Zgodnie z obowiązującymi przepisami podmioty zajmujące się uprawą, magazynowaniem, pakowaniem, sortowaniem, wprowadzaniem lub przemieszczaniem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ziemniaków innych niż sadzeniaki (tzw. towarowych) muszą być wpisane do urzędowego rejestru podmiotów profesjonalnych. Rejestr prowadzony jest przez Wojewódzkich Inspektorów Ochrony Roślin i Nasiennictwa (WIORiN).
Zakres rejestracji uregulowany jest w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 września 2020r. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200001592/O/D20201592.pdf.
W praktyce, wszystkie ziemniaki dostarczane do zakładów przetwórczych, centrów sortujących/pakujących czy dystrybucyjnych, do sieci handlowych, sklepów detalicznych, punktów żywienia, oferowane na giełdach, eksportowane poza Polskę (do innych państw członkowskich UE lub poza Unię) muszą pochodzić od zarejestrowanych podmiotów (z zarejestrowanych upraw) i nie ma tu znaczenia areał uprawy.
Zwolnienia z obowiązku rejestracji w urzędowym rejestrze, dotyczące podmiotów tzw. nieprofesjonalnych
Rozporządzenie przewiduje natomiast zwolnienia z obowiązku rejestracji w urzędowym rejestrze, dotyczące podmiotów tzw. nieprofesjonalnych, które uprawiają ziemniaki na powierzchni nie większej 1,5 ha oraz podmiotów profesjonalnych, które sprzedają ziemniaki wyłącznie w ramach sprzedaży detalicznej na potrzeby własne odbiorców chyba, że podmioty te prowadzą sprzedaż na rynkach hurtowych lub przemieszczają ziemniaki do innych państw członkowskich UE. Dla rozróżnienia podmiotów profesjonalnych i nieprofesjonalnych ma zastosowanie definicja „podmiotu profesjonalnego” zawarta w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2016/2031.
Do grupy podmiotów nieprofesjonalnych, zwolnionych z wpisu, zalicza się podmioty, które nie zajmują się profesjonalnie (zarobkowo) produkcją ziemniaków, tj. bulwy ziemniaków nie są produktem docelowym, który ma być przedmiotem sprzedaży (uprawa w tym przypadku nie jest tożsama z produkcją). Pułap 1,5 ha będzie więc odnosił się do podmiotów, które prowadzą uprawę ziemniaków w celu innym niż sprzedaż bulw, np. w celu ich przerobienia w gospodarstwie i sprzedaży dopiero otrzymanego produktu, zużycia na paszę we własnym gospodarstwie i in.
Sprzedaż detaliczna wyprodukowanych przez rolników ziemniaków nie podlega zwolnieniu
Drugie, z określonych w rozporządzeniu zwolnień, będzie się natomiast odnosiło do podmiotów, których działalność gospodarcza polega na sprzedaży detalicznej (prowadzonej poza rynkami hurtowymi lub gdy nie wiąże się to z przemieszczaniem do innych państw członkowskich) i w ramach tej działalności dokonują przykładowo przewozu (przemieszczają ziemniaki). W praktyce sprzedaż detaliczna wyprodukowanych przez rolników ziemniaków nie podlega temu zwolnieniu, gdyż nie można przyjąć, że uprawa jest prowadzona w ramach sprzedaży detalicznej (to sprzedaż detaliczna jest prowadzona w ramach uprawy, czyli zasadniczą działalnością jest w tym przypadku uprawa).
Kto podlega rejestracji?
Reasumując, każdy podmiot który uprawia ziemniaki towarowe i wprowadza je do obrotu, wymaga rejestracji, niezależnie od areału produkcji. Obowiązkowi rejestracji podlegają także dystrybutorzy/handlowcy ziemniaków, chyba że dokonują oni sprzedaży bezpośrednio ostatecznemu odbiorcy (konsumentowi) poza rynkami hurtowymi i nie sprzedają bulw ziemniaka do innych państw. Natomiast producenci wykorzystujący cały plon w ramach gospodarstwa nie podlegają rejestracji, chyba że powierzchnia uprawy ziemniaka wynosi powyżej 1,5 ha.
Podmiotowi wpisanemu do urzędowego rejestru podmiotów profesjonalnych nadawany jest indywidualny numer, który podmiot powinien zamieszczać się na opakowania, w których znajdują się ziemniaki, przy ich sprzedaży. W celu weryfikacji obowiązujących wymogów w zakresie pochodzenia ziemniaków w obrocie od zarejestrowanych podmiotów, Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa prowadzi kontrole w następujących punktach: zakłady przetwórcze, centra dystrybucji i handlu, punkty pakowania/składowania; magazyny sklepów sieciowych; giełdy handlowe; targowiska; sklepy detaliczne; miejsca zbiorowego żywienia (np. stołówki w szkołach, przedszkolach, internatach, placówkach opiekuńczo-wychowawczych, restauracjach, firmach cateringowych). Prowadzone są też kontrole na drogach, w celu weryfikacji, że ziemniaki przemieszczane spełniają wymagania.
Nadzór PIORIN nad produkcją i obrotem ziemniakami ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa fitosanitarnego oraz zapobieganie rozprzestrzenianiu się szkodników i chorób kwarantannowych.
Źródło: PIORiN
