Sytuacja na wybranych rynkach rolnych – sierpień 2023

Zapraszamy Państwa do zapoznania się z aktualną sytuacją rynkową przygotowaną przez zespół ekonomiczny Wielkopolskiej Izby Rolniczej. Comiesięczne kalkulacje, wskazują na bardzo trudną sytuację rolników, jaka ma miejsce w chwili obecnej. Wynika ona, przede wszystkim  z faktu, że spadają ceny skupu płodów rolnych, a koszty produkcji, w tym głównie nawozów i paliw, pozostają ciągle wysokie.

Wyniki produkcji roślinnej, według poziomu cen skupu i cen środków produkcji z pierwszej dekady sierpnia. Wyniki te nie uwzględniają poziomu dopłat, jakie gospodarstwa rolne uzyskają z ekoschematów. Poziom ten jest bardzo zróżnicowany, w zależności od danego gospodarstwa i trudno byłoby go uwzględnić w standardowych kalkulacjach. Dodatkowo, nie uwzględniono tutaj dopłat do zbóż oraz dopłat do nawozów, które mają charakter incydentalny. Z naszych kalkulacji wynika, że jedyną dochodową rośliną na dzień dzisiejszy jest burak cukrowy.

Trzoda chlewna

Na rynku trzody chlewnej po kilku tygodniach wysokich cen w skupach,  odnotowujemy niestety już kolejne spadki. Według ekspertów na rynku trzody chlewną pojawią się dwa trendy, które doprowadzą do bardzo niekorzystanego efektu dla producentów trzody. Już od ponad dwóch tygodni obserwujmy obniżki cen tuczników na rynku europejskim, niestety prognozy wskazują, że te obniżki potrwają jeszcze minimum do końca września. Wzrost pogłowia trzody chlewnej w ostatnim kwartale (piszemy o tym dalej), będzie miał wpływ na brak wzrostów cen w skupach.

Naszym zdaniem polski sektor trzodowy potrzebuje zmian strukturalnych. Powinniśmy odbudować pogłowie loch i uniezależnić się od importu warchlaka. Do tego potrzebne są zmiany w prawie budowalnym. Fermy powinny mieć dalej charakter gospodarstw rodzinnych z własną bazą paszową i podwyższonymi warunkami dobrostanu, tak aby dodatkowo skorzystać z pieniędzy unijnych oraz premii, którą konsument w przyszłości będzie chciał zapłacić. Jeśli tak się nie stanie, to grozi nam ogromna koncentracja produkcji wieprzowiny w oparciu o kapitał globalny.

Na trudną sytuację na rynku trzody chlewnej zwracamy uwagę od dawna – ostatnio temat ten poruszany był w stanowisku XIV Walnego Zgromadzenia Wielkopolskiej Izby Rolniczej VI kadencji z dnia 15 lipca 2023 r. w sprawie aktualnej sytuacji w rolnictwie. Apelowaliśmy o podjęcie skutecznych wysiłków w celu odbudowy krajowego pogłowia loch i zmniejszenia uzależnienia się od zagranicznych dostawców prosiąt. Odpowiedź Ministerstwa na nasze stanowisko dostępne jest tutaj

Według najnowszych danych (na dzień 30.06.2023r.) liczba zarejestrowanych stad trzody chlewnej wynosi 52,9 tys. – to o 3,2 tys. stad mniej niż w styczniu 2023r., 0,9 tys. stad mniej niż trzy miesiące temu oraz 56,7 tys. mniej niż trzy lata temu!

Pomimo spadku liczby stad, to w okresie od kwietnia do czerwca liczba pogłowia wzrosła blisko o 780 tys. świń. Według danych ARiMR aktualnie mamy 9,2 mln świń. Wzrost pogłowia to głownie sukces stad liczących kilkaset świń (60% wzrostu to stada powyżej 1000szt.) Poniżej prezentujemy jak zmieniała się liczba stad trzody chlewnej na przestrzeni kilkunastu lat:

Aktualnie cena tucznika w skupach kształtuje się na poziomie ok. 7,90 zł/kg. Przyjrzymy się jak przedstawiały się ceny 2022 i 2023 roku:

Przy cenie skupu na poziomie 7,90 zł/kg żywca, rolnicy produkujący trzodę w cyklu otwartym zaczynają ponosić straty. Według naszych kalkulacji ta strata może sięgać poziomu 100 zł na jednym tuczniku. Paradoksalnie w chwili obecnej, bardziej opłaca się kupować zboże aniżeli produkować je samemu, ponieważ ceny skupu zbóż są ciągle niskie i nie pokrywają kosztów ich produkcji.

