Polski eksport artykułów rolno–spożywczych okazał się relatywnie odporny na skutki pandemii. Zgodnie z danymi GUS jego wartość zwiększyła się w 2020 r. do 34,0 mld EUR wobec 31,8 mld EUR w 2019 r. (+7,0% r/r). Co więcej, doszło do silnego zwiększenia udziału eksportu żywności w eksporcie ogółem z 13,3% w 2019 r. do 14,3% w 2020 r.
Może to sugerować, że pandemia uwydatniła przewagi komparatywne Polski w produkcji żywności. Przedmiotem poniższej analizy jest przegląd tendencji zachodzących w polskim eksporcie artykułów rolno–spożywczych oraz ocena jego perspektyw w 2021 r.
Eksport zwiększył się w 16 z 24 kategorii
W 2020 r. odnotowano wzrost wartości polskiego eksportu artykułów rolno–spożywczych choć sytuacja była bardzo zróżnicowana jeśli chodzi o poszczególne kategorie towarowe. Eksport zwiększył się w 16 z 24 kategorii. Jego głównym źródłem wzrostu był wyższy eksport zbóż (efekt silnego zwiększenia światowego popytu na zboża i wysokich krajowych zbiorów) oraz wyrobów tytoniowych (efekt utrzymującego się silnego popytu zagranicznego). Tylko te dwie kategorie odpowiadały łącznie za 4,5 pkt. proc. z 7,0% wzrostu eksportu artykułów rolno-spożywczych w 2020 r. Przeciwny wpływ miał natomiast wyraźnie niższy eksport mięsa, który obniżył wzrost polskiego eksportu żywności o 1,2 pkt. proc. Silny spadek eksportu w tej kategorii był spowodowany przede wszystkim załamaniem popytu ze strony sektora HoReCa, który przed pandemią był ważnym odbiorcą polskiego mięsa.
Warto zauważyć, że w poprzednich latach eksport mięsa był jednym z najważniejszych źródeł wzrostu polskiego eksportu. W ujęciu geograficznym głównym motorem wzrostu polskiego eksportu artykułów rolno-spożywczych w 2020 r. była wyższa sprzedaż do krajów spoza UE (+16,9% r/r), podczas gdy dynamika eksportu do krajów UE było o wiele niższa (+4,8% r/r). Wskazuje to, że w istotnym stopniu za sukces polskiego eksportu artykułów rolno-spożywczych w warunkach pandemii odpowiadała jego wysoka dywersyfikacja,zarówno towarowa jak i geograficzna.
Najwięcej wyeksportowaliśmy zboża i tytoniu
Kluczowa dla odpowiedzi na pytanie czy pandemia uwydatniła przewagi komparatywne Polski w produkcji żywności jest ocena, jak zmieniał się udział polskiego eksportu w unijnym eksporcie żywności. Zgodnie z danymi Eurostatu zwiększył się on w 2020 r. do 6,4% wobec 6,0% w 2019 r. Na uwagę zasługuje również zmiana udziału polskiego eksportu w poszczególnych kategoriach towarowych. Największy wzrost udziału polskiego eksportu w unijnym eksporcie pomiędzy 2019 r. i 2020 r. odnotowano w kategoriach „zboże”oraz „tytoń i namiastki tytoniu”, podczas gdy udział w kategorii „mięso i podroby jadalne” obniżył się. Powyższe dane stanowią wsparcie dla hipotezy, zgodnie z którą pandemia uwydatniła przewagi komparatywne Polski w produkcji żywności.
