Gazeta nr: 29

numer 25 numer 25 t CHOROBY KUKURYDZY NUMER 29 34. AgroNews .com.pl numer 25 numer 25 t CHOROBY KUKURYDZY NUMER 29 AgroNews .com.pl 35. PLAMISTOŚĆ POCHEW LIŚCI KUKURYDZY J est jedną z najważniejszych bakteryj- nych chorób kukurydzy w Polsce. Podob- nie jak większość chorób powodowanych przez gatunki patogenów ciepłolubnych, pojawiła się na południowym wschodzie kraju, a następnie szybko rozprzestrzeni- ła na wszystkie rejony uprawy kukurydzy. Infekcji roślin i rozwojowi bakterii sprzyja- ją uszkodzenia wewnętrznych powierzchni pochew liści, będące wynikiem żerowania mszycy czeremchowo-zbożowej, przylżeń- ców i młodych gąsienic omacnicy proso- wianki, a także wilgotna i ciepła pogoda. Pierwsze objawy choroby obserwowane już w lipcu, przybierają postać drobnych, wodnistych plam na wewnętrznych po- wierzchniach po- chew. Następnie zmieniają barwę na pomarańczo- wą lub czerwona- wą i zlewają się ze sobą tworząc większe owalne, później podłuż- ne przebarwienia. Pojawia się na nich lepki śluz bakteryjny, który w warunkach ciepłej i suchej pogody zasycha w postaci łusek. Miejsca porażone stopniowo ciemnieją, stają się brunatne, a później brunatno-czarne. Wwyniku prze- rostu kolonii bakterii przez całą grubość pochew liści, czarne plamy pojawiają się na zewnętrznych ich powierzchniach. Wwa- runkach bardzo sprzyjających chorobie ob- jawy mogą występować także na liściach i łodygach pod pochwami liści. Jeśli desz- czowa pogoda utrzymuje się przez dłuższy czas, wówczas następuje rozkład tkanek pochew liści i gnicie roślin. Po zmianie po- gody na suchą i upalną następuje szybkie zamieranie i zasychanie liści, a później ca- łych roślin. Wczesne porażenie kukurydzy i obumarcie liści powoduje zdrobnienie ziar- na i obniżkę plonu, a także znaczne pogor- szenie jakości uzyskiwanej paszy. ŻÓŁTA PLAMISTOŚĆ LIŚCI KUKURYDZY N ajwiększe straty plo- nu choroba ta powoduje w najcieplejszych rejonach uprawy kukurydzy - w po- łudniowej Polsce. Źródłem infekcji jest grzyb zimujący na resztkach pożniwnych oraz na ziarnie siewnym w posta- ci grzybni i zarodników. Silniejszemu wystąpieniu choroby sprzyja wiatr, który przenosi zarodniki na zdrowe rośliny, parna, umiarkowanie deszczowa pogoda, uszkodzenie liści przez mszyce, także porażenie roślin przez inne patogeny. Początkowo objawy choroby są widoczne na dolnych li- ściach, następnie na środkowych oraz na liściach okry- wowych kolb. Występują one w postaci plam, najpierw wodnistych szarozielonych, a później szarobrunatnych z ciemnobrunatną lub czerwono-fioletową obwódką. Prze- barwienia są owalne, najczęściej wydłużone (od 0,5 do 10 cm długości) o nieregularnych brzegach, ciemniejące w środkowej strefie. Jeśli na liściu wystąpi kilka plam, wów- czas zmniejsza się jego powierzchnia asymilacyjna, blaszki często pękają, a liście wcześniej zasychają. Choroba może powodować straty w plonach ziarna rzędu kilku procent, a także pogorszenie jakości paszy. wych kolb, a następnie na ziarniakach w okresie mlecznej i woskowej dojrza- łości. Zainfekowane ziarno matowieje, a niekiedy pęka i rozpada się. Ziarnia- ki kukurydzy mogą zasiedlać również grzyby z rodzaju Trichoderma, Penicillium i Trichothecium (grzybnia