Troska o dobry stan techniczny opryskiwacza wynika nie tylko z dobrej woli jego właściciela, lecz jest obowiązkiem ustawowym, bez którego niemożliwe jest legalne wykonywanie zabiegów ochrony roślin. Opryskiwacze polowe i sadownicze muszą być poddawane atestacji w upoważnionych do tego stacjach kontroli (SKO), nie rzadziej niż co trzy lata.
Przygotowanie do atestacji
Aby atestacja przebiegła bez problemów, warto dokładnie przygotować opryskiwacz do czynności diagnostycznych. Nie jest to skomplikowane, bo nie wykracza poza normalne czynności wykonywane przed każdym sezonem. Każdy kompletny i sprawny opryskiwacz uzyska atest.
Powodem dyskwalifikacji opryskiwacza jako niesprawnego technicznie najczęściej są następujące usterki stwierdzone podczas atestacji:
- uszkodzony lub niespełniający wymogów manometr (nieprawidłowe wskazania, nieodpowiednia skala),
- niejednolite rozpylacze na belce polowej,
- rozpylacze zużyte lub uszkodzone,
- wskaźnik poziomu cieczy słabo czytelny lub jego brak,
- brak osłon na częściach wirujących,
- wyciek oleju z pompy,
- nieszczelności w układzie cieczowym,
- niekompletny układ filtracyjny.
Przed badaniem technicznym należy:
- umyć opryskiwacz z zewnątrz i wewnątrz,
- sprawdzić kompletność i stan osłon elementów ruchomych,
- wlać do zbiornika czystą wodę do 2/3 jego pojemności.
Ponadto ręczny hamulec pomocniczy w ciągniku musi być sprawny, gdyż elektroniczna aparatura do badania równomierności wypływu cieczy wymaga ustawienia go na pochyłości.
Jeżeli wymogi zapewniające bezpieczeństwo pracy dla personelu prowadzącego ocenę nie będą spełnione, SKO ma prawo odmówić wykonania badania technicznego.
Zakres badań okresowych
Podstawą badania jest ocena wzrokowa, wystarczająca do określenia stanu technicznego i stopnia zużycia większości podzespołów opryskiwacza. Pomiarom poddawany jest tylko manometr i rozpylacze.
Przedmiotem oceny są wszystkie podzespoły mające wpływ na funkcjonowanie opryskiwacza. Przyjęto zasadę, że opryskiwacz musi być kompletny, a jego podzespoły sprawne. Dotyczy to również wyposażenia ponadstandardowego (np. rozwadniacza, płuczki). Związane jest to z koniecznością ograniczenia ryzyka wpływu niesprawnego podzespołu na funkcjonowanie pozostałych.
Zakres atestacji opryskiwacza polowego obejmuje badanie ogólne (przy wyłączonym napędzie) oraz badanie stanu technicznego poszczególnych podzespołów.
Badanie ogólne
Przy wyłączonym napędzie sprawdzane są następujące elementy:
- kompletność zabezpieczeń i osłon części wirujących oraz prawidłowość ich zainstalowania,
- stabilność zamocowania opryskiwacza na układzie zawieszenia ciągnika lub połączenia opryskiwacza z ciągnikiem,
- stan zużycia części i podzespołów rzutujących na jakość i bezpieczeństwo oprysków: węży cieczowych, siłowników hydraulicznych, zbiornika (brak pęknięć i przecieków, szczelność pokrywy), zaworów, korpusów rozpylaczy, układu jezdnego,
- czystość opryskiwacza (brak skupisk osadów oraz znacznych ognisk korozji).
Badanie podzespołów
Pompa:
- układ smarowania (poziom oleju i jego konsystencja),
- system tłumiący pulsację (ciśnienie w powietrzniku w zakresie od 1/3 do 2/3 ciśnienia roboczego),
- wydajność (osiągnięcie ciśnienia maksymalnego dla zamontowanych rozpylaczy),
- szczelność (niedopuszczalne jakiekolwiek wycieki).
Mieszadło (co najmniej jedno w zbiorniku): widoczny efekt mieszania cieczy roboczej w zbiorniku wypełnionym do 2/3 pojemności, przy włączonym dopływie cieczy do całej długości belki polowej i nominalnych obrotach pompy.
Zbiornik:
- odpowietrzenie (podciśnienie niedopuszczalne),
- położenie i działanie zaworu spustowego,
- stan sita wlewowego,
- położenie i czytelność wskaźnika poziomu cieczy z miejsca operatora,
- działanie urządzeń dodatkowych (rozwadniacz, płuczki itp.).
