Bezrobocie na wsi wzrasta

Lata 2009–2011 charakteryzowała kontynuacja zapoczątkowanej rok wcześniej – po kilkuletnim okresie spadku – tendencji do wzrostu liczby bezrobotnych. Według danych urzędów pracy liczba bezrobotnych mieszkańców wsi zwiększyła się z 743 tys. w końcu września 2009 roku do 808 tys. w końcu września 2011 roku, tj. o 8,7% ( w miastach o 8,3%), a według danych BAEL z 532 tys. do 632 tys. w III kwartale tych lat, tj. o 18,8% (w miastach o 19,9%).

Dane BAEL wskazują ponadto, że tempo wzrostu liczby bezrobotnych na wsi było większe wśród ludności użytkującej gospodarstwo rolne (20,6%) niż wśród ludności bezrolnej (17,9%) oraz że w pierwszej populacji było bardzo podobne dla obu płci, natomiast w drugiej dwukrotnie szybsze wśród kobiet (24,5%) niż wśród mężczyzn (12,4%) (tabela 1.19 i 1.20). Podstawowe kierunki zmian struktury bezrobotnych na wsi w latach 2009– –2011 były następujące:
 • W strukturze bezrobotnych według przyczyn poszukiwania pracy najliczniejszą kategorię stanowiły osoby, które straciły pracę, najczęściej w związku z likwidacją zakładu lub stanowiska pracy. Udział tej grupy wzrósł z 39,8% do 41,9% (w miastach zmniejszył się z 48,3% do 46,1%). Drugą pod względem liczebności grupę stanowili bezrobotni powracający do pracy po przerwie – ich udział utrzymywał się w obu latach na podobnym poziomie około 28–29% tak w miastach jak na wsi. Na trzecim miejscu byli bezrobotni podejmujący pracę po raz pierwszy – ich udział zmniejszył się z 27,6% do 25,5% (w miastach wzrósł z 16,6% do 18,1%). Najmniej liczną kategorię (w obu latach nieco ponad 4% na wsi i ponad 6% w miastach) stanowili bezrobotni, którzy uprzednio sami zrezygnowali z pracy.
• Większość bezrobotnych na wsi to osoby w bezrolnych gospodarstwach domowych; ich odsetek zmniejszył się z 73,3% do 72,8%.
• Odsetek kobiet wśród ogółu bezrobotnych na wsi wzrósł z 49,8% do 51,5% (w miastach z 47,2% do 51,2%). W obu latach był on wyższy wśród ludności związanej z gospodarstwem rolnym niż ludności bezrolnej (w 2011 r. odpowiednio 52,9% i 51,0%).
 • Większość bezrobotnych stanowią osoby w wieku do 34 lat, jednak ich udział zmniejszył się z 63,7% w 2009 r. do 62,2% w 2011 r. (w miastach wzrósł z 52,0% do 54,0%). Przewaga młodszych grup bezrobotnych jest znacznie większa wśród ludności związanej z gospodarstwem rolnym (w 2011 r. 81,7%) niż wśród ludności bezrolnej na wsi (54,6%). Obie grupy różnią się także znacząco wielkością odsetka bezrobotnych w wieku 45 lat i starszych (około 10% i 26%).
• Poziom wykształcenia bezrobotnych jest niższy niż w miastach. W 2011 r. większość bezrobotnych na wsi stanowiły osoby, które ukończyły jedynie zasadniczą szkołę zawodową (34,3%) albo miały wykształcenie podstawowe lub niższe (17,1%), podczas gdy w miastach wskaźniki te wynosiły odpowiednio 30,2% i 13,2%. Odsetek bezrobotnych z wykształceniem średnim był na wsi zbliżony do poziomu obserwowanego w miastach (35,4% i 39,2%), a z wykształceniem wyższym znacznie niższy (13,1% i 17,6%). Na samej wsi poziom wykształcenia bezrobotnych wśród ludności związanej z gospodarstwem rolnym był istotnie wyższy niż w populacji ludności bezrolnej, co częściowo wiąże się z młodszą strukturą wieku pierwszej niż drugiej populacji.
• Znacznie wzrósł odsetek bezrobotnych długotrwale poszukujących pracy: z 25,8% w 2009 r. do 33,1% w 2011 r. (w miastach z 26,6% do 30,6%). Jednak średni czas poszukiwania pracy zwiększył się minimalnie (z 11,0 do 11,1 miesięcy), a w miastach nawet się zmniejszył (z 11,2 do 10,5 miesięcy). W 2011 r. średni czas poszukiwania pracy na wsi był krótszy dla mężczyzn niż dla kobiet (odwrotnie w miastach).
• Tylko niewielka część bezrobotnych ma prawo do zasiłku z tytułu bezrobocia. Według danych urzędów pracy z końca września 2011 r. uprawnienia takie miało 16,4% bezrobotnych na wsi i 14,4% w miastach. Było to mniej niż w tym samym czasie w 2009 r. (odpowiednio 21,6% i 19,6%). Wraz ze zrostem absolutnej liczby bezrobotnych zwiększała się też stopa bezrobocia32. Według statystyki urzędów pracy stopa bezrobocia rejestrowanego zwiększyła się w skali kraju z 10,9% w końcu września 2009 r. do 11,8% w końcu września 2011 r.  O zmianach stopy bezrobocia odrębnie mieszkańców wsi i miast informują jedynie dane BAEL.

