Problem z drewnem. Ceny coraz wyższe, niedobory w składach

W związku z gwałtownym wzrostem cen gazu, węgla i prądu wiele gospodarstw domowych w Europie decyduje się tej zimy ogrzewać domy drewnem. Niestety wzrost popytu i obniżenie importu z Rosji windują ceny i powodują niedobory – podaje EURACTIV.com

Rosnący popyt na biomasę jako alternatywne źródło energii dla drogiego gazu i prądu, a także coraz większa niestabilność dostaw gazu z Rosji doprowadziły do wzrostu cen drewna. W przypadku wielu gospodarstw domowych w UE grozi to ubóstwem energetycznym tej zimy.

Nie jest to jednak jedyna konsekwencja wzrostu cen drewna. Zwiększa się także zjawisko nielegalnej wycinki lasów.

„Większość państw członkowskich UE zmaga się z niedoborem drewna na opał, a ceny granulatu w krajach takich jak Niemcy i Belgia wzrosły 2,5 raza”, powiedział EURACTIV.com rzecznik stowarzyszenia Bioenergy Europe.

„Wzrost cen energii skłonił wielu obywateli UE, by zwrócić się w kierunku bioenergii, a ten znaczący wzrost popytu wpływa na ceny biomasy wykorzystywanej do produkcji bioenergii, w tym granulatu”, wyjaśnił.

Na początku lipca w życie wszedł zakaz importu rosyjskiego granulatu. Sankcje za import drewna dodatkowo nasilają niedobór podaży i wzrost cen.

„Ubóstwo energetyczne realnym zagrożeniem”

Wysokie ceny drewna są w całej Europie, ale mogą być bardziej odczuwalne w Europie Środkowej i Wschodniej, gdzie wiele osób, zwłaszcza tych mniej zamożnych, ogrzewa domy drewnem.

„Ubóstwo energetyczne będzie w tym roku realnym zagrożeniem. Ludzie będą umierać (z zimna – red.). Rządy krajów UE muszą przede wszystkim chronić obywateli, a tam, gdzie to możliwe, podejmować działania na rzecz zwiększenia odporności gospodarstw domowych w nadchodzących lata”, powiedziała w rozmowie z EURACTIV.com Silvia Pastorelli z Greenpeace.

Już w maju 2022 r. z kryzysem cenowym na rynku drewna borykały się Węgry, Bułgaria i Rumunia, gdzie w wielu gospodarstwach domowych ogrzewa się budynki mieszkalne drewnem.

W Bułgarii w około połowie gospodarstw domowych drewno opałowe jest zimą wykorzystywane jako główny surowiec do ogrzewania domów, ponieważ jest to najtańsze i najbardziej dostępne paliwo. Tymczasem cena jednego metra sześciennego drewna opałowego wzrosła z 40-50 euro w 2021 r. do około 100-150 euro, w zależności od regionu.

Choć najnowsze dane Węgierskiego Urzędu Statystycznego (KSH) wskazują, że ceny jednorodnie przetartego drewna opałowego utrzymywały się na stałym poziomie podczas inwazji na Ukrainę, to z doniesień lokalnych mediów wynika, że Węgrzy zmagają się z niedoborem drewna i podwyżkami cen nawet o ponad 50 proc, przy czym spodziewany jest dalszy wzrost.

W sierpniu węgierski oddział organizacji Habitat for Humanity ostrzegł, że jeśli rząd nie zwiększy kwoty dotacji na drewno opałowe i nie podejmie kroków w celu uniemożliwienia prywatnym podmiotom skupowania zapasów, może dojść do „katastrofalnej sytuacji”.

W Polsce ceny drewna dwa razy wyższe niż rok temu

Również w Polsce ceny drewna są już prawie dwa razy wyższe niż rok temu. Także na Słowacji w zależności od rodzaju drewna ceny są średnio o 100 proc. wyższe w porównaniu z ubiegłym rokiem.

„W ostatnich miesiącach popyt gospodarstw domowych (na drewno – red.) gwałtownie wzrósł. Na niektórych składach są już kolejki na drewno do końca roku”, powiedziała Marína Debnárová, rzeczniczka Lasów Republiki Słowackiej, organizacji stanowiącej odpowiednik polskich Lasów Państwowych.

Podobne problemy mają Albania, Kosowo i Serbia. Na przykład w Albanii, gdzie zwłaszcza w niektórych regionach górskich drewno jest podstawowym surowcem, który pozwala przetrwać mroźne zimy, jeden metr sześcienny drewna kosztuje obecnie 7000 lek (60 euro), choć jeszcze dwa lata temu było to 4000 lek (34 euro).

„Bardzo trudno jest osobie niebędącej emerytem utrzymać się, gdy ceny są tak wysokie. Nawet przeciętnego człowieka nie stać na ogrzewanie, ludzie będą musieli się zadłużać. Trzy miesiące temu drewno kosztowało to 5000 lek, teraz to jakiś koszmar, drewno jest bardzo drogie”, mówi anonimowy Albańczyk.

W Serbii około miliona gospodarstw domowych wykorzystuje drewno opałowe, a ponad 110 tys. granulat drzewny. Chociaż władze twierdzą, że podaż jest wystarczająca, ceny znacznie wzrosły: o 15 proc. od 13 sierpnia.