Manometr:
- lokalizacja (widoczność z miejsca operatora),
- średnica (co najmniej 60 mm),
- podziałka (0,2 bara w zakresie 0÷5 barów, 1 bar w zakresie 5÷20 barów, 2 bary w zakresie powyżej 20 barów),
- błąd wskazań w porównaniu z manometrem wzorcowym (do 10% dla ciśnień: 1, 3, 5 barów).
Zawór sterująco-rozdzielczy:
- działanie zaworów: głównego, regulacyjnego, sekcyjnych, kompensacyjnych,
- stabilność ciśnienia (utrzymanie ciśnienia 3 barów dla stałych obrotów pompy – dopuszczalne odchylenie 7%),
- powtarzalność ciśnienia (różnica ciśnień po chwilowym wyłączeniu i powtórnym włączeniu głównego zaworu odcinającego przy stałych obrotach pompy nieprzekraczająca 7%),
- dokładność wskazań czujnika prędkości,
- prawidłowość działania elektronicznych urządzeń sterowniczych.
Układ cieczowy:
- szczelność (niedopuszczalne jakiekolwiek wycieki przy ciśnieniu 5 barów),
- trwałość zamocowania i zabezpieczenie przed samoczynnym przesuwaniem części układu cieczowego w trakcie pracy.
Filtry:
- liczba stopni filtracji (co najmniej dwa: jeden po stronie ssącej, drugi po stronie tłoczącej pompy, nie licząc sita wlewowego i indywidualnych filtrów rozpylaczy),
- wielkość oczek filtra po stronie tłocznej (mniejsza od najmniejszej wielkości zamontowanych na belce rozpylaczy),
- stan techniczny (wkłady filtrów wymienne, bez uszkodzeń i deformacji, dopasowane do obudowy).
Belka polowa:
- stabilność we wszystkich płaszczyznach,
- możliwość odchylania przy zetknięciu z przeszkodą (dla belek o długości powyżej 10 m),
- położenie względem opryskiwanej powierzchni (różnica odległości rozpylaczy od powierzchni nie większa niż 10 cm),
- zabezpieczenie rozpylaczy przed kontaktem z ziemią (dla belek o długości powyżej 10 m),
- podnoszenie i składanie belki (funkcjonowanie przegubów, siłowników, linek, bloczków, dźwigni),
- stan znacznika (bez uszkodzeń),
- ustawienie rozpylaczy (samooprysk elementów opryskiwacza niedopuszczalny),
- składanie i rozkładanie belki (bez zaczepiania o węże cieczowe i korpusy rozpylaczy),
- działanie zaworów przeciwkroplowych (dopuszczalny wyciek z jednego rozpylacza 2 ml, dla nie więcej niż 10% rozpylaczy).
Rozpylacze:
- jednolitość rozpylaczy na całej długości belki (ten sam typ, rozmiar, kąt rozpylania),
- równomierność wypływu cieczy (na ręcznym stole rozdzielczym przy ciśnieniu 3 barów odchylenie większe niż 15% dla nie więcej niż 10% profili rozdzielczych, na stole elektronicznym współczynnik zmienności nieprzekraczający 10%, lub odchylenia wydatków poszczególnych rozpylaczy od wydatku nominalnego ustalonego przez producenta nie większe niż 10%).
Wentylator (opryskiwacze z technologią PSP):
- stan techniczny (niedopuszczalne luzy wałków, ubytki wirnika, rozwarstwienia lub pęknięcia pasków klinowych),
- działanie urządzeń sterujących wentylatorem,
- działanie pomocniczego strumienia powietrza.
Czynności dokumentacyjne
Wyniki badania technicznego opryskiwacza dokumentuje się w protokole kontroli. Jego oryginał otrzymuje posiadacz opryskiwacza, a kopia pozostaje w SKO. W przypadku pomiaru równomierności poprzecznej wypływu cieczy na elektronicznym stole rowkowym, wydruk tego badania dołącza się do protokołu.
W razie stwierdzenia niesprawności w protokole zamieszcza się zalecenia dotyczące usunięcia usterek, a opryskiwacz jest kierowany na powtórne badanie.
Po spełnieniu wszystkich wymogów wydawane jest zaświadczenie potwierdzające sprawność techniczną opryskiwacza, który zostaje oznakowany indywidualnym numerem kontrolnym. Znaku tego nie wolno niszczyć ani usuwać (jest drukiem ścisłego zarachowania).
Sprawny opryskiwacz to nie tylko wywiązanie się z prawnego obowiązku. To również dbałość o bezpieczeństwo ludzi i zwierząt oraz o środowisko naturalne, efektywna i opłacalna ochrona roślin, dłuższy okres eksploatacji urządzenia oraz wysoka jakość uzyskanych płodów rolnych. Dlatego sprawność opryskiwacza należy kontrolować na bieżąco.
Źródło: Andrzej Siennicki, Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Oddział w Przysieku, www.kpodr.pl, fot. sxc.hu
