Zdrowy jak… koń

Pomieszczenia dla koni nie spełniają jedynie roli schronienia dla zwierząt. Powinny zapewniać zwierzętom komfort przebywania w budynku oraz odpowiadać wymogom higieny i wygody użytkowania.

Przy ocenie warunków utrzymania zwierząt gospodarskich wymagane jest spełnianie następujących kryteriów:

• zapewnienie stałego dostępu zwierząt do wody w budynkach, na wybiegach i pastwiskach,
• zachowanie minimalnych wymiarów stanowisk i powierzchni kojców,
• prawidłowo działający system wentylacji i właściwe oświetlenie budynków inwentarskich,
• prawidłowe gromadzenie, przechowywanie i zagospodarowywanie odchodów.

Systemy utrzymania
Konie muszą być utrzymywane na ściółce. Stosowane są różne rozwiązania: stanowiska uwięziowe, boksy, utrzymywanie grupowe w tzw. biegalniach oraz stajnie otwarte, połączone z wybiegami. Stajnie stanowiskowe są najgorszym rozwiązaniem, bo przywiązywanie koni jest niezgodne z ich naturą, a w wielu krajach zabronione.
Minimalne wymiary stanowisk uwięziowych dla koni dorosłych powinny wynosić w zależności od wysokości w kłębie:

• do 147 cm – szerokość 1,6 m, długość 2,1 m,
• powyżej 147 cm – szerokość 1,8 m, długość 3,1 m.

Praktycznie wielkość stanowiska oblicza się dla każdej rasy oddzielnie:

• długość stanowiska – 2 x skośna długość ciała – 10%,
• szerokość stanowiska  – wysokość w kłębie + 10 cm.

O wiele lepszym rozwiązaniem są stanowiska boksowe.

Powierzchnia boksu powinna wynosić:

• dla konia dorosłego lub źrebaka odsadzonego od matki – co najmniej 10 m2,
• dla klaczy ze źrebięciem – co najmniej 15 m2.

Najwygodniejsze są boksy dla jednego lub dwóch koni, o wymiarach 4 x 4 m. Przegrody między boksami o wysokości 2,2 m należy wykonać z grubych desek. Od wysokości 1,4 m przegrody powinny być ażurowe, o odległości prętów 6-7 cm, aby koń nie mógł włożyć między nie nogi. Dobrze jest, gdy przegrody boczne można wysuwać na korytarz paszowy lub otwierać na ściany w czasie usuwania obornika.

Każdy boks należy wyposażyć w żłób i poidło umieszczone na wysokości 0,8-1,0 m od poziomu podłogi. Poidło mocuje się w pewnej odległości, aby koń nie zanieczyszczał go paszą. Na pasze objętościowe (siano, zielonkę) mocuje się odpowiednią drabinkę.

Drzwi do boksów muszą mieć co najmniej 1,3 m szerokości i 2,2 m wysokości oraz otwierać się na zewnątrz o 180 stopni. Powinny być ażurowe, a jeśli są szczelne, na dole należy umieścić kratkę wentylacyjną w celu usuwania amoniaku znad podłogi boksu.

Warunki zoohigieniczne

• Temperatura wewnątrz stajni powinna wynosić od 5 do 15°C. Dorosłe konie mają dużą tolerancję na różnice temperatury. Największe straty ciepła zachodzą w wyniku występujących w pomieszczeniu przeciągów oraz gdy koń leży na wilgotnym lub zimnym legowisku.
• Wilgotność względna powietrza powinna wynosić do 80%. Parametr ten zależy od ilości wytwarzanej w pomieszczeniach pary wodnej i stopnia ich przewietrzania. Nadmiernemu zawilgoceniu pomieszczeń zapobiega sprawna wentylacja, sucha ściółka oraz zachowanie właściwej dla kubatury budynku obsady koni. Na jednego dorosłego konia powinno przypadać co najmniej 30 m³ powietrza.
• Zapylenie powietrza może powodować podrażnienie spojówek, podrażnienie jamy nosowej oraz nieżyty oskrzeli, dróg oddechowych i błon śluzowych, otwierając tym samym drogi wejścia dla drobnoustrojów. System wentylacyjny powinien umożliwiać 4-krotną wymianę powietrza stajni w ciągu godziny.
• Do utrzymania higieny pomieszczeń konieczne jest ich codzienne sprzątanie. Ponieważ powierzchnie, z którymi stykają się zwierzęta, pokrywają się powłokami białkowo-tłuszczowymi, w których żyją i namnażają się drobnoustroje, konieczne jest ich mycie gorącą wodą co pewien czas (z wyjątkiem zimy).
• Zapobiegawcza dezynfekcja pomieszczeń ma na celu zniszczenie w stajni organizmów chorobotwórczych. Przeprowadza się ją co najmniej dwa razy do roku: wiosną po rozpoczęciu sezonu pastwiskowego i jesienią. Poprzedza ją mycie i czyszczenie pomieszczeń i sprzętów stajennych. Tradycyjnym środkiem dezynfekcyjnym jest wapno niegaszone, a także mleko wapienne (1 kg wapna niegaszonego na 1 litr wody). Używając handlowych preparatów odkażających należy stosować się ściśle do zasad ich użycia podanych przez producenta. Mycie i dezynfekcja pomieszczeń stajennych są niezbędne przy wprowadzaniu do nich nowych koni.

Zgodnie z dyrektywą
Według dyrektywy Unii Europejskiej dotyczącej swobody poruszania się zwierząt gospodarskich, określonej na podstawie doświadczenia i wiedzy naukowej, nie wolno ograniczać jej w sposób powodujący niepotrzebne cierpienie lub urazy. Natomiast zwierzęciu trzymanemu nieustannie lub często na uwięzi albo w zamknięciu należy zapewnić przestrzeń zgodną z jego potrzebami fizjologicznymi i etologicznymi, określonymi na podstawie doświadczenia i wiedzy naukowej.

Zalecenia dotyczące wybiegów dla koni:

• Konie powinny mieć dostęp do swobodnego ruchu na wybiegu przez co najmniej 1-2 godziny dziennie.
• Konie powinny przebywać w grupach liczących 3-4 osobniki.
• Wielkość wybiegu powinna wynosić co najmniej 50 x 100 m.
• Konie na wybiegu powinny mieć dostęp do wody, pasz objętościowych (zalecane jest stosowanie drabinek) oraz możliwość schronienia się przed opadami i upałem.
• Teren wybiegu powinien być wydzielony masywnym ogrodzeniem o podwójnej barierze: górna bariera na wysokości 1,0-1,8 m (zwykle 1,2 m), dolna na wysokości około 0,7 m.

Gospodarka odchodami
W ciągu doby dorosły koń spożywa średnio: 5 kg paszy treściwej (owsa), 5 kg siana, 5 kg słomy i około 30 litrów wody. Wydala 5-12 razy mocz w ilości 5-10 litrów oraz 9-10 kg kału.

Źródło: Zbigniew Szemczak, Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, www.kpodr.pl, fot. sxc.hu