Zdefiniowanie rolnika aktywnego zawodowo jest kluczowym elementem trwających prac legislacyjnych nad przyszłością dopłat dla sektora rolnego. Celem nowej definicji jest zapewnienie, że środki publiczne trafią do tych, którzy faktycznie prowadzą działalność rolną, niezależnie od jej skali. Jak podkreśla minister Czesław Siekierski, nowe przepisy mają nie tylko zapewnić sprawiedliwy podział środków, ale także wspierać małych rolników, dla których dopłaty stanowią istotne wsparcie finansowe.
Obecna definicja i potrzeba zmian
Dotychczasowa definicja rolnika aktywnego zawodowo zawarta w Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (PS WPR) nie spełnia w pełni oczekiwań rolników i ekspertów. Głosy krytyczne wskazują, że obecne przepisy nie zawsze oddzielają osoby faktycznie zajmujące się produkcją rolną od tych, które korzystają z dopłat, nie prowadząc rzeczywistej działalności w tym zakresie.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi podjęło inicjatywę zmiany definicji, by lepiej dostosować ją do realiów współczesnego rolnictwa. Głównym celem jest wyeliminowanie sytuacji, w której dopłaty trafiają do podmiotów niezaangażowanych w produkcję rolną.
Etapy prac nad nową definicją
Prace nad nową definicją przebiegają wieloetapowo. Pierwszym krokiem jest opracowanie prostych i jasnych kryteriów, które pozwolą na automatyczne uznanie części rolników za aktywnych zawodowo. W tym celu resort planuje wykorzystać już istniejeące bazy danych, takie jak rejestry producentów żywności ekologicznej.
Kolejne etapy prac obejmują:
- Ustalenie kryteriów dokumentowania działalności rolniczej – chodzi o wypracowanie zasad, na podstawie których rolnicy będą mogli potwierdzić, że faktycznie prowadzą produkcję rolną.
- Stworzenie katalogu uznawanych przychodów i kosztów – określenie, jakie przychody i wydatki mogą być uwzględniane przy ocenie, czy dana osoba spełnia kryteria rolnika aktywnego zawodowo.
Główne wyzwania
Podczas prac nad nową definicją pojawiło się wiele wątpliwości, które omawiano z udziałem ekspertów oraz przedstawicieli organizacji rolniczych. Najczęściej wskazywane problemy to:
- Wybór odpowiednich kryteriów uznawania rolnika za aktywnego zawodowo – konieczne jest znalezienie takich wskaźników, które nie wykluczą z dopłat drobnych rolników prowadących niewielkie gospodarstwa.
- Ustalenie minimalnych poziomów przychodów i kosztów – zbyt wysokie progi mogą doprowadzić do wykluczenia wielu małych gospodarstw z możliwości uzyskania dopłat.
- Dokumentowanie transakcji – specyfika rolnictwa polega na tym, że wiele transakcji odbywa się bez formalnej dokumentacji, co może być trudne do uregulowania.
Dodatkowym wyzwaniem jest dokumentowanie przychodów w przypadku rolniczego handlu detalicznego (RHD). Przedstawiciele ośrodków doradztwa rolniczego (ODR) zwracali uwagę na konieczność jasnego określenia obowiązków rolników oraz zapewnienia im wsparcia informacyjnego i doradczego.
Nowe przepisy nie przeciwko małym rolnikom
Wiceminister rolnictwa Adam Nowak zapewnił, że nowe przepisy nie mają na celu dyskryminacji małych rolników. Wręcz przeciwnie – ich zadaniem jest ochrona przed sytuacją, w której osoby nieprowadzone aktywnej działalności rolnej korzystają ze środków przeznaczonych dla faktycznych producentów rolnych.
– Nowe przepisy wprowadzające definicję rolnika aktywnego zawodowo nie są wymierzone przeciwko małym rolnikom, ale tym, którzy sięgają po dopłaty przeznaczone dla rolników, choć nie prowadza aktywnie działalności rolnej. Nie chcemy poprzez nową definicję nikogo skłaniać do rezygnowania z działalności rolnej, a wręcz przeciwnie – powiedział wiceminister Nowak.
Podsumowanie
Prace nad definicją rolnika aktywnego zawodowo są istotnym elementem reformy Wspólnej Polityki Rolnej na najbliższe lata. Ich celem jest lepsze ukierunkowanie dopłat oraz zapewnienie, że trafiają one do osób faktycznie zaangażowanych w produkcję rolną. Kluczowe znaczenie ma opracowanie przejrzystych i sprawiedliwych kryteriów, które będą wspierać rozwój rolnictwa, a jednocześnie nie obciążą nadmiernie rolników biurokratycznymi obowiązkami.
