Uprawa papryki w polu

Do niedawna uważano, że uprawa towarowa papryki w polu jest w naszym kraju zawodna. Jest to bowiem roślina ciepłolubna, dlatego powodzenie uprawy często zależy od doboru odmiany dostosowanej do mniej korzystnych warunków środowiska.

W naszym klimacie dobrze plonują bardzo wczesne odmiany heterozyjne o krótkim okresie wegetacji, których uprawa w zmiennych warunkach pogodowych gwarantuje uzyskanie stabilnych plonów. Uprawa cienkościennych odmian ustalonych (Mira, Zorza) jak i odmian grubościennych typu „block” (Mino, Maja, Roberta) pochodzących z krajowych ośrodków hodowli, gwarantuje podaż produktu na rynek krajowy, jak i zagraniczny – zarówno do bezpośredniego spożycia, jak i do przetwórstwa. Obecnie największym powodzeniem na rynku krajowym cieszą się owoce papryki słodkiej o grubej ściance owocni.

Pochodzenie
Papryka słodka (Capsicum annum) należy do roślin psiankowatych (Solanace). Kształt, barwa i wielkość owocni jest cechą odmianową. Ojczyzną papryki są Ameryki – Środkowa i Południowa, gdzie była uprawiana jeszcze przed wyprawami Kolumba. Jest ona cennym warzywem o szerokim spektrum zastosowania, gdyż oprócz kulinarnych ma wielkie walory odżywcze. Zalecana jest przez dietetyków ze względu na dużą ilość cukrów prostych, błonnika, pektyn, lipidów, wolnych aminokwasów i amin, kwasów organicznych, białek pierwotnych i składników mineralnych.

W Polsce w ciągu ostatnich 15 lat jej produkcja rozwinęła się na szeroką skalę. Paprykę w gruncie (ok. 500ha) uprawia się na Lubelszczyźnie, w rejonie Sandomierza, Grudziądza i Igołomi. Roczną produkcję odmian drobnoowocowych szacuje się na ok. 10 tys. ton rocznie, natomiast odmian wielkoowocowych spod osłon na ok.60 tys. ton rocznie. „Zagłębie” produkcyjne tego warzywa znajduje się w rejonie radomskim.

Wymagania papryki
Papryka jest rośliną ciepłolubną. Jej wysokie wymagania co do światła (5-10 tys. luksów) dotyczą przede wszystkim okresu produkcji rozsady. Niedobór światła przy wysokich letnich temperaturach powoduje ograniczenie kwitnienia, deformacje owoców oraz zahamowanie ich wybarwiania. Optymalna temperatura dla rozwoju przez cały okres wegetacji wynosi 18ºC-32ºC. Owoce najlepiej zawiązują się przy temperaturze 25ºC. Wilgotność gleby powinna być utrzymywana na stałym poziomie, gdyż przesuszenie wierzchniej warstwy gleby wpływa na pogorszenie wzrostu roślin.

Papryka należy do roślin wymagających dużych ilości wody. Największe zapotrzebowanie wykazuje w okresie produkcji rozsady. Dane literaturowe podają że na wyprodukowanie 1 kg dojrzałych owoców papryka zużywa 60-80 dm3 wody. Papryka słodka rośnie dobrze zarówno na glebach klasy VI (konieczność częstego nawadniania) jak i kl. II, o niezbyt wysokim poziomie wód gruntowych.

W stanowisku wymaga gleb z odczynem pH 6-6,8, w miejscu osłoniętym od wiatru (ze względu na dużą masę zieloną i kruchość pędów). Jest rośliną mającą duże wymagania pokarmowe na N, P, K, Mg, Ca i mikroelementy, zarówno w fazie produkcji rozsady, intensywnego wzrostu wegetatywnego, pełni kwitnienia i pełni owocowania.

Przygotowanie rozsady
Paprykę uprawia się z rozsady. Rozsadę natomiast produkuje się z siewu nasion do skrzynek, wielodoniczek lub kostek ziemnych. Zarówno do uprawy szklarniowej, pod osłonami, jak i uprawy gruntowej produkcja rozsady odbywa się dwuetapowo. Najpierw do skrzynek wysiewnych, lub innych pojemników wypełnionych wilgotnym, odkwaszonym torfem wysokim albo drobnym perlitem – sieje się nasiona papryki. Skrzynki przykrywa się folią perforowaną, włókniną lub papierem i ustawia się w temperaturze 22-30ºC, utrzymując stałą wilgotność podłoża. Po ukazaniu się kiełków trzeba zdjąć przykrycie i obniżyć temperaturę do 18-25 ºC. Potem, po około 7-10 dniach od wschodów, siewki pikujemy do doniczek lub pierścieni PE o średnicy 10-12 cm, wypełnionych substratem o takiej zawartości składników pokarmowych, aby wystarczyła roślinom na okres 4 tygodni. Jako substratu używa się przesianego torfu wysokiego lub lekkiej ziemi próchnicznej, wzbogaconej w szybko działające nawozy, np. produkty z glonów, siarczanu potasu, dolomit, guano oraz naturalne mikroelementy. Tak przygotowane siewki pikuje się następnie do gleby i prowadzi się produkcję polową.

