Na pytanie, z czego żyje polska wieś, odpowiedzieć należy, że przede wszystkim z pracy najemnej (36%), w drugiej kolejności ze świadczeń społecznych: renty, emerytury, zasiłki (25%); dopiero na trzecim miejscu (poniżej 10%) są dochody z gospodarstwa rolnego.

Dochody na wsi w przeliczeniu na osobę (według Diagnozy społecznej) osiągnęły poziom 82% średniej krajowej. W przypadku ludności rolniczej wskaźnik ten był nieco niższy (75%). Na podobne rozpiętości dochodów na wsi i w mieście wskazują autorzy Polska Wieś 2016. Raport o polskeij wsi.

Jeśli wziąć pod uwagę tzw. samozaopatrzenie w produkty żywnościowe, dochody z nierejestrowanej działalności gospodarczej (tzw. szarej strefy, która jest relatywnie większa na wsi niż w mieście), niskie podatki od nieruchomości i ogólnie niższe koszty mieszkań, przywileje rolników w zakresie ubezpieczeń społecznych i opodatkowania, to dochody mieszkańców wsi nie będą różnić się znacząco od dochodów mieszkańców miast, zwłaszcza mniejszych.

Na poparcie takiego wniosku można przedstawić wyniki badań nad subiektywnym poczuciem dobrobytu i zadowolenia z życia. Badania GUS przeprowadzone w 2015 roku pokazały, że zadowolenie z życia wśród mieszkańców wsi jest wysokie (80,6%) i wyższe niż średnio w kraju (78,4%).

Tym między innymi należy tłumaczyć bardzo niską skłonność tych mieszkańców do przenoszenia się ze wsi do miast. Mieszkańcy wsi odczuwają mniejsze niż w miastach zagrożenie różnego rodzaju patologiami, np. przestępczością, narkomanią czy nawet alkoholizmem. Na te pozytywne nastroje wpływ ma też wyraźna poprawa stanu infrastruktury na obszarach wiejskich i wzrost dochodów. Szybko zmniejsza się wykluczenie cyfrowe mieszkańców wsi.

Już ponad połowa z nich, w wieku 16 lat i więcej, korzysta z internetu. Wyraźnie poprawia się konkurencyjność inwestycyjna obszarów wiejskich zwłaszcza w zakresie turystyki, drobnego przemysłu, usług i handlu.
Na wyraźną poprawę dochodów producentów rolnych główny wpływ miało włączenie polskich rolników do systemu wspólnej polityki rolnej, w tym zwłaszcza płatności bezpośrednich.

Udział dotacji w dochodach rolniczych osiągnął w Polsce 50%.

Mniejsze znaczenie dla dochodów rolniczych miał wzrost, po akcesji do UE, cen produktów rolnych, realnemu bowiem ich wzrostowi towarzyszył 18-procentowy wzrost cen nakładów w rolnictwie. Wskaźnik tzw. nożyc cen był więc niekorzystny dla rolników w tym okresie.

Wyraźna poprawa sytuacji dochodowej większości mieszkańców wsi, w tym rolników, zwłaszcza po 2004 roku, nie może przesłaniać faktu, że nie dostatek i ubóstwo na wsi nadal spotyka się znacznie częściej niż w mieście.

W 2014 roku poniżej minimum egzystencji (skrajne ubóstwo) żyło w Polsce 7,4% ludności, ale na wsi wskaźnik ten wynosił 11,8%, zaś w dużych miastach (powyżej 500 tys. mieszkańców) tylko 1%. Wskaźniki biedy i niedostatku na wsi są zbliżone do występujących w małych miastach (poniżej 20 tys. mieszkańców).
Mieszkańcy wsi stanowią ponad 60% osób żyjących w naszym kraju w skrajnym ubóstwie. Najwyższa stopa ubóstwa występuje w województwie warmińsko-mazurskim i świętokrzyskim. Niepokoić musi fakt, że poziom niedostatku i biedy w Polsce, który wyraźnie obniżał się od 2004 roku aż do lat 2010–2011, zaczął ponownie wzrastać w ostatnich latach.

Stopniowo zaciera się podział na Polskę A i Polskę B np. pod względem poziomu dochodów, wskaźników edukacyjnych i podstawowej infrastruktury.

Np. przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę w gospodarstwach domowych był w 2014 r. w woj. podlaskim podobny jak w woj. opolskim czy małopolskim i niewiele niższy niż w woj. wielkopolskim. Wysokie przeciętne dochody w woj. mazowieckim (ze szczególna rolą Warszawy) przesłaniają
fakt, że zróżnicowanie dochodów w tym województwie jest większe niż między województwami: relatywnie bogata Warszawa i miejscowości podwarszawskie oraz biedne powiaty na obrzeżach województwa.
 

Źródło: Polska Wieś 2016. Raport o polskiej wsi
Redakcja AgroNews, fot.: pixabay