Bezpieczeństwo żywnościowe w Polsce stabilne

Polska zajmuje 29 miejsce pośród 113 krajów monitorowanych przez Światowy Indeks Bezpieczeństwa Żywnościowego. Tym samym znajduje się w grupie państw o najlepszym wyniku na świecie. Kraj osiągnął najwyższy możliwy wynik w przypadku obecności systemów zabezpieczenia żywnościowego, dostępu do finansowania dla rolników i standardów żywienia. Najbardziej obniżona została punktacja za poziom stabilności politycznej.

Światowy Indeks Bezpieczeństwa Żywnościowego, opracowywany co roku przez Economist Intelligence Unit na zlecenie firmy DuPont, ocenia dwadzieścia osiem czynników zgrupowanych w trzy kategorie – osiągalność cenowa, dostęp do żywności oraz jej jakość i bezpieczeństwo.

– W związku z rosnącą liczbą ludności bezpieczeństwo żywnościowe to jedno z najważniejszych globalnych wyzwań współczesnego świata – mówi Piotr Gill, dyrektor regionalny DuPont Crop Protection Europa Centralna. – Indeks pozwala na bieżąco śledzić czynniki zmiany, które wpływają na poziom bezpieczeństwa żywnościowego na świecie. Na tej podstawie wskazuje obszary, które w poszczególnych państwach i regionach wymagają poprawy.

Polska utrzymuje trend wzrostu, jeśli chodzi o bezpieczeństwo żywnościowe. Punktacja dla kraju w tym roku wyniosła 72,4 pkt. na 100 możliwych. Mimo niewielkiego wzrostu (0,2 pkt.) w porównaniu z rokiem poprzednim, Polska spadła o jedno miejsce w rankingu światowym, ze względu na wzrost punktacji dla wszystkich najwyżej ocenianych państw. Znajduje się obecnie pomiędzy Koreą Południową a Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi. Wśród krajów europejskich Polska zajmuje 17. pozycję, tuż za Czechami i przed Grecją.

W zakresie dostępu do żywności wynik Polski wzrósł o 0,9 pkt. do 68,7 pkt., jednak w związku z globalną poprawą w tym względzie nastąpił spadek z 28. na 29. miejsce w tej kategorii. Punktacja za osiągalność cenową żywności (75,6 pkt./+0,1) oraz jakość i bezpieczeństwo żywności (74,9 pkt./-0,2) zmieniła się tylko nieznacznie, kraj w obu tych kategoriach znajduje się na 30. pozycji.

Polska osiągnęła najwyższy możliwy wynik w przypadku aż trzech obszarów – obecność systemów zabezpieczenia żywnościowego, dostęp do finansowania dla rolników oraz standardy żywienia (100 pkt.). Punktacja dla Polski jest również bardzo wysoka w przypadku bezpieczeństwa żywności (99,7 pkt.) oraz procenta populacji żyjącego poniżej światowego progu ubóstwa (98,6 pkt.). Łącznie aż 10 z 19 obszarów zostało ocenionych na więcej niż 75 pkt. na 100.

Najbardziej obniżona została punktacja dotycząca poziomu stabilności politycznej w Polsce. Ocena w tym przypadku spadła z 66,7 pkt. w ubiegłym roku do 44,4 pkt. obecnie (podczas gdy 100 pkt. oznacza najniższe ryzyko). Znacznie lepiej oceniona została zdolność do minimalizowania skutków urbanizacji. Kraj poprawił zeszłoroczny wynik w tym obszarze o 20,4 pkt.. Wyraźny wzrost (+8,4 pkt.) odnotowano także w obszarze stabilności produkcji rolnej. Z wynikiem 71,5 pkt. Polska wyprzedziła Białoruś, Czechy, Finlandię, Irlandię, Hiszpanię i Szwajcarię, zbliżając się do Holandii zajmującej 10 miejsce w Europie w tym obszarze.

W dalszym ciągu Polska najsłabiej wypada pod względem poziomu wydatków na badania i rozwój w rolnictwie (tylko 12,5 pkt.). Niewiele więcej, bo 17,4 pkt., otrzymała za produkt krajowy brutto. W zdecydowanej większości ocenianych obszarów kraj został jednak oceniony na co najmniej 50 pkt.

Bezpieczeństwo żywnościowe w Europie
Pierwszy raz od powstania Indeksu w 2012 roku odnotowano wzrost bezpieczeństwa żywnościowego we wszystkich krajach europejskich. Dla porównania, w roku 2015 tylko cztery kraje (w tym Polska) polepszyły swój wynik. W tym roku wyraźny wzrost zdolności absorpcji miejskiej w każdym z państw spowodował zminimalizowanie skutków urbanizacji dla bezpieczeństwa żywnościowego. Europa zawdzięcza poprawę wyniku również czynnikom geopolitycznym, wzrostowi PKB w europejskich państwach oraz obfitym plonom w ostatnim roku. Malejące ceny oraz wysokie rezerwy żywności stanowią dobrą perspektywę dalszego wzrostu bezpieczeństwa żywnościowego w tym regionie.

Spośród państw sąsiadujących z Polską zdecydowanie na prowadzenie wysuwają się Niemcy, które z wynikiem 82,5 pkt. znajdują się na 6. miejscu w światowym rankingu, ex aequo z Francją. Utrzymujące 25. pozycję Czechy mają punktację najbliższą Polsce spośród krajów sąsiadujących – 73,9 pkt. Słowacja odsunęła się na aż 40. miejsce. Z kolei Ukraina (55,2 pkt), Białoruś (63,1 pkt) i Rosja (62,3 pkt) podobnie jak Polska charakteryzują się stabilnością, jeśli chodzi o zmiany punktacji.