Przygotowanie gleby i sadzenie
Gleba przeznaczona pod uprawę papryki powinna być staranie przygotowana. W związku z niebezpieczeństwem wystąpienia chorób naczyniowych (których rozwój jest ograniczony przy dużej zawartości wapnia w podłożu), pole pod paprykę można nawozić wysokimi dawkami nawozów wapniowych stosując do 3500 mg Ca/dm3 – jeśli papryka jest pierwszą rośliną w płodozmianie lub jest sadzona po kapustnych. W tradycyjnym płodozmianie wapnowanie (najlepiej siarczanem wapnia) należy wykonać wiosną, w roku poprzedzającym sadzenie pierwszej rośliny w zmianowaniu. Przy wiosennym terminie wapnowania obornik stosuje się przed orką jesienną, przyorując go na głębokość około 20 cm. Po wapnowaniu letnim (dolomit lub węglan wapniowo-magnezowy po zbożach), należy wykonać podorywkę broną talerzową, a obornik zastosować jak najpóźniej – najlepiej wraz z orką przedzimową.

Paprykę w polu sadzi się na płask, ale na glebach zlewnych można zastosować podwyższone zagony lub redliny. Optymalny termin sadzenia to 15-20 maj. Paprykę w polu można sadzić w rozstawie 40×60 (zachowując co kilkanaście rzędów pas przejazdowy o szerokości 2 m) lub w systemie pasowo-rzędowym: 40×40 z odległością między pasami 70-80cm. W zależności od siły wzrostu odmian papryki na powierzchni 1 m2 w uprawie polowej obsada powinna wynosić 4-6 roślin.

Szkodniki
W całej agrotechnice uprawy papryki nie należy zapominać o ograniczaniu występowania patogenów chorobotwórczych (chwastów, chorób, szkodników), ich mechanicznym lub chemicznym zwalczaniu oraz o nawadnianiu plantacji i dokarmianiu pogłównym roślin.

Na papryce występuje wiele gatunków szkodników wyrządzających szkody o znaczeniu gospodarczym takich jak: mszyce, wciornastek tytoniowiec, wciornastek zachodni, przędziorek chmielowiec, przędziorek szklarniowiec, miniarka psiankowianka. Szkodniki te uszkadzają głównie liście. Przy masowym wystąpieniu opanowują jednak również kwiaty, łodygi i owoce. W strefie korzeniowej występują natomiast ziemiórki i skoczogonki.

W Polsce, około 90 proc. powierzchni upraw papryki przypada na produkcję polową i w nieogrzewanych tunelach foliowych. Są one lokalizowane na gruntach ornych, przeważnie w pobliżu zabudowań. Konsekwencją tego sposobu produkcji jest obecność znacznie większej liczby gatunków szkodników niż w szklarniach. Oprócz wyżej wymienionych gatunków (za wyjątkiem wciornastka zachodniego, przędziorka szklarniowca i miniarki psiankowianki), w tunelach foliowych masowo mogą wystąpić, uszkadzające liście: miniarka niewybredka , miniarka powszechnianka, gąsienice piętnówek, błyszczki jarzynówki lub paciepnicy ziemniaczanej oraz szkodniki glebowe (rolnice, drutowce i pędraki), a także skoczogonki. W ostatnich latach istotne szkody wyrządzają zmieniki (Lygus spp.), a zwłaszcza zmienik lucernowiec.

Choroby i ochrona przed chwastami

Do najpospolitszych chorób występujących w polowej uprawie papryki, należą:

1. choroby grzybowe: zgorzel siewek, fytoftoroza papryki, zgnilizna twardzikowa, werticilioza, fuzaryjne więdniecie papryki.
2. choroby bakteryjne: cętkowatość papryki, mokra zgnilizna bakteryjna, śluzowate więdnięcie psiankowatych.
3. choroby wirusowe: mozaika tytoniu na papryce, mozaika pomidora na papryce, mozaika ogórka na papryce.

Ochrona plantacji papryki przed chwastami jest również ważnym czynnikiem kształtowania plonu głównego, tym bardziej, że termin sadzenia papryki zbiega się z okresem wiosennego, masowego pojawiania się chwastów. Z tego też względu należy pamiętać o ich ograniczaniu w miarę możliwości jeszcze w okresie poprzedzającym sadzenie rozsady do gruntu – wszystkie zabiegi agrotechniczne powinny mieć na celu między innymi niszczenie chwastów.

Do mechanicznego zwalczania chwastów można wykorzystać pielniki z nożami kątowymi i gęsiostópkami (najlepiej w połączeniu z międzyrzędowymi wałkami strunowymi) i płytko działające wolnoobrotowe glebogryzarki międzyrzędowe. Pracę ręczną w agrotechnice odchwaszczania ułatwia wykorzystanie motyk, grac i spulchniaczy.

Uprawa papryki w polu nie jest skomplikowaną dziedziną warzywnictwa i daje plantatorom niejednokrotnie alternatywne źródło dochodu. Zwiększa to zarówno konkurencyjność na rynku zbytu jak i intensyfikuje podaż produktu na rynek nie tylko krajowy. Zatem kompleksowa ochrona plantacji w uprawie polowej prowadzona w ścisłej korelacji z poprawną agrotechniką odchwaszczania i prawidłową technologią uprawy, daje duże szanse na rozwinięcie się sektora warzywnego, a tym samym na przełamanie stereotypów i wprowadzanie innowacji w technologii uprawy, zarówno wśród plantatorów indywidualnych, jak i grup producenckich.

Źródło: Krzysztof Lewicki, Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego,Oddział Poświętne w Płońsku, www.modr.mazowsze.pl, fot. sxc.hu