Komisja Europejska pozwoli państwom UE na użycie niewykorzystanych funduszy na rozwój obszarów wiejskich na wsparcie dla rolników, leśników i MŚP z branży spożywczej, poszkodowanych w wyniku ekstremalnych zjawisk pogodowych, wynika z dokumentu, do którego dotarł EURACTIV.
Zgodnie z normalnie obowiązującymi zasadami fundusze rozwoju obszarów wiejskich, podobnie jak fundusze regionalne, mają na celu wspieranie konkretnych inwestycji lub infrastruktury i nie mogą być wykorzystywane jako płatności bezpośrednie dla rolników.
Teraz jednak posłużą one Komisji do wprowadzenia środka nadzwyczajnego w celu „szybkiego zaradzenia” stratom w systemie żywnościowym i społecznościach wiejskich dotkniętych klęskami żywiołowymi.
Środki te są częścią szerszego pakietu. Wcześniej przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen obiecała miliardy euro z funduszy spójności dla regionów dotkniętych cyklonem Boris w Europie Środkowo-Wschodniej i pożarami w Portugalii, poinformowały EURACTIV źródła zaznajomione z dokumentacją KE.
Do 18 mld euro na środki nadzwyczajne
Według tych samych źródeł zmiany w przepisach regulujących Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) na lata 2014-22 oraz Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Europejski Fundusz Społeczny Plus na okres programowania 2021-2027 pozwolą sześciu państwom członkowskim dotkniętym przez cyklon Boris (Polsce, Rumunii, Austrii, Czechom, Węgrom i Słowacji) oraz Portugalii na przekierowanie do 18 mld euro na środki nadzwyczajne.
Przynajmniej w przypadku rozwoju obszarów wiejskich zasadniczo również inne kraje dotknięte klęskami żywiołowymi mogą ubiegać się o elastyczność i przeprogramowanie.
Według danych KE na temat funduszy strukturalnych całkowita suma niewykorzystanych funduszy UE na rozwój obszarów wiejskich na lata 2014-22 wynoszą około 18 mld euro, ale nie są to ostateczne dane.
Elastyczność w kwestiach środowiskowych
Środki nadzwyczajne zastosowane w odniesieniu do EFRROW są podobne do nadzwyczajnych inicjatyw wdrożonych w 2020 r. w celu wsparcia unijnych rolników i innych producentów żywności podczas pandemii COVID-19.
Rozwiązanie zaproponowane przez Komisję Europejską pozwala krajom UE na wykorzystanie niewydanych środków w ramach EFRROW 2014-22 w celu zapewnienia płynności finansowej rolnikom, leśnikom oraz małym i średnim przedsiębiorstwom z sektora przetwórstwa spożywczego dotkniętym klęskami żywiołowymi występującymi od 1 stycznia 2024 roku.
42 tys. euro (ok. 180 600 zł) na jednego beneficjenta
Zgodnie z planami KE te nadzwyczajne środki będą w całości pochodzić z budżetu UE. Wsparcie, które nie może przekroczyć 42 tys. euro (ok. 180 600 zł) na jednego beneficjenta, będzie wypłacane w formie ryczałtu do 31 grudnia 2025 roku.
Projekt przepisów wprowadza również elastyczność w zakresie progu „nieregresji”, który został wprowadzony w rozporządzeniu z 2020 r. przedłużającym programowanie rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014-2020.
Zasada nieregresji (non-regression principle) ma na celu zapobieganie ponownemu zmniejszaniu poziomu ochrony środowiska już osiągniętego przez państwa członkowskie Unii Europejskiej. Oznacza ona, że prawo unijne i krajowe powinno działać w taki sposób, aby utrzymać lub zwiększyć standardy ochrony środowiska, nie pozwalając na ich obniżenie.
W kontekście rozporządzenia z 2020 roku dotyczącego przedłużenia programowania rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014-2020, zasada nieregresji odnosi się do wymogu, aby państwa członkowskie nie mogły zmniejszać poziomu ochrony środowiska w działaniach związanych z finansowaniem i wdrażaniem programów rolniczych oraz wiejskich.
Programy te muszą co najmniej utrzymywać dotychczasowe poziomy standardów ochrony środowiska, a w miarę możliwości dążyć do ich poprawy.
Zgodnie z przepisami, które proponuje KE, państwa członkowskie będą miały możliwość zmniejszenia udziału dotacji związanych z ochroną środowiska o maksymalnie 15 pkt proc., ale tak, aby udział ten nie spadł poniżej 30 proc.
Zapewniając taką elastyczność, KE wzywa do kontynuowania działań mających na celu zapobieganie klęskom żywiołowym i adaptację do zmian klimatu.
Autor Angelo di Mambro | EURACTIV.com | Tłumaczenie Aleksandra Krzysztoszek
