Gazeta Agronews Nr.12

D bałość o środowisko glebowe, uzyskiwanie wysokich plonów i wysokiej efektywności stosowanych nawozów tzw. zrównoważone nawożenie jest obecnie jedną z zasad dobrej praktyki rolniczej. System ten oparty jest na bilansowaniu składników pokarmowych uwzględniający ich pobranie przez rośliny z różnych źródeł, gdzie w pierwszej kolejności wykorzystuje się naturalną żyzność gleby, pulę składników dostępnych z nawozów naturalnych i organicznych, a następnie uzupełnia się składnikami z nawozów mineralnych. Zrównoważony system musi być wspierany bieżącymi obserwacjami łanu, wspomaganymi wykonywaniem testów roślinnych. Podstawą zrównoważonego nawożenia jest: n ocena właściwości fizykochemicznych gleby, takich jak: odczyn, zasobność w P, K, Mg, n najomość zapotrzebowania roślin na składniki odżywcze, n określenie możliwości plonotwórczych gatunku i odmiany w warunkach pola oraz ostateczne przeznaczenie ziarna (pasza, młynarsko, słód). Zrównoważony system nawożenia zbóż jarych zakłada regulację odczynu gleby oraz zasobności w potas, fosfor i magnez w kierunku optymalnego wzrostu i rozwoju oraz sterowanie wzrostem i rozwojem w celu optymalizacji poziomu plonowania i uzyskania najlepszych cech jakościowych ziarna. Wapń pełni w roślinie wiele funkcji. Wpływa na procesy podziału komórek, wzrost korzeni, kontroluje pobieranie składników pokarmowych. Ilość wapnia jaka występuje w naszych glebach w pełni zaspakaja potrzeby pokarmowe zbóż, zatem podstawową jego rolą jest regulacja odczynu gleby. Odczyn gleby wpływa na wzrost i rozwój roślin, regulując właściwości fizykochemiczne takie jak: stosunki wodno-powietrzne, pojemność sorpcyjna, pojemność buforowa, mające wpływ na efektywności wykorzystania przez rośliny składników pokarmowych. Zboża jare różnią się tolerancją na niski odczyn gleby, najbardziej tolerancyjny jest owies, następnie pszenżyto, natomiast pszenica i jęczmień są bardzo wrażliwe. Optymalne pH gleby różni się i zależy od kategorii agronomicznej gleby (tab. 1). Konieczną ilość nawozu wapniowego, niezbędną do odkwaszania gleby (tab.2) ustala się wykorzystując skalę potrzeb wapnowania podaną w tabeli 1. Powołując się na dane IUNG-PIB wykonane na terenie Polski oznaczenia pH wykazały, że wapnowania wymaga 70% gleb bardzo lekkich, 78% gleb lekkich, 76 % średnich i aż 90% gleb ciężkich. Gleby silnie zakwaszone są zazwyczaj ubogie w magnez, zatem równolegle z oznaczeniem pH należy oznaczyć zasobność gleb w ten składnik. Magnez bierze udział w wielu procesach fizjologicznych, wchodzi w skład chlorofilu. Zapewnia efektywne przetwarzanie azotu w plon. Wpływ na sprawne funkcjonowanie systemu korzeniowego. Zwiększa tolerancję roślin na suszę, niskie temperatury, choroby grzybowe. Jest pobierany przez rośliny w całym okresie wegetacji jednak podstawowa rola magnezu ujawnia się w początkowym okresie rozwoju zbóż. Potrzeby nawożenia magnezem określa się na podstawie zawartości przyswajalnego magnezu w glebie, lub objawów niedoboru magnezu na roślinach (tab.3). Nawożenie magnezem zależy od stopnia zakwaszenia i zwięzłości gleby. Na glebach kwaśnych OCENA POTRZEB WAPNOWANIA KATEGORIA AGRONOMICZNA GLEBY –PH KCL b. lekkie lekkie średnie ciężkie Konieczne do 4,0 do 4,5 do 5,0 do 5,5 Potrzebne 4,1 -4,5 4,6-5,0 5,1-5,5 5,6-6,0 Wskazane 4,6-5,0 5,1-5,5 5,6-6,0 6,1-6,5 Ograniczone 5,1-5,5 5,6-6,0 6,1-6,5 6,6-7,0 Zbędne od 5,6 od 6,1 od 6,6 od 7,1 Tabela 1. Potrzeby wapnowania dla gleb mineralnych na gruntach ornych. KATEGORIA AGRONOMICZNA GLEBY POTRZEBY WAPNOWANIA konieczne potrzebne wskazane ograniczone Bardzo lekkie 3,0 2,0 1,0 - Lekkie 3,5 2,5 1,5 - Średnie 4,5 3,0 1,7 1,0 Ciężkie 6,0 3,0 2,0 1,0 Tabela 2. Dawki nawozów wapniowych w t/CaO ha -1 33 PRODUKCJA ROŚLINNA