Gazeta nr: 29

numer 25 numer 25 t CHOROBY KUKURYDZY NUMER 29 36. AgroNews .com.pl numer 25 numer 25 t CHOROBY KUKURYDZY NUMER 29 AgroNews .com.pl 37. RDZA KUKURYDZY W ystępuje ogniskowo we wszystkich rejonach upra- wy kukurydzy w Polsce, lecz najlepsze warunki do pora- żenia roślin i rozwoju choroby znajduje w najcieplejszej, południowej części kraju. Źródłem infekcji są zarodniki przetrwalnikowe zimujące na resztkach pożniwnych. Po- rażają one wiosennego żywiciela pośredniego - szczawika, z którego wiatr przenosi zarodniki na kukurydzę. Choroba może się rozwijać bez żywiciela pośredniego, a zarodniki z resztek pożniwnych (uredospory) mogą być przenoszone na rośliny kukurydzy. Porażeniu roślin i rozwojowi rdzy sprzyja ciepła pogoda, niewielkie opady deszczu, obfite rosy i duża wilgotność po- wietrza, a także otwory w liściach powstałe po uszkodze- niach przez mszyce i przylżeńce. Pierwsze ogniska choroby można zaobserwować sporadycznie na dolnych liściach już pod koniec czerwca, w lipcu, a najczęściej w sierpniu. Na li- ściach pojawiają się wówczas poduszeczki średnicy około 1 mm, które pękają i uwalniają zarodniki letnie - uredospo- ry, w postaci szarobrunatnego proszku. Następnie zarodni- ki przenoszone za pośrednictwem wiatru i deszczu zakaża- ją zdrowe rośliny. Grzyb ten może powodować zasychanie liści od brzegów ku nerwowi głównemu i ich zwijanie się. W sprzyjających warunkach objawy rozprzestrzeniają się na wszystkie nadziemne, zielone organy roślin. Pod koniec wegetacji kukurydzy na dolnej stronie powierzchni blaszek liści mogą pojawiać się czarne, pękające poduszeczki z za- rodnikami przetrwalnikowymi - teleutosporami. Ogniskowe zamieranie pojedynczych liści nie wywiera większego wpływu na plon ziarna. Nato- miast przedwczesne zasychanie znacznej liczby liści, później całych roślin, może spo- wodować przyśpieszenie dojrzewania o 2-3 tygodnie i obniżkę plonu nawet o 10%, a także gorsze zakiszanie kukurydzy i w efekcie złą jakość paszy. GŁOWNIA GUZOWATA KUKURYDZY W ystępuje w całym kraju. W niektóre lata lokalnie opanowuje znaczny procent roślin, zwłaszcza jeśli utrzymuje się ciepła pogoda z przelotnymi opadami. Na stopień opanowania roślin przez patogena duży wpływ wywiera także nasilenie ploniar- ki zbożówki, mszyc i przylżeńców, które uszkadzając rośliny ułatwiają wnikanie za- rodników do tkanek roślin. Źródłem infek- cji są zarodniki grzyba zimujące w glebie na resztkach pożniwnych, a także na ziar- nie siewnym. Pierwsza generacja choroby opanowuje rośliny w okresie rozwijania li- ści od czwartego do siódmego. Rośliny sil- nie opanowane zamierają, a mocno zdefor- mowane słabo rosną, często wytwarzają pędy boczne i nie zawiązują kolb, Druga generacja głowni guzowatej poraża mło- de, najczęściej uszkodzone przez szkodniki lub grad łodygi oraz wiechy i kolby w okre- sie wiechowania i pylenia. Jeśli choroba wytworzy narośl w środkowej lub górnej części łodygi, powyżej kolby, albo opanuje kolbę, wówczas roślina nie wytwarza ziar- na. Trzecia generacja choroby opanowu- je kolby w okresie wypełniania i mlecznej dojrzałości ziarna. Jej szkodliwość jest naj- niższa. Średnie straty w plonach ziarna powodo- wane przez głownię guzowatą kukury- dzy wynoszą 3,5% i wahają się w poszcze- gólnych latach od ułamka do 10%, lecz w sporadycznych przypadkach mogą być wyższe. GŁOWNIA PYLĄCA KUKURYDZY B yła spotykana sporadycznie w południowo- -wschodniej Polsce w latach 60. i 70. ubiegłego stulecia. W 2002 r. ponownie została stwierdzona w okolicach Opola. Z uwagi na długi okres przeży- walności zarodników w glebie (do 10 lat), w warun- kach sprzyjających rozwojowi może stać się jedną z najważniejszych chorób kukurydzy w południowej Polsce. Zarodniki grzyba zimują w glebie i na resztkach pożniwnych oraz na ziarnie siewnym. W okresie kiełkowania ziarna następuje infekcja kiełków, na- stępnie grzybnia rozwija się w roślinie. Formujące się wiechy i kolby porażonych roślin przekształ- cają się w masę zarodników skupionych na pozo- Rdza kukurydzy (fot. P. Bereś) Głownia pyląca (fot. P. Bereś) Głownia guzowata (fot. P. Bereś) stałościach wiązek przewodzących. Zarodniki są zlepione i z zewnątrz osłonięte delikatną błonką, która w miarę ich dojrzewania pęka, uwalniając i umożliwiając roznoszenie ich przez wiatr i deszcz na sąsiednie pola. W razie wystąpienia, szkodli- wość tej choroby jest bardzo wysoka, bowiem odnotowany na plantacji procent zniszczonych kolb powoduje zbliżoną procentową stratę plonu ziarna. Oprac. (red)