CHOROBA
OPIS
Głownia pyląca pszenicy/jęczmienia
Kłosy roślin porażonych z objawami chorób ukazują się nieco wcześniej niż kłosy roślin zdrowych.
Ciemnobrunatne skupienia zarodników głowni, pokrywające w całości kłos mają początkowo
delikatną, szarobiałą osłonkę, która wkrótce ulega zniszczeniu, a masa zarodników rozpyla się pod
wpływem wiatru i pozostają tylko kłosy z osadkami kłosków.
Śnieć cuchnąca pszenicy
Rośliny pszenicy porażone przez sprawcę śnieci cuchnącej można rozpoznać w polu w okresie
dojrzewania. Są one niższe i mają sinozielone zabarwienie. Kłoski są rozpierzchnięte (rozwarte).
Między plewkami są widoczne torebki śnieciowe. Torebki te są krótsze i bardziej pękate niż ziarno.
Zawartość niedojrzałych torebek jest mazista, brunatnoczarna i ma zapach śledzi. Zawartość dojrzałych
torebek jest pylistą masą brunatnych zarodników.
Śnieć karłowa pszenicy
Porażone rośliny są ciemniejsze i krzewią się silniej niż rośliny zdrowe. Mają one zazwyczaj skrócone
źdźbła. Torebki śnieciowe rozwijające się w wyniku porażenia ziarniaków są krótsze niż w przypadku
śnieci cuchnącej. Zgnieciona, niedojrzała torebka śnieciowa wypełniona jest masą zarodników
o brunatnym kolorze i zapachu śledzi. Dojrzałe torebki są twarde, gdyż zarodniki są sklejone
wyschniętym śluzem
Mączniak prawdziwy zbóż i traw
Pierwsze objawy choroby na zbożach ozimych można obserwować już jesienią. Na liściach, pochwach
liściowych, a w późniejszym okresie na zielonych źdźbłach pojawiają się skupienia białego nalotu
złożonego z grzybni, trzonków i zarodników konidialnych (oidiów) sprawcy choroby. Na starszym,
zbitym nalocie powstają ciemnobrunatne otocznie zamknięte, wyglądające jak czarne punkty
(
klejstotecja). Silnie porażone liście oraz pochwy liściowe żółkną i przedwcześnie obumierają.
Pleśń śniegowa zbóż i traw
Wiosną, po stajaniu śniegu rozwija się białoróżowy nalot złożony z grzybni i zarodników konidialnych
F. nivale. Objawy te mogą występować placowo. Wkrótce nalot ten znika, lecz na porażonych liściach
są dobrze widoczne brązowe plamy mające często różowawy odcień. Jeżeli został zniszczony węzeł
krzewienia, rośliny łatwo dają się wyciągnąć z ziemi. Na zamarłej tkance roślinnej mogą pojawiać się
otocznie grzyba, widoczne, jako brunatne punkty.
Rdza brunatna pszenicy
Objawy porażenia można obserwować we wszystkich fazach rozwoju roślin. Uredinia, czyli skupienia
urediniospor (zarodników propagacyjnych) rozwijają się głównie na liściach pod skórką, pojawienie
się chlorotycznych plam często poprzedza obecność uredinii, które początkowo są lekko wzniesione,
poduszeczkowate, owalne lub prawie okrągłe, koloru jasnobrązowego. Pod koniec wegetacji widoczne
są czarne skupienia teliospor (zarodniki jesienne). Wcześnie i silnie porażone
Septorioza paskowana liści pszenicy
Początkowo jesienią i wczesną wiosną obserwuje się owalne szarozielone plamy, które szybko żółkną,
a na powierzchni plam pojawiają się piknidia (owocniki grzyba). Są one ułożone wzdłuż nerwów
liści. Plamy na liściach starszych w późniejszych fazach wzrostu są wydłużone, ograniczone nerwami
między którymi rozwijają się piknidia w postaci czarnych punktów. Plamy w tym czasie mogą mieć
kształt nieregularnych prostokątów, a przy silnym porażeniu blaszki liściowej nekroza może obejmować
znaczną jej część. Wcześnie i silnie porażone liście mogą zamierać.
Zgorzel podstawy źdźbła
Już jesienią porażone młode korzonki czernieją i obumierają. W polu choroba rozwija się placowo.
W tych miejscach rośliny mogą być nieco niższe i jaśniejsze, co niekiedy można zobaczyć już
przed kłoszeniem. Źdźbła porażonych roślin przedwcześnie bieleją, kłosy są płone lub mają słabo
wykształcone ziarno. Na korzeniach i na podstawie porażonych źdźbeł rozwija się czarnobrunatna
grzybnia, tworząca sploty (sznury grzybniowe). Podstawa źdźbła czernieje i ulega suchej zgniliźnie.
Porażone korzenie boczne stopniowo zamierają. Podstawa źdźbła jest twardai nie łamie się.
Tabela 1. Cechy diagnostyczne niektórych chorób zbóż ograniczanych przez zaprawy.
27
PRODUKCJA ROŚLINNA