Bezpieczeństwo żywnościowe na świecie
Globalny wzrost gospodarczy doprowadził do zmian strukturalnych, które są niezbędne do poprawy dostępu do niedrogiej żywności, w tym rozbudowanych sieciowych programów bezpieczeństwa żywnościowego oraz lepszej infrastruktury do transportu żywności. Największa poprawa bezpieczeństwa żywnościowego w ciągu ostatnich pięciu lat nastąpiła w krajach o średnim dochodzie. Kraje o niskich dochodach nadal pozostają w tyle. Chociaż przeciętny wynik 113 krajów wzrósł o 0,6 pkt., a ponad 85 proc. państw poprawiła punktację z zeszłego roku, to różnice pomiędzy państwami z obu krańców rankingu pogłębiły się.

Indeks niezmiennie otwierają Stany Zjednoczone, które w tym roku zwiększyły swój wynik o 0,8 pkt do 86,6 – jest to dotychczasowy rekord. Na drugim miejscu Irlandia (84,3 pkt.) wyprzedziła Singapur (83,9 pkt). Na końcu zestawienia znajdują się kraje: Burundi (24,0 pkt.), Sierra Leone (26,1 pkt.) i Czad (28,6 pkt.). Oba ostatnie kraje pogorszyły swoje zeszłoroczne wyniki. Jemen (-4,2 pkt.), Wybrzeże Kości Słoniowej (-3,9) oraz Haiti (-2,0 pkt.) miały największe spadki. Najwyższe wzrosty odnotowały z kolei Mjanma (Birma) i Indonezja (po +2,7 pkt.) oraz Wielka Brytania (+2,7 pkt.), która tym samym znalazła się w pierwszej 10 państw o największym bezpieczeństwie żywnościowym.

W świetle obecnych i przyszłych wyzwań dla bezpieczeństwa żywnościowego w krajach o niskich przychodach aktualizacja Indeksu pokazuje, że priorytetem w tych krajach powinien być postęp technologiczny. Jak państwa rozwijające się, o niskich przychodach, mogą poprawić bezpieczeństwo żywnościowe pomimo napotykanych przeszkód? Zdaniem Economist Intelligence Unit ich rządy będą musiały inwestować w rozwój i wdrażanie nowych technologii, aby się uodpornić na zmieniające warunki pogodowe i zmniejszyć różnice między państwami o niskim i średnim przychodzie. Również prywatne finansowanie musi zostać zwiększone.

Otyłość a bezpieczeństwo żywnościowe
Od 2014 roku Indeks prezentuje także poziom otyłości na świecie. Określany jest on jako procent populacji powyżej 20 roku życia, która jest otyła. Otyłość rozumiana jest tu jako poziom masy ciała na osobę zależnie od wieku (Body Mass Index – BMI) wynoszący powyżej 30.

W tym roku Polska znalazła się na 5 miejscu spośród krajów europejskich, w których jest największy odsetek osób otyłych.  Problem ten dotyczy aż 25,2 proc. polskiego społeczeństwa. Średnia dla Europy jest o 2,9 proc. niższa i wynosi 22,3 proc. Osób otyłych jest najwięcej w Wielkiej Brytanii (28,1 proc.), Czechach (26,8 proc.) i Słowacji (25,7 proc.), a najmniej w Austrii (18,4 proc.), Danii (19,3 proc.) i Szwajcarii (19,4 proc.). Skrajnie wysoki odsetek osób otyłych jest problemem państw Rady Współpracy Zatoki Perskiej. Drastyczne zmiany zwyczajów żywieniowych w ostatnich dekadach spowodowały, że 36,7 proc. tamtejszej populacji zmaga się z otyłością.

Otyłość jest jednym z większych wyzwań globalnych XXI wieku i stanowi problem, który przekłada się pośrednio na bezpieczeństwo żywnościowe określając dostęp ludności do wystarczającej ilości żywności bogatej w składniki odżywcze. Zarówno w Polsce i na świecie obszar ten wymaga poprawy.
___________________________________________________________________________________________
Kluczowe wnioski Światowego Indeksu Bezpieczeństwa Żywnościowego 2016:

• Ponad 85 proc. państw poprawiło swój wynik przez ostatni rok.
• Wzrost gospodarczy, spadające ceny żywności oraz rosnące przychody napędzają bezpieczeństwo żywnościowe w większości państw.
• Kraje o niskich przychodach pozostają w tyle, ponieważ niższe dochody i brak podstawowej infrastruktury utrudniają dostęp oraz osiągalność cenową żywności.
• Zmiana klimatu, wzrost populacji i potencjalne skoki cen żywności stwarzają zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego ludności w najuboższych państwach rozwijających się, które nie są w stanie poradzić sobie z tymi czynnikami.
• Inwestycje publiczne w badania naukowe i rozwój rolnictwa w skali całego świata są niewystarczające, aby rozwiązać przyszłe zagrożenia związane ze zmianą klimatu.
• Niestabilność polityczna tylko pogarsza niskie bezpieczeństwo żywnościowe. Państwa przeżywające konflikty zbrojne, niestabilność rządu i niepokoje społeczne doświadczyły największego pogorszenia bezpieczeństwa żywnościowego w ostatnim roku. Napływ uchodźców z ogarniętej wojną Syrii nadwyręża bezpieczeństwo żywnościowe Europy i innych regionów.

Światowy Indeks Bezpieczeństwa Żywnościowego (Global Food Security Index) jest opracowywany na zlecenie firmy DuPont przez Economist Intelligence Unit (EIU) od 2012 roku. Jest dostępny pod adresem: http://foodsecurityindex.eiu.com/