Inspektorzy podczas kontroli przetworów zbożowych wzięli pod uwagę ogólne przepisy dotyczące jakości handlowej żywności oraz zweryfikowali kontrolowane towary pod względem deklaracji. Produktami priorytetowymi były: mąki, kasze, płatki ze zbóż.
W I kw. 2024 r. skontrolowano 73 podmioty produkujące i konfekcjonujące przetwory zbożowe w całej Polsce, w tym 3 podmioty wprowadzające do obrotu produkty ekologiczne.
Jakość kontrolowanych towarów kwestionowano u 26 producentów (35,6%).
Cechy organoleptyczne
Kontrolą objęto 47 partii o masie 391 t, nie kwestionując ich w tym zakresie.
Cechy fizykochemiczne
Kontrolą objęto 131 partii przetworów zbożowych o masie 694 t. Nieprawidłowości wykazano w 14 partiach (10,7%).
Przeprowadzone badania laboratoryjne wykazały niespełnienie deklarowanych poziomów parametrów takich jak:
- zawartość błonnika, białka i tłuszczu w odniesieniu do zamieszczonych informacji w tabelach wartości odżywczej,
- popiołu, soli, liczby opadania i wilgotności w porównaniu do poziomów deklarowanych przez producentów w dokumentacji zakładowej odnoszącej się do danego produktu.
Na podstawie przeprowadzonych badań laboratoryjnych nie kwestionowano parametrów fizykochemicznych ekologicznych produktów.
Znakowanie
W zakresie znakowania sprawdzono 163 partie przetworów zbożowych o masie 954 t, z czego zakwestionowano 34 partie (20,9%).
Stwierdzono m. in.:
- Podanie w oznakowaniu kaszy jęczmiennej informacji o możliwej obecności glutenu, podczas gdy jęczmień jest składnikiem alergennym zawierającym gluten.
- Pominięcie w nazwie kaszy pęczak informacji o składniku alergennym jakim jest zboże, z którego została wyprodukowana, tj. określenia „jęczmienna”.
- Zamieszczenie na opakowaniu informacji „organiczna”, sugerującej produkt ekologiczny, podczas gdy faktycznie towar ten nie posiadał takich właściwości, jak również producent nie posiadał certyfikatu potwierdzającego ekologiczną metodę produkcji.
- Brak warunków przechowywania i instrukcji użycia (przygotowania).
- Zamieszczenie informacji o masie netto i dacie przydatności do spożycia na etykietach w sposób nieczytelny.
- Podanie w informacji o wartości odżywczej niewłaściwych zawartości składników odżywczych w odniesieniu do poziomu stwierdzonego na podstawie badań laboratoryjnych.
- Wskazanie niewłaściwego typu mąki pszennej, podano typ 650, natomiast zawartość popiołu ogólnego oznaczona w laboratorium wskazywała na niższy typ mąki.
- Zamieszczenie informacji: „Produkt (…) uzyskany z przemiału wysokogatunkowej pszenicy niemodyfikowanej genetycznie”, sugerującej że produkt jest wolny od GMO, podczas gdy w UE nie są dopuszczone modyfikacje pszenicy.
Dodatkowo podczas kontroli sprawdzono jakość surowców stosowanych w procesie produkcji przetworów zbożowych. Badaniom laboratoryjnym poddano 64 partie surowców (pszenicy, żyta, owsa, jęczmienia, prosa, gryki i płatków pszennych), o łącznej masie 22 351 t. Nieprawidłowości stwierdzono odnośnie niespełna 10% skontrolowanych surowców.
Nieprawidłowości dotyczyły m. in: obecności szkodników oraz wyższej, w porównaniu z poziomem określonym w umowie, wilgotności.
Inspektorzy stwierdzili również wprowadzanie do obrotu produktów przeterminowanych przez 1 ze skontrolowanych zakładów.
Podczas kontroli stanu pomieszczeń i warunków przechowywania w 1 podmiocie, w magazynie wyrobu gotowego stwierdzono niższą temperaturę w stosunku do wymagań zawartych w dokumentacji zakładowej, tj. temperatura wynosiła +2,2˚C, zamiast od 5 do 25 ˚C.
Zastosowane sankcje
W wyniku stwierdzonych nieprawidłowości, na podstawie przepisów ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, inspektorzy wydali 7 decyzji administracyjnych nakładających kary pieniężne, 12 decyzji nakazujących prawidłowe oznakowanie, 4 decyzje zakazujące wprowadzenie do obrotu, 4 decyzje w związku z odstąpieniem od wymierzenia kary pieniężnej ze względu na niską szkodliwość czynu, 1 decyzję nakazującą zniszczenie.
Dodatkowo nałożyli 9 mandatów karnych oraz wydali 14 zaleceń pokontrolnych.
Z uwagi na niezakończone postępowania administracyjne oraz trwające procedury odwoławcze, ostateczna liczba i wielkość zastosowanych sankcji może ulec zmianie.
Konsumencie pamiętaj!
W UE w przypadku zbóż dopuszczone są wyłącznie modyfikacje genetyczne kukurydzy, a nie pszenicy. Zatem informacje o braku GMO w przypadku produktów uzyskanych z innych zbóż nie są dozwolone.
W przepisach jest lista składników alergennych, które muszą być w szczególny sposób podkreślone w oznakowaniu jeśli znajdują się w danym produkcie. Należą do nich. m. in.: zboża zawierające gluten.
Przeterminowany towar nie może być wprowadzony do obrotu.
