najczęściej organy rzepaku uprzednio
osłabione lub uszkodzone przez różne czynniki
np. przymrozki, szkodniki, zwierzynę łowną,
ptaki, maszyny rolnicze i choroby. Miejsca
takie ułatwiają szybkie wnikanie grzyba
do tkanek. Nietrudno się domyśleć, że takich
uszkodzeń wiosną, po ruszeniu wegetacji, jest
niekiedy na roślinach bardzo dużo. Porażone
części roślin pokrywają się szarobrązowym
nalotem grzybni z zarodnikami konidialnymi.
Zainfekowane przez patogena liście lub łodyga
stają się szarobrunatne i stopniowo gniją.
Wymienione choroby występują na rzepaku
w zróżnicowanym nasileniu – im większym,
tym poważniejsze jest zagrożenie dla kolejnych
liści, dalej dla łuszczyn, a tym samym dla
poziomu i jakości plonu. Spośród chorób,
które można zaobserwować wczesną wiosną
na roślinach rzepaku, stanowczo największe
znaczenie gospodarcze ma sucha zgnilizna
kapustnych. Infekcja liści lub łodyg zachodzi
w tym przypadku również w miejscach
uszkodzeń lub np. poprzez aparaty szparkowe.
Grzyb po porażeniu liścia przerasta jego tkanki,
ogonek liściowy, a następnie wrasta do pędu
oraz szyjki korzeniowej. Jasnobrązowe,
owalne plamy z piknidiami (owocnikami
grzyba w kolorze czarnym) na powierzchni
to najczęściej obserwowane objawy choroby
na liściach. Opisane plamy stopniowo się
rozrastają, redukując istotnie powierzchnię
asymilacyjną, są też źródłem choroby
na następnych częściach roślin. Objawy
na łodygach to płaskie, rozległe, jasnobrunatne
plamy z piknidiami na powierzchni, często
z brunatną obwódką, natomiast na szyjkach
korzeniowych są to brunatno-brązowe, mokre
wgłębienia tkanek. Plamy te stopniowo
stają się coraz głębsze, zasychają i murszeją.
Porażenie szyjki korzeniowej prowadzi
do zakłóceń w przewodzeniu substancji
pokarmowych i wody, zwiększa się skłonność
do wylegania. Plon nasion uzyskany z takich
roślin jest istotnie mniejszy i gorszej jakości.
W momencie ruszenia wegetacji ważny jest
jak najwcześniejszy i dokładny monitoring
plantacji rzepaku w celu stwierdzenia stanu
roślin (ilości uszkodzeń) po zimie, stopnia
ich przezimowania oraz ewentualnych
objawów chorób. Zaobserwowanie już
niewielkich zmian chorobowych na 10-15%
roślin jest sygnałem do wykonania zabiegu.
Nie ulega wątpliwości, że wczesną wiosną
szukamy głównie objawów suchej zgnilizny
kapustnych, zwłaszcza gdy panują korzystne
warunki do rozwoju jej sprawców.
Jeżeli zastosuje się fungicydy, które oprócz
zwalczania chorób mają zdolność regulowania
pokroju roślin (triazole), mamy możliwość
wpływu na usztywnienie i skrócenie łodyg.
W okresie dojrzewania ograniczyć to może
wyleganie, a następnie ułatwić zbiór. Dużą
uwagę w ostatnim czasie, i to nie bez powodu,
zwraca się na ograniczanie możliwości
powstawania odporności na stosowane
środki wśród grzybów chorobotwórczych.
Niezawodną metodą w tym przypadku jest
przemienne stosowanie fungicydów zaliczanych
do różnych grup substancji czynnych. Kolejnym
ważnym elementem ochrony chemicznej jest
każdorazowe zapoznanie się z etykietą danego
środka. Poniższa tabela jest tylko ogólnym
zestawieniem zebranych na tej podstawie
danych, natomiast użycie konkretnego fungicydu
i sporządzenie odpowiedniej dokumentacji
wymaga bardziej szczegółowych informacji.
EWA JAJOR
IOR
Wiosną
źródłem infekcji
są porażone
rośliny, resztki
pożniwne,
sąsiednie
plantacje roślin
kapustowatych,
samosiewy
rzepaku lub
chwasty
7
PRODUKCJA ROŚLINNA
