Podstawowym warunkiem przyznania wsparcia w pełnej wysokości w ramach płatności bezpośrednich jest spełnienie przez rolników norm i wymogów warunkowości. Na system warunkowości składają się wymogi podstawowe w zakresie zarządzania (SMR) oraz normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska (GAEC). I to właśnie niektóre normy GAEC budziły wśród rolników największe emocje na przestrzeni ostatnich kilku miesięcy.
Dokładnie 25 maja 2024 roku weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady, wprowadzające zmiany we Wspólnej Polityce Rolnej, które dotyczyły Zielonego Ładu. Jeszcze w maju do konsultacji społecznych przekazany został projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniającego rozporządzenie w sprawie norm oraz szczegółowych warunków ich stosowania. Projektowane regulacje upraszczają te elementy Europejskiego Zielonego Ładu, które wpływały na decyzje produkcyjne rolników lub wymuszały ograniczenia w produkcji rolnej. Zmiany zaproponowane projektowanym rozporządzeniem dotyczą między innymi normy GAEC 7 oraz GAEC 8 i będą miały zastosowanie do wniosków składanych w trwającej kampanii.
Zmiany dotyczące normy GAEC 7
W zakresie normy GAEC 7 Zmianowanie i dywersyfikacja upraw na gruntach ornych projekt rozporządzenia wprowadza uproszczenia, które umożliwiają rolnikom (w przypadku gdy grunty orne w ich gospodarstwie obejmują powierzchnię powyżej 10 hektarów) wybór realizacji tej normy za pomocą tylko zmianowania albo za pomocą dywersyfikacji upraw. W przypadku, gdy rolnik zamierza spełnić normę GAEC 7 poprzez zmianowanie upraw, należy mieć na uwadze, iż na co najmniej 40 procentach gruntów ornych w gospodarstwie taka sama uprawa nie może być utrzymywana rok do roku na tej samej działce. Jednocześnie należy pamiętać, że na wszystkich gruntach ornych w gospodarstwie, taka sama uprawa w plonie głównym nie może być prowadzona dłużej niż 3 lata.
Natomiast w przypadku wyboru dywersyfikacji upraw wytyczne są następujące:
- w przypadku gospodarstw, w których grunty orne obejmują powierzchnię powyżej 10 hektarów i nie więcej niż 30 hektarów – na tych gruntach prowadzi się co najmniej 2 różne uprawy, przy czym uprawa o największej powierzchni nie może zajmować więcej niż 75 procent gruntów ornych;
- w przypadku gospodarstw, w których grunty orne obejmują powierzchnię powyżej 30 hektarów gruntów ornych – na tych gruntach prowadzi się co najmniej trzy różne uprawy, przy czym uprawa o największej powierzchni nie może zajmować więcej niż 75 procent gruntów ornych, a dwie uprawy o największej powierzchni nie mogą łącznie zajmować więcej niż 95 procent gruntów ornych.
Za uprawę uznaje się:
- rodzaj roślin;
- formę jarą i ozimą tego samego rodzaju roślin;
- gatunek roślin z rodzin: a) kapustowatych (Brassicaceae), b) psiankowatych (Solanaceae), c) dyniowatych (Cucurbitaceae);
- grunt ugorowany;
- trawy lub inne zielne rośliny pastewne.
Ponadto w projektowanym rozporządzeniu proponuje się wyłączenie z obowiązku zmianowania powierzchni gruntów ornych, na których prowadzona jest plantacja nasienna kukurydzy.
Zmiany dotyczące normy GAEC 8
Zmiany objęte projektem rozporządzenia dotyczą także normy GAEC 8 (brzmiącej dotychczas następująco: Minimalny udział powierzchni gruntów ornych przeznaczonych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne, zachowanie elementów krajobrazu oraz zakaz przycinania drzew i żywopłotów w okresie lęgowym ptaków), a mianowicie zniesienia od 2024 roku obowiązku przeznaczenia co najmniej 4 procent powierzchni gruntów ornych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne.
Norma GAEC 8 będzie nadal obowiązywała, ale będzie składa się tylko z dwóch elementów:
- zachowanie elementów krajobrazu (obowiązek zachowania drzew – pomników przyrody, oczek wodnych o powierzchni do 100 metrów kwadratowych, rowów do 2 metrów szerokości);
- przestrzeganie zakazu przycinania żywopłotów i drzew podczas okresu lęgowego ptaków (od dnia 15 kwietnia do dnia 31 lipca) oraz okresu wychowu młodych (zakaz nie dotyczy drzew owocowych, wierzb i gatunków drzew, których uprawa stanowi zagajnik o krótkiej rotacji).
Tekst: Katarzyna Olejnik-Zimna, Powiatowy Zespół Doradztwa Rolniczego w powiecie krotoszyńskim
WODR