Natomiast w Kosowie, gdzie zimą rodziny i przedsiębiorstwa są w dużym stopniu uzależnione od drewna opałowego, jego cena wzrosła przez rok z 38 euro do 55 euro za metr sześcienny. Według oficjalnych danych w okresie od czerwca do lipca cena zwiększyła się o 7,4 proc.

Obawy przez nielegalnymi procederami

Wiele rządów podejmuje działania w celu ochrony gospodarstw domowych, np. zakazując eksportu i zezwalając na wycinanie większej liczby drzew, ale istnieją obawy, że może dochodzić do nielegalnego wyrębu.

W Bułgarii rząd tymczasowy zorganizował spotkania z przedsiębiorstwami zajmującymi się przetwórstwem drewna i wezwał je do zapewnienia ludności drewna poprzez ograniczenie eksportu.

Nielegalne pozyskiwanie drewna jest zjawiskiem powszechnym, a różne badania wykazały, że bułgarskie lasy państwowe są jedną z najbardziej skorumpowanych instytucji w kraju.

Na Węgrzech rząd został zmuszony do wycofania się z rozporządzenia, które łagodziło zasady wycinki na obszarach chronionych i pozwalało na wycinkę młodszych drzew w lasach będących w pełni własnością państwa.

Rząd zakazał wycinania drzew w chronionych lasach Natura 2000, dodając, że „zwiększone zapotrzebowanie na drewno opałowe musi być zaspokojone przede wszystkim poprzez stopniową wycinkę drzew akacji”.

Węgierski rząd podjął również działania zmierzające do ograniczenia eksportu drewna opałowego. Chociaż nie jest to całkowity zakaz, przyznaje rządowi pierwszeństwo do zakupu paliwa w celach społecznych i świadczenia usług publicznych.

Tymczasem w piątek zatwierdzono tzw. dodatek drzewny na pomoc Polakom w zakupie drewna opałowego. Aż dwa miliony gospodarstw domowych w Polsce ogrzewa domy drewnem, a dodatek rządowy wynosi 1000 zł na gospodarstwo domowe.

Jeśli chodzi o wycinkę drzew, Lasy Państwowe odpowiadają za 90 proc. sprzedaży drewna, a organizacje proekologiczne zarzucają organizacji nadmierną wycinkę.

Na Słowacji panika związana z zaopatrzeniem wywołała apele o zakaz eksportu, ale Ministerstwo Rolnictwa wykluczyło taki scenariusz. Kraj ten dysponuje dobrymi rezerwatami, gdzie drzewa rosną głównie na obszarach niechronionych i można było je wyciąć na opał.

W ostatnich dniach Lasy Republiki Słowackiej zapowiedziały otwarcie rezerw zasobów drewna na rosnące zapotrzebowanie. Zgodnie z nowymi przepisami ludzie mogą pozyskiwać drewno z niektórych obszarów za aprobatą Lasów Republiki Słowackiej.

Tymczasem przywódcy państw Bałkanów Zachodnich wezwali UE do udzielenia wsparcia w czasie kryzysu energetycznego.

Albański rząd nie podjął żadnych inicjatyw mających na celu pomoc obywatelom korzystającym z drewna opałowego. Jednak gmina Korca wydała zgodę na wycinkę 0,6 ha drewna opałowego, 0,24 ha na ogrzewanie szkół i przedszkoli oraz 0,36 ha dla gospodarstw domowych. Jest jednak mało prawdopodobne, aby zaspokoiło to popyt, który wynosi około 20 hektarów.

Pozostałe dostawy będą pochodzić z nielegalnych źródeł lub w ogóle nie będą zaspokajane. W 2016 r. przyjęto dziesięcioletnie moratorium na wycinkę drewna, ale nielegalne leśnictwo pozostaje powszechne. Wycinanych jest około 20 153 ha lasów rocznie.

Nielegalne pozyskiwanie drewna pozostaje również poważnym problemem w Kosowie, które straciło ponad 7 600 ha lasów w ciągu ostatnich 20 lat, czyli półtora boiska piłkarskiego codziennie od 2000 r. Agencja Lasów Kosowa pracuje nad scentralizowaniem praktyk zarządzania lasami i zwiększeniem monitorowania w celu ograniczenia wycinki.

W maju rząd Serbii wprowadził tymczasowy zakaz wywozu drewna opałowego i ograniczył cenę granulatu. Niektórzy producenci przestali przyjmować duże zamówienia – realizują je tylko w przypadku osób fizycznych i mniejszych przedsiębiorstw.

Zmiany w ustawie o dodatku węglowym: jeden dodatek na jeden adres

Czy drewno jest zrównoważonym źródłem energii?

Trwa debata na temat tego, czy spalanie drewna jest ekologiczne. Bioenergy Europe twierdzi, że drewno jest to odnawialne źródło energii, które przyczyni się do zwiększenia niezależności energetycznej Europy.

Kryteria zrównoważonego rozwoju dla biomasy, która ma zostać uznana za odnawialną, są określone w dyrektywie w sprawie energii odnawialnej, która jest obecnie poddawana przeglądowi.

Organizacje ekologiczne ostrzegają jednak przed wpływem emisji dwutlenku węgla uwalnianego w wyniku produkcji energii z biomasy.

Autor Kira Taylor | EURACTIV.com | Tłumaczenie Aleksandra Krzysztoszek