omawiane choroby, ponieważ resztki pożniwne
w postaci ścierniska i źdźbeł porażonych przez
grzyby są głęboko przykryte przez glebę.
W następnym sezonie, gdy te resztki nie rozłożą,
bo np. gleba była sucha, resztek było zbyt wiele,
a życie mikrobiologiczne gleby niewystarczające,
mogą one stanowić zagrożenie, bo grzyby
na takich resztkach mogą przetrwać. Trzeba
na ten problem zwracać uwagę i w przypadku
wystąpienia takiej sytuacji mieć ją pod kontrolą,
czyli przygotować odpowiednią metodę walki
z grzybami. Choroby atakujące podstawę źdźbła
i (lub) korzenie stanowią duże zagrożenie,
gdy uprawa jest uproszczona, albo gdy
w gospodarstwie wykonuje się siew bezpośredni.
W takich systemach uprawy na powierzchni
gleby pozostaje duża ilość resztek pożniwnych,
na których obecne są grzyby powodujące choroby
podstawy źdźbła, nazywane też chorobami
podsuszkowymi. W systemach, w których
resztki pożniwne stanowią niebezpieczeństwo,
duże znaczenie ma zwalczanie chemiczne. Aby
dobrze przygotować się do walki chemicznej,
trzeba poznać grzyby powodujące zagrożenie
dla korzeni i podstawy źdźbła zbóż. Ważna jest
też znajomość objawów chorobowych, jakie
powodują te grzyby.
Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła zbóż
i korzeni
Chorobę powoduje wiele grzybów z rodzaju
Fusarium. Do głównych sprawców należą
Fusarium graminearum, F. culmorum, F.
avenaceum, F. Poae oraz Microdochium nivale
(dawniej: Fusarium nivale). Są to grzyby
powszechnie występujące w środowisku
rolniczym. Źródłem choroby są grzybnia
i zarodniki oraz formy przetrwalnikowe
wymienionych grzybów. Zarodniki są też
niesione z masami powietrza i mogą osiadać
na powierzchni gleby. Patogeny te są doskonale
przygotowane do porażania swoich żywicieli
i mogą rozwijać się w szerokim zakresie
temperatur, wilgotności powietrza i gleby.
Nekrozy na korzeniach w postaci brązowych,
brunatnych lub kasztanowych plam
występujących na małej części korzeni lub
całkowite przebarwienie korzeni to jeden
z ważnych objawów choroby. Innym jednocześnie
występującym objawem fuzaryjnej zgorzeli
podstawy źdźbła i korzeni są brązowe nekrozy
na pochwie liściowej i źdźble właściwym.
Nekrozy te mogą mieć różny kształt, np. owalny,
kreskowaty i nieregularny, obejmujący
częściowo lub całkowicie obwód źdźbła. Straty
powodowane przez chorobę mogą wynosić
nawet 50-60% potencjalnego plonu. Chorobę
zwalcza się kompleksowo, przy czym zabieg
opryskiwania przy pomocy fungicydów odegrać
może kluczową rolę w zapobieganiu stratom
w plonie i obniżeniu jakości zbieranego ziarna.
W tabeli podano przykładowe fungicydy, które
można, a właściwie: powinno się zastosować,
aby zwalczyć grzyby, które rozwijać się mogą
na podstawie źdźbła.
Łamliwość źdźbła
Choroba ta wywoływana jest przez dwa gatunki:
Oculimacula herpotrichoides i O. acuformis,
różniące się tempem wzrostu i zdolnością
do porażania pszenicy i żyta.
Objawy choroby występują na pochwie liściowej,
nibyźdźble i źdźble właściwym. Grzyby nie
porażają korzeni. Pierwsze objawy porażenia
mogą być widoczne już jesienią: są to małe,
owalne plamy, które mają w środkowej części
barwę słomkową i są otoczone jasnobrązową,
rozmazaną obwódką. Po ruszeniu wegetacji
wiosennej są to plamy bursztynowe lub
miodowe, rozmazane, mają brzegi, a wewnątrz
niekiedy widoczne jest czarne przyprószenie.
Jest to pseudoparenchyma, czyli zbita grzybnia,
która stanowi formę przetrwalnikową grzybów
powodujących łamliwość źdźbła. Na źdźble
może być kilka plam łączących się z sobą
i tworzących rozległe nekrozy, które obejmują
ponad połowę obwódki źdźbła. Wewnątrz źdźbła
można znaleźć szarą lub popielatą grzybnię.
Porażone źdźbło murszeje u podstawy i łatwo
się przełamuje, co powoduje wyleganie zbóż
niekiedy na dużej powierzchni. Utrudnia to żniwa
i ma wpływ na pogorszenie jakości ziarna.
Do walki z łamliwością źdźbła zalecany jest
zabieg wykonany w fazie strzelania w źdźbło
BBCH 30. Niekiedy warto wykonać oprysk w fazie
pierwszego, drugiego kolanka (BBCH 31-32).
W tym roku proponuje się wczesne wykonanie
zabiegu, ponieważ praktycznie nie było zimy
i zboża, a także grzyby, rozwijały się przez całą
jesień i zimę – ten proces trzeba przerwać.
W tabeli podano środki grzybobójcze, które
pozwolą skutecznie zwalczyć łamliwość źdźbła.
Najbardziej
popularną
substancją czynną
wykorzystywaną
do desykacji
rzepaku jest
glifosat.
Zabieg desykacji
warto wykonać
na plantacjach
silnie
zachwaszczonych,
zwłaszcza
gatunkami
wieloletnimi
oraz chwastami
w trakcie
kwitnienia oraz
zawiązywania
owoców i nasion.
5
PRODUKCJA ROŚLINNA
