężczyzn z 57,1% do 59,9%, a w populacji kobiet z 40,9% do 42,1% (w miastach z 55,3% do 57,7% i z 41,4% do 43,7%);

• wzrost wskaźników zatrudnienia na wsi nastąpił szybciej wśród ludności bezrolnej niż użytkującej gospodarstwo rolne. Mimo to poziom tych wskaźników pozostaje znacznie niższy w pierwszej niż w drugiej populacji.

Ogólny wskaźnik zatrudnienia w 2009 r. wynosił odpowiednio 41,8% i 63,0%.

• ogólny wskaźnik zatrudnienia na wsi zwiększył się prawie we wszystkich województwach, zarówno wśród ludności związanej, jak i niezwiązanej z gospodarstwem rolnym. W 2009 r. wahał się w pierwszej populacji od 54,0% w województwie śląskim do 68,3% w województwie lubelskim, a w drugiej od 31,8% w województwie lubelskim do 46,8% w województwie mazowieckim. We wszystkich województwach wskaźniki zatrudnienia ludności bezrolnej na wsi były niższe niż w miastach.

Odnotowany w latach 2007–2009 wzrost wskaźników zatrudnienia nastąpił głównie w pierwszej połowie okresu, w drugiej był on na ogół minimalny, a wskaźnik zatrudnienia młodzieży nawet nieco zmalał. Dotyczy to zarówno wsi, jak i miast. Główna przyczyna zmian to pogorszenie się w 2009 r. sytuacji na nierolniczym rynku pracy, które miało związek ze spadkiem tempa wzrostu gospodarczego.

Mimo wzrostu wskaźniki zatrudnienia ludności wiejskiej, tak w przypadku mężczyzn, jak i kobiet oraz w podstawowych grupach wieku, były średnio w Polsce w 2008 r. niższe w porównaniu z większością krajów UE. Jedynie w kilku krajach, najczęściej na Malcie, w Rumunii i na Węgrzech, były niższe niż na polskiej wsi).

W latach 2007–2009 wyłącznie w obrębie populacji pracujących podstawowe kierunki zmian struktury zatrudnienia na wsi były następujące (według BAEL średnio w trzech pierwszych kwartałach):

• odsetek pracujących w rolnictwie19 zmniejszył się z 15,0% w 2007 r. do 13,4% w 2009 r., w tym w rolnictwie indywidualnym z 13,8% do 12,5%. Na wsi spadki wynosiły odpowiednio z 36,0% do 32,1% i z 33,9% do
30,3%;

$\"\"$

• osoby pracujące w rolnictwie na własny rachunek stanowiły na wsi w obu latach około 92% ogółu pracujących w rolnictwie, w tym w rolnictwie indywidualnym około 97% ogółu pracujących w tym sektorze;

• wśród pracujących poza rolnictwem odsetek pracujących na własny rachunek zwiększył się na wsi z 10,6% do 11,5% (w miastach z 12,6% do 12,9%) (tabela 2.6.);

• w 2009 r. najliczniejszą grupę mieszkańców wsi pracujących poza rolnictwem stanowiły osoby zatrudnione w następujących sekcjach PKD: „przetwórstwo przemysłowe” – 29,2%, „handel i naprawy” – 16,5%, „budownictwo” – 13,8% (w miastach 19,4%, 16,9% i 7,9%);

• odsetek pracujących na własny rachunek (tabela 2.7) w ogólnej liczbie pracujących poza rolnictwem był na wsi najwyższy w sekcjach „pozostała działalność usługowa” – 25,0%, „handel i naprawy” – 23,3%, „działalność
finansowa i ubezpieczenia” – 22,8% oraz „zakwaterowanie i gastronomia” – 21,0% (w miastach 29,1%, 21,3%, 14,5% i 13,7%);

• większość pracujących mieszkańców wsi stanowią mężczyźni, udział kobiet wynosił w 2009 r. 42,0% i był mniejszy niż w 2007 r. (43,0%). Spadek objął tylko pracujących poza rolnictwem indywidualnym (z 41,95% do 39,9%), a w samym rolnictwie odsetek kobiet zwiększył się z 45,3% do 46,9% (w miastach wzrost z 46,4% do 46,6%);

• w strukturze wieku pracujących osoby w młodszym wieku produkcyjnym stanowiły w 2009 r. 63,3% ogółu pracujących mieszkańców wsi, w starszym wieku produkcyjnym 33,4%, a w wieku poprodukcyjnym 3,0% (w miastach 63,0%, 35,0% i 2,0%)23. Na wsi populacja pracujących w rolnictwie indywidualnym charakteryzuje się zdecydowanie większym odsetkiem osób starszych niż populacja pracujących poza rolnictwem: odsetek pracujących w starszym wieku produkcyjnym wynosił w 2009 r. odpowiednio 43,2% i 29,2%, a w wieku poprodukcyjnym 8,1% i 0,8%. Zarówno wśród pracujących w rolnictwie, jak i poza rolnictwem na wsi odsetek osób w starszym wieku produkcyjnym był w 2009 r. wyższy niż w 2007 r. (w miastach utrzymał się na podobnym poziomie – około 35%).

$\"\"$