ryzyko rozwoju odporności miotły
zbożowej i wyczyńca polnego na herbicydy
sulfonylomocznikowe.
Chwasty odporne w zbożach
W Polsce pierwszym zarejestrowanym
herbicydem sulfonylomocznikowym
był chlorsulfuron. W ostatnich latach
ze względu na dość powszechne stosowanie
chlorosulfuronu do jesiennych zabiegów
zwalczania m in. miotły zbożowej
w zbożach, stwierdzano najczęściej
występowanie odporności prostej (tylko
na jedną substancje czynną z danej
grupy chemicznej – sulfonylomoczniki),
ale także na inne substancje należące
do tej samej grupy chemicznej, czy też
o tym samym mechanizmie działania jak
sulfosulfuron, mezosulfuron i jodosulfuron
czy propoksykarbazon sodowy (środki
do nalistnych zabiegów w zbożach
w okresie wiosennym lub jesiennym)
(tab. 2). Zjawiskiem niekorzystnym jest
fakt, że w przypadku miotły zbożowej
obserwuje się dość powszechnie
odporność nie tylko na jedną substancję
czynną z grupy sulfonylomocznika
(np. chlorosulfuron), ale w praktyce
najczęściej dochodzi do wytworzenia
odporności na przynajmniej dwie substancje
czynne herbicydów z tej grupy chemicznej
(odporność krzyżowa). Odporność miotły
na herbicydy sulfonylomocznikowe szybko
się rozprzestrzenia. Obserwuje się ponadto
zauważalną tendencję wzrostu odporności
wyczyńca polnego na dotychczas skutecznie
działające herbicydy sulfonylomocznikowe
(mezosulfuron + jodosulfuron).
Rolnicy opierający produkcję roślinną
na dominacji zbóż ozimych w płodozmianie
i intensywnej ochronie chemicznej muszą się
liczyć z ryzykiem pojawienia się odporności miotły
zbożowej i wyczyńca polnego na herbicydy
z grupy ALS (grupa B) jak i z grupy inhibitorów
karboksylazy acetylokoenzymu A (ACCazy –
grupa A) popularnie zwane „graminicydami”
(tab. 2). W grupie graminicydów do nalistnych
zabiegów zwalczania miotły zbożowej i wyczyńca
polnego w zbożach powszechnie stosowany jest
fenoksaprop-P-etylowy (Puma – zabieg wiosenny)
oraz pinoksaden (Axial – zabiegi jesienne lub
wiosenne). Powstanie odporności wielokrotnej
(na co najmniej dwa mechanizmy działania) jest
dużo rzadszym zjawiskiem, za to najbardziej
niebezpiecznym z uwagi na znaczne ograniczenia
możliwości chemicznego zwalczania chwastów
(mały wybór skutecznych herbicydów).
Tabela 2. Podział herbicydów wg mechanizmu działania (symbol literowy)
do stosowania w zbożach. Wykaz substancji czynnych zalecanych do
zwalczania m in. chwastów jednoliściennych (głównie miotły zbożowej,
niektóre także wyczyńca polnego)
MECHANIZMY
DZIAŁANIA
SYMBOL
LITEROWY
SUBSTANCJE
CZYNNE HERBICYÓW
Inhibitory karboksylazy
acetylokoenzymu A (ACCazy)
(graminicydy)
A
fenoksaprop-P etylowy
,
pinoksaden
Inhibitory enzymu ALS ( m. in,
sylfonylomoczniki)
B
chlorosulfuron
,
flupyrsulfuron,
jodosulfuron
,
mezosulfuron
,
penoksulam, piroksysulam
,
propoksykarbazon sodowy
,
sulfosulfuron
,
tifensulfuron,
Inhibitory fotosyntezy w
fotosystemie II
C1
C2
metrybuzyna
chlorotoluron
,
izoproturon
Inhibitory syntezy barwników
F1
diflufenikan, beflubutamid,
fluorochloridon
Inhibitory tworzenia mikrotubuli
K1
pendimetalina
Inhibitory biosyntezy kwasów
tłuszczowych
K3
flufenacet
Inhibitory syntezy lipidów
N
prosulfokarb
Odporność
oznacza brak
wrażliwości
niektórych
osobników
danego gatunku
chwastu na taką
dawkę herbicydu,
która stosowana
w normalnych
warunkach
zwalcza
skutecznie całą
jego populację na
plantacji.
12
PRODUKCJA ROŚLINNA
NUMER 20
