wymagany poziom czystości ziarna stosuje
się maszyny czyszczące wykorzystujące
wiele cech rozdzielczych. Połączenie układu
separatora pneumatycznego z zespołem sit
i tryjerem tworzy czyszczalnię złożoną, która
zapewnia uzyskanie wysokiej czystości ziarna
i w dostateczny sposób przygotowuje ziarno
do przechowywania czy też do siewu.
Zarówno czyszczenie jak i sortowanie
są zabiegami potrzebnymi, gdyż nasiona
dostarczane prosto z kombajnu do silosów
i magazynów, nie są materiałem jednorodnym.
Oprócz nasion gatunku uprawnego, znajdują
się tam różne zanieczyszczenia użyteczne
i nieużyteczne Do pierwszej grupy zalicza
się: poślad, czyli ziarna „chude" i nie w pełni
wykształcone (przesiewające się przez sito
o oczkach 1,6 x 2,5mm), ziarno porośnięte,
uszkodzone mechanicznie więcej niż w połowie
i uszkodzone przez szkodniki. Do tej grupy
można zaliczyć także ziarna ściemniałe
na skutek niewłaściwego przechowywania
w miejscu składowania lub przypalone podczas
suszenia, jak również ziarna innego gatunku
uprawnego. Czystość ziarna ma szczególnie
duże znaczenie przy sprzedaży nasion, gdzie
stopień zanieczyszczenia w największym
stopniu wpływa na jakość dostarczonej partii.
Obowiązujące granice zanieczyszczeń ziarna
zbóż i nasion rzepaku prezentuje tabela 1. Jak
widać, całkowita zawartość zanieczyszczeń
nie może być większa niż 12% w przypadku
zbóż, a przy skupie nasion rzepaku może
wynosić najwyżej 5%. W ziarnie zbóż nie może
znajdować się obcy materiał nieorganiczny,
np. kamienie, szkło lub metal.
Efektywność urządzeń czyszczących, w dużej
mierze zależy od ich umieszczenia w linii
technologicznej. Przede wszystkim trzeba
zwrócić uwagę, aby nie były one tzw. „wąskim
gardłem". Chodzi tu o dopasowanie ich
wydajności do innych urządzeń, z którymi
współpracują. Tylko wówczas zapewniona
będzie ciągłość pracy. Dlatego warto czasem
sporządzić ogólny plan usytuowania linii
czyszczącej. Urządzenia do czyszczenia
(
czyszczalnie uniwersalne) powinny być
instalowane w pomieszczeniach, które osłonią
je przed wpływami czynników atmosferycz-
nych. Miejsce powinno być dobrze oświetlone,
co ułatwi przede wszystkim przeprowadzenie
regulacji i obsługę urządzenia. Sita montowane
w czyszczalniach należy co jakiś oczyścić.
Trzeba też pamiętać, aby do każdego
gatunku dobrać właściwą wielkość otworów.
Wielkość przysłony aspiracji, powinna zostać
wyregulowana zgodnie z zaleceniami instrukcji
obsług. Czyszczalni nie wolno uruchamiać,
jeżeli nie są założone wszystkie ramy z sitami
oraz gdy są otwarte pokrywy rewizyjne
lub odkręcone części obudowy. Istotnym
warunkiem prawidłowej eksploatacji jest
umiejscowienie leja zsypowego oczyszczonego
ziarna i miejsca odbioru zanieczyszczeń
z wylotów. Konieczne jest również prawidłowe
zamocowanie urządzenia do podłogi lub ramy
pomostu montażowego, a także odpowiednie
podłączenie instalacji elektrycznej. Dla
prawidłowej obsługi czyszczalni, wymiany sit
oraz prac konserwatorskich należy zapewnić
łatwy dostęp ze wszystkich stron urządzenia.
WSKAŹNIK
JAKOŚCIOWY
PSZENICA
ZWYCZAJNA**
JĘCZMIEŃ** KUKURYDZA**
MAKSYMALNA
WILGOTNOŚĆ
14,5%
14,5%
14,5%
MAKSYMALNA
ZAWARTOŚĆ
ZANIECZYSZCZEŃ
12%
12%
12%
ZIARNA POŁAMANE
5%
5%
10%
ZANIECZYSZCZENIA
UŻYTECZNE:
7%
12%
5%
-
ziarna porośnięte
4%
6%
5%
-
ziarna niedojrzałe
-
-
-
-
ziarno uszkodzone
termicznie
0,5%
3%
3%
ZANIECZYSZCZENIA
NIEUŻYTECZNE:
3%
3%
3%
-
nasiona obce
(
szkodliwe)
0,10%
0,10%
0,10%
-
ziarna zniszczone
0,05%
-
-
-
materiał obcy lub
nieorganiczny
-
-
-
-
ziarno zbutwiałe
0,05%
-
-
-
martwe owady lub ich
fragmenty
0,05%
-
-
*
Polska Norma PN-90/66151 - wymagania jakościowe dla nasion rzepaku w dostawach dla
przetwórstwa.
**
Rozporządzenie Rady Europejskiej nr 824/2000 z 19 kwietnia 2000 r., OJ.L 100.
Tabela 1. Minimalne wymagania jakościowe w skupie ziarna.
43
TECHNOLOGIA ROLNA