Aktualną kalkulację kosztów produkcji tuczników w cyklu otwartym znajdziecie Państwo tutaj

Rynek mleka

Trwa w najlepsze sezon na obniżki w skupie mleka surowego. Ma on różną skalę w zależności od regionu oraz sytuacji ekonomicznej podmiotu skupowego. Średnia cena mleka spadła już poniżej 2 zł/litr, ale jest wiele, szczególnie mniejszych mleczarni, które płacą w granicach 1,5 zł/litr i mniej. Co gorsza, kolejne obniżki ogłaszają największe koncerny. Przyczyn tego stanu rzeczy jest kilka. To po pierwsze spadek cen produktów mleczarskich na rynkach światowych, w szczególności mleka w proszku, serów oraz masła. Po drugie to wzrost cen gazu i energii, które w produkcji mleka, jego skupie, przetwórstwie oraz dystrybucji odgrywają znaczącą rolę. Ten drugi powód, jest szczególnie dotkliwy w Polsce, ponieważ mamy do czynienia z państwowymi monopolami w dostawach gazu i energii. Te ceny, szczególnie drenują budżety mniejszych mleczarni. Po trzecie dominująca pozycja sieci detalicznych, które konkurując utrzymują niskie ceny zakupu produktów mleczarskich od producentów.

Koszty produkcji mleka w gospodarstwach nieco spadły, ze względu na spadek cen zakupu zboża paszowego. Tych różnic nie odczuwają jednak rolnicy, którzy bazują na mieszankach pełnoporcjowych oraz komponentach białkowych, których ceny utrzymują się na niezmiennym poziomie. Według naszych analiz, koszty produkcji mleka w gospodarstwach, w zależności od technologii, wydajności, genetyki, czy żywienia wynoszą od 1,6 zł/litr do nawet 2,1 zł/litr. Koszty te, nie uwzględniają kosztów inwestycji, które rolnicy, często z pomocą kredytu realizowali w ostatnich latach. W tej sytuacji wielu rolników, obserwują sytuację  zaczynaj rozważać wycofanie się z produkcji mleka i sprzedaż stad. Takie ogłoszenia już się pojawiają w prasie rolniczej.

Rynek zbóż

Pogoda w tym roku sprawia rolnikom bardzo dużo problemów. Początkowo brak opadów spowodował straty suszowe na wielu plantacjach w Wielkopolsce a deszcze nawalne, które w miniony weekend przeszły przez Wielkopolskę powodują duże problemy z kontynuacją żniw. Przede wszystkim trudno jest dzisiaj wjechać na pole kombajnami. W wielu miejscach potworzyły się zastoiska wodne i podtopienia,  a grunt jest bardzo grząski. Na polach zostało jeszcze do zebrania sporo pszenicy i pszenżyta a miejscami, szczególnie na północy województwa, stoi jeszcze rzepak. Obfite opady oraz duża wilgotność powietrza powodują, że zboża zaczynają porastać, wchodzą choroby grzybowe, a wilgotność ziarna obniża jego wartość handlową. Ceny skupu pozostają na bardzo niskim poziomie w porównaniu do roku ubiegłego oraz w stosunku do kosztów poniesionych przez rolników na uprawę. Dodatkowo ceny są zbijane przez punkty skupu ze względu na niższą jakość ziarna i jego dużą wilgotność. Z uwagi na wysoką wilgotność ziarna występują również problemy ze skupem. Nie wszyscy rolnicy dysponują możliwością dosuszania zebranych plonów a jeśli już, to koszty energii potrzebne na ten proces są bardzo wysokie. Należy także zauważyć, że spada proporcja zbóż konsumpcyjnych do zbóż paszowych, co dodatkowo sprawia, że rolnicy zarobią mniej, czy wręcz poniosą straty. Rolnicy i eksperci zastanawiają się co będzie dalej. Na rynek obecnie ma wpływ kilka zasadniczych czynników:

• Zakaz wwozu zbóż z Ukrainy do krajów przyfrontowych, który obowiązuje do 15 września
• Zerwanie przez Rosję umowy „tureckiej”
• Rządowe dopłaty do zbóż
• Stany magazynowe w Polsce
• Przebieg pogody w Polsce i w innych krajach
• Spadek produkcji zwierzęcej w Europie, w tym w Polsce

Od rozwoju sytuacji w zakresie wyżej wymienionych czynników zależeć będzie kształtowanie się cen zbóż w drugim półroczu 2023 r. To dla naszych rolników ma kapitalne znaczenie co do podejmowania decyzji sprzedażowych. Tych czynników jest tyle i są tak nieprzewidywalne, że nikt odpowiedzialnie nie wskaże jaka będzie w najbliższym, czasie tendencja cenowa.

Wyniki ekonomiczne produkcji zbóż i kukurydzy są głęboko niezadowalające. W tabeli poniżej przedstawiamy podstawowe parametry ekonomiczne w produkcji zbóż.