O
bok chwastów, które obecnie stanowią
największe zagrożenie dla tej uprawy,
od dłuższego już czasu stopniowo
zaczyna wzrastać znaczenie gospodarcze
chorób i szkodników. W dużej mierze
jest to efekt obecności kukurydzy niemal
w każdym zakątku kraju, która sprawia,
że organizmy szkodliwe mają nieograniczony
dostęp do rośliny żywicielskiej, na której się
namnażają, a następnie rozprzestrzeniają.
Dodatkowo ich rozwojowi sprzyjają
warunki pogodowe, w tym ocieplanie się
klimatu, a także stosowane uproszczenia
agrotechniczne, m.in. wieloletnie monokultury
niechronione kompleksowo przed chorobami
i szkodnikami, które zwiększają ich
przeżywalność. Nie bez znaczenia są również
utrudnienia związane ze stosowaniem
ochrony roślin, m.in. ograniczona dostępność
(zwłaszcza wśród małych gospodarstw)
specjalistycznych opryskiwaczy szczudłowych,
zmiany legislacyjne związane z wycofywaniem
niektórych substancji czynnych czy też brak
zainteresowania (z uwagi na duże koszty)
rejestracją przez firmy fitofarmaceutyczne
nowych preparatów do zwalczania
organizmów, dla których do tej pory nie
opracowano programów chemicznego
zwalczania (np. wciornastki, urazek
kukurydziany itp.), chociaż liczniej występują
coraz liczniej.
Choroby i szkodniki towarzyszą kukurydzy
od momentu siewu aż po zbiór plonu.
W przypadku niektórych patogenów notuje się
ich obecność także na ziarnie, gdzie oczekują
na jego wysiew i odpowiednie warunki
do infekcji rośliny, a część z nich towarzyszy
plonowi w trakcie jego przechowywania.
Jak wykazały wieloletnie obserwacje,
kukurydzę w kraju może porażać około 400
patogenów, jest to więc najliczniejsza grupa
agrofagów występująca na tej roślinie. Grupą
dominującą są grzyby, które są odpowiedzialne
za kilka chorób. Wiosną rośliny infekują
sprawcy zgorzeli siewek, głowni guzowatej
kukurydzy (pierwsza generacja), głowni
pylącej kukurydzy oraz choroby szalonych
wiech. W późniejszym czasie pojawiają się:
drobna i żółta plamistość liści, rdza kukurydzy,
głownia guzowata kukurydzy (druga i trzecia
generacja) oraz fuzariozy: fuzarioza kolb
oraz zgnilizna korzeni i zgorzel podstawy
łodygi (tzw. fuzarioza łodyg). Spośród
wymienionych chorób aktualnie największe
znaczenie gospodarcze mają: fuzarioza kolb
i fuzarioza łodyg wywoływane przez grzyby
z rodzaju Fusarium, które posiadają zdolność
wytwarzania mikotoksyn. Obok obniżenia
wysokości plonu ziarna, przy pojawie fuzariozy
łodyg dochodzi często do złomów pędów
poniżej kolby, co utrudnia zbiór. Na niektórych
plantacjach poważnym problemem mogą
być także choroby liści (zwłaszcza drobna
plamistość), które ograniczają powierzchnię
asymilacyjną blaszek liściowych, co prowadzi
do niedożywienia rośliny i spadku ilości
zielonej masy i masy tysiąca ziarniaków.
W ostatnich latach coraz częściej notuje
się liczniejszy pojaw żółtej plamistości liści,
co jest najprawdopodobniej efektem wzrostu
temperatur, które sprzyjają rozwojowi tej
choroby. Lokalnie dość licznie pojawia się także
głownia guzowata, której szczególnie sprzyjają
wiosenne uszkodzenia tkanek powodowane
przez larwy ploniarki zbożówki. Szczególnie
groźna dla wysokości plonu jest pierwsza
i druga generacja tej choroby, zwłaszcza jeżeli
opanuje kolby i łodygi.
Obok chorób grzybowych na lokalnych
plantacjach zwykle pojedyncze rośliny mogą
zasiedlać wirusy wywołujące m.in. mozaikę
kukurydzy (MDMV i SCMV), smugowatą
Głownia pyląca (P. Bereś)
Jak wykazały
wieloletnie
obserwacje,
kukurydzę
w kraju może
porażać około
400 patogenów,
jest to więc
najliczniejsza
grupa agrofagów
występująca na
tej roślinie.
19
PRODUKCJA ROŚLINNA
