do wspólnotowego katalogu odmian roślin
rolniczych (CCA), może być przedmiotem
obrotu handlowego. Badania urzędowe
odrębności, wyrównania i trwałości (OWT) oraz
wartości gospodarczej (WGO) odmian rzepaku
prowadzone są przez Centralny Ośrodek
Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU).
Wartość gospodarczą odmian (WGO) określa
się na podstawie ścisłych doświadczeń
polowych, realizowanych według ustalonej
i opracowanej metodyki. Doświadczenia
polowe prowadzone są w sieci kilkunastu
stałych stacji doświadczalnych, które
są rozmieszczone w całym kraju i reprezentują
podstawowe siedliska przyrodniczo-rolnicze.
Zasadą jest badanie nowych odmian na tle
wyznaczonych na dany sezon wegetacyjny
odmian wzorcowych. Niezbędny jest minimum
dwuletni okres (dwa sezony wegetacyjne)
prowadzenia badań przed zarejestrowaniem
odmiany. Uzupełnieniem oceny polowej
odmian są badania laboratoryjne zawartości
tłuszczu i glukozynolanów, a także
białka i włókna w nasionach ze zbioru
doświadczalnego. Wyniki tych badań
stanowią główne kryterium podejmowania
decyzji rejestrowych. Zarejestrowane
odmiany badane są następnie w ramach
systemu porejestrowego doświadczalnictwa
odmianowego (PDO).
Wartość rolniczo-użytkowa odmian rzepaku
ozimego w badaniach określana jest
zasadniczo na podstawie wielkości i jakości
plonu nasion. Zwraca się także uwagę
na stabilność plonowania w kolejnych
sezonach wegetacyjnych. Spośród innych
cech użytkowych podstawowe znaczenie
ma zimotrwałość, która w dużym stopniu
wpływa na ryzyko uprawy. Ważna jest także
zdrowotność roślin, gdyż przy małej
odporności na patogeny z reguły
następuje obniżenie plonowania
lub pogorszenie jego jakości oraz
odporności na wyleganie. Ponadto,
jak wspomniałem wyżej, nowe
odmiany zgłoszone do KR muszą
spełnić wartości progowe takich
cech jak zawartość kwasu
erukowego w s.m. nasion
poniżej 1% i zawartość glukozynolanów
w s.m. nasion mniejszą niż 15 µM/gram.
W ostatnich latach spośród
dużej liczby badanych odmian
rzepaku ozimego corocznie
rejestrowanych jest około
piętnastu.
Ile trwa proces uzyskania
rejestracji od momentu
stworzenia odmiany?
Postępowanie związane
z rejestracją odmiany poprzedza okres
jej wyhodowania, czyli wytworzenia
w krajowych lub zagranicznych ośrodkach
hodowlanych. Samo wyhodowanie odmiany
to długotrwały i kosztowny proces, trwający
w zależności od posiadanych materiałów
wyjściowych, wyposażenia technicznego
i możliwości organizacyjnych od kilku
do kilkunastu lat. Hodowcy dążą
do skrócenia tego okresu.
W tym celu znaczna część
procesu hodowlanego
prowadzona jest
w laboratoriach,
gdzie stosuje się m.in.
metody molekularne
i techniki kultur in-vitro oraz
wykorzystuje kontrolowane
warunki fitotronowe
lub komór niskich
temperatur.
Wytworzone
w laboratoriach
37
PRODUKCJA ROŚLINNA