biała, zielona, szarawa lub niebieskawa) lub bakterie. Fuzarioza kolb kukurydzy poza przy- padkami silnego wystąpienia, powodu- je niewielkie ubytki pionu, ale w dużym stopniu pogarsza jakość ziarna i paszy jako produktu do dalszego przerobu. Gatunki grzybów odpowiedzialne za porażenie poza wydzielaniem substancji niezbędnych do życia, posiadają zdol- ność produkowania metabolitów drugo- rzędnych, tzw. mikotoksyn kumulowa- nych w ziarniakach i innych częściach rośliny. Są one silnymi truciznami, tok- sycznymi zarówno dla ludzi, jak rów- nież zwierząt, zaś ich obecność w paszy stanowi duże zagrożenie dla zdrowia i życia szczególnie dla trzody chlewnej i drobiu, Mikotoksyny powodują pod- wyższoną wrażliwość na czynniki zakaź- ne, które w standardowych warunkach, bez dodatkowego działania metabo- litów grzybów toksynotwórczych, nie byłyby w stanie wywołać choroby. Po- nadto negatywnie wpływają na wyniki produkcyjne i reprodukcję, zdrowotność oraz jakość produktu. Przebieg warunków pogodowych ma istotny wpływ na jakość plonu, ponie- waż nawet przy niskim stopniu zasiedle- nia przez grzyby zawartość mikotoksyn może być wysoka (wczesne poraże- nie, a następnie złe warunki do rozwo- ju grzybni). Istotne jest także żerowanie szkodników, zwłaszcza ploniarki zbo- żówki, mszyc, przylżeńców, omacnicy prosowianki, które raniąc rośliny uła- twiają wnikanie zarodników do tkanek. Największe straty notowane są w połu- dniowej Polsce, szczególnie na Dolnym Śląsku w lata ciepłe i wilgotne. DROBNA (OCZKOWA) PLAMISTOŚĆ LIŚCI KUKURYDZY = ANTRAKNOZA KUKURYDZY C horoba ta występuje w całej Polsce. Patogen poraża li- ście, a także pochwy i liście okrywowe kolb. Silniej opano- wuje rośliny w centralnych i północnych rejonach uprawy kukurydzy, natomiast na południu kraju pojawia się w więk- szym nasileniu w lata wilgotne i chłodne. Oprócz warun- ków pogodowych, porażeniu sprzyjają uszkodzenia roślin (zwłaszcza liści) spowodowane żerowaniem mszyc i przy- lżeńców. Źródłem infekcji są zarodniki grzyba zimujące na resztkach pożniwnych i na ziarnie siewnym. Pierwotne po- rażenie liści może nastąpić w czerwcu lub w lipcu. Pierw- sze objawy są widoczne (zwłaszcza pod światło) w postaci drobnych, jasnych, prześwitujących punkcików. Później po- jawiają się małe (1-4 mm średnicy) oleiste plamy z jasnobru- natnym pierścieniem i zewnętrzną, prześwitującą obwódką. Następnie kremowo zabarwiony środek plamki wysycha, a jasnobrunatny pierścień staje się czerwonobrunatny. Jeże- li plamek jest dużo, łączą się one ze sobą i mogą pokrywać znaczną część powierzchni blaszki liścia, pochwy i liści okry- wowych kolb. Opanowane organy są często porażane przez inne grzyby. Jeśli choroba wystąpi wcześnie i w dużym na- sileniu, to już w sierpniu może spowodować zamieranie i przedwczesne dojrzewanie roślin. Wwyniku tego następuje spadek plonu kukurydzy o 10 i więcej procent oraz znaczne pogorszenie jakości paszy, zwłaszcza kiszonki. Szkodliwość późnego porażenia najmłodszych, górnych liści, jest mniej- sza. W Polsce kukurydzę może pora- żać około czterysta patogenów, które odpowiadają za rozwój kil- kunastu chorób. Drobna plamistość liści kukurydzy (fot. P. Bereś) Żółta plamistość liści kukurydzy (fot. P. Bereś)