Zboża są kluczową uprawą praktycznie w każdym gospodarstwie. Właściwie z roku na rok rośnie presja ze strony chorób grzybowych. W tak intensywnie zmieniających się warunkach pogodowych kluczem do ograniczenia występowania patogenów grzybowych w uprawie zbóż jest profilaktyka.
Ochrona zasiewów zbóż, a przede wszystkim świadomość aktualnych zagrożeń ze strony patogenów jest jednym z ważniejszych aspektów prowadzenia plantacji zbóż. Silne porażenie roślin jest bowiem przyczyną strat w plonie i obniżenia jakości ziarna. Stopień porażenia roślin przez grzyby patogeniczne zależy od wielu czynników, między innymi płodozmianu, zabiegów agrotechnicznych, nawożenia, odmiany, a w dużej mierze od warunków pogodowych panujących jesienią oraz wczesną wiosną. To właśnie odpowiednie warunki pogodowe sprzyjają rozwojowi chorób podstawy źdźbła, a także mączniaka prawdziwego zbóż i traw.
Co powinniśmy wiedzieć o tych chorobach zbóż?
Do najczęściej występujących patogenów podstawy źdźbła należą: fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni, łamliwość źdźbła zbóż i traw oraz ostra plamistość oczkowa. Fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni jest najczęściej występującą chorobą podstawy źdźbła pszenicy. Nasilenie jej występowania uzależnione jest przede wszystkim od przebiegu pogody. Łamliwość źdźbła zbóż i traw to groźna choroba podstawy źdźbła powodująca wyleganie, a co za tym idzie straty w plonie. Choroba ta stanowi największe zagrożenie w polskich warunkach klimatycznych dla zbóż ozimych. W ostatnich latach zauważa się także wzrost znaczenia sprawcy ostrej plamistości oczkowej w uprawach pszenicy.
Łamliwość źdźbła zbóż jest najczęściej występującą choroba w uprawie zbóż, powodując jednocześnie największe straty w plonie. Stanowi zagrożenie dla ozimin szczególnie w warunkach łagodnej zimy i chłodnej, mokrej wiosny.
Skutki chorób zbóż
Szkodliwość tej choroby polega na uszkodzeniu tkanek podstawy źdźbła, co przyczynia się do zakłócenia transportu wody i substancji odżywczych do liści i kłosów. Skutkiem wystąpienia tego patogenu jest wyleganie roślin. Pierwsze objawy chorób mogą występować już jesienią w postaci brązowych podłużnych plam na pochwach liściowych. Objawy tej choroby są bardziej widoczne i charakterystyczne w czasie strzelania w źdźbło i kłoszenia się zbóż. Wcześniej choroba ta przebiega zazwyczaj w sposób utajony. Stąd w uprawie zbóż w ograniczaniu występowania łamliwości źdźbła najważniejszym sposobem jest profilaktyczne wykonanie zabiegów fungicydowych. Choroba ta w późniejszych etapach powoduje również bielenie kłosów, negatywnie wpływając na rozwój ziarniaków. Zazwyczaj są słabo wykształcone. Zbyt późna reakcja w przypadku tej choroby może spowodować utratę nawet 30% plonu.
Mączniak prawdziwy zbóż i traw
Kolejną chorobą o bardzo dużym znaczeniu w uprawie zbóż jest mączniak prawdziwy zbóż i traw. Choroba ta jest jedną z groźniejszych chorób pszenicy i jęczmienia. Jest mniej szkodliwa dla owsa i żyta. Jęczmień jest szczególnie wrażliwy na występowanie mączniaka prawdziwego od wschodów do momentu strzelania w źdźbło. Pszenica z kolei ma bardzo długi okres wrażliwości na ten patogen, tj. od krzewienia do dojrzałości mlecznej. Dlatego w przypadku pszenicy młode liście są bardziej podatne na porażenie niż starsze. Mączniak prawdziwy występuje w postaci białych, watowatych poduszeczek pojawiających się na źdźbłach oraz górnej stronie liści. W dalszym rozwoju tej choroby poduszeczki te stają się żółtawe, a nawet brązowe. Z czasem, w kolejnych etapach rozwoju choroby pojawiają się czarne kropki będące owocnikami grzyba. Porażenie chorobą we wczesnych fazach rozwojowych, zarówno jesienią, jak i wiosną może przyczynić się do wytworzenia mniejszej liczby pędów, osłabienia korzeni i ogólnego wigoru młodych roślin. Szkody spowodowane występowaniem tej choroby mogą sięgać ok. 10–15% straty plonu. Należy pamiętać, że mączniak rozwija się na żywych tkankach roślin, a więc porażenia jesienne, w przypadku zbóż ozimych, na wiosnę występują ze zdwojoną siłą. Dlatego kluczowym jest wczesne zwalczanie tego patogenu.
Sprawdzone rozwiązanie kluczem do sukcesu
Ochrona łanu przed patogenami jest najistotniejszym elementem uprawy zbóż. Na rynku dostępnych jest wiele rozwiązań chemicznych do zwalczania chorób podstawy źdźbła, a także mączniaka prawdziwego i innych chorób występujących w początkowych fazach rozwojowych zbóż. Najlepszy wyborem do zwalczania chorób w zabiegu T1 będą fungicydy o szerokim spektrum zwalczanych chorób, zawierające kilka substancji czynnych. Jednym z takich rozwiązań jest Duet na Start firmy BASF. Oprócz wysokiej skuteczności w zwalczaniu patogenów gwarantuje szybkie i skuteczne działanie we wczesnych fazach rozwojowych zbóż. Dzięki formule opartej na dostarczeniu zawartych w Empartis i Flexity małych cząsteczek substancji aktywnych, w dobrze mieszalnej formulacji wodnej możliwe jest osiągnięcie wysokiej skuteczności w zwalczaniu chorób. Podstawę tego rozwiązania stanowią dwa fungicydy – Empartis i Flexity, w skład których wchodzą 3 substancje aktywne (boskalid, metrafenon, krezoksym metylowy) o wielokierunkowym działaniu, wysokiej skuteczności oraz szerokim spektrum zwalczanych chorób.
Co pokazują badania?
W przeprowadzonych badaniach polowych wykazano, że skuteczność działania w zwalczaniu łamliwości podstawy źdźbła wynosiła 92%, a mączniaka prawdziwego 63%. Dodatkowo zastosowanie połączenia Empartis i Flexity pozwala na osiągnięcie zadowalających plonów. W badaniach polowych przeprowadzonych w roku 2019 plon kształtował się na poziomie 78,0 dt/ha, a w 2020 roku plon wynosił 114,7 dt/ha. Substancje czynne zawarte w połączeniu tych dwóch fungicydów wykazują bardzo dobrą skuteczność w niskich temperaturach, wykazując silnie zapobiegawcze działanie przeciwko chorobom. Stąd najlepszym terminem do zastosowania będzie faza BBCH 30-32 (koniec krzewienia, początku strzelania w źdźbło do fazy pierwszego lub drugiego kolanka). W terminie tym zaleca się zastosowanie Empartis + Flexity w dawkach 0,75 l/ha + 0,25 l/ha.
Pamiętajmy, że tylko sprawdzone rozwiązania mają realną szansę zapobiegać występowaniu i zwalczać groźne patogeny na naszych plantacjach, a kluczem do osiągnięcia sukcesu jest prewencyjne ich zastosowanie.
Redakcja AgroNews