Według wyników tego badania z III kwartału:
 • stopa bezrobocia zwiększyła się skali kraju z 8,1% w 2009 r. do 9,3% w 2011, w tym na wsi z 8,0% do 9,1% (w miastach z 8,1% do 9,5%).
• Wzrost stopy bezrobocia na wsi odnotowano na ogół niezależnie od płci, wieku i poziomu wykształcenia bezrobotnych, zarówno wśród ludności związanej, jak i niezwiązanej z gospodarstwem rolnym. We wszystkich tych odniesieniach tempo wzrostu było szybsze wśród kobiet niż wśród mężczyzn (analogiczne tendencje i relacje odnotowano w miastach).
 • W całym okresie 2009–2011 stopa bezrobocia na wsi była wyższa wśród kobiet niż wśród mężczyzn i w ostatnim z tych lat wynosiła odpowiednio 11,0% i 7,8% (w miastach 10,4% i 8,7%). W zróżnicowaniu według wieku najwyższą stopę bezrobocia w 2011 r. odnotowano wśród młodzieży w wieku 18–24 lata – 23,5% i stosunkowo wysoką w wieku 25–29 lat – 12,9% (w miastach 27,6% i 12,0%). W pozostałych uwzględnionych grupach wieku stopa bezrobocia mieściła się w przedziale około 6–8% zarówno na wsi, jak i w miastach. W zróżnicowaniu według wykształcenia stopa bezrobocia w 2011 r. była najniższa wśród osób z wyższym wykształceniem – 7,9%, a najwyższa wśród mających wykształcenie gimnazjalne lub podstawowe – 11,7% (w miastach 4,8% i 25,5%). W populacji osób z wykształceniem średnim stopa bezrobocia była wyższa wśród mających wykształcenie ogólne niż wśród osób z wykształceniem zawodowym, i w miastach, i na wsi.
• We wszystkich trzech badanych latach stopa bezrobocia wśród ludności wiejskiej związanej z gospodarstwem rolnym była średnio niższa niż w miastach33, a wśród ludności bezrolnej na wsi – wyższa niż w miastach. Analogiczne różnice odnotowywano na ogół w zróżnicowaniu według płci, wieku i poziomu wykształcenia.
• Wyższą w 2011 aniżeli w 2009 roku stopę bezrobocia na wsi obserwowano we wszystkich regionach kraju z wyjątkiem regionu Południowo-zachodniego, gdzie odnotowano spadek (podobnie w miastach z wyjątkiem, ponadto, regionu Północnego, w którym stopa bezrobocia była w obu latach identyczna). Podobnie jak w skali kraju także we wszystkich regionach stopa bezrobocia wśród ludności bezrolnej na wsi była wyższa niż w miastach. We wszystkich trzech latach najwyższą stopą bezrobocia wśród ludności bezrolnej na wsi wyróżniał się region Wschodni.
 • Podobnie jak w Polsce, wzrost stopy bezrobocia w 2011 r. w stosunku do 2009 r. odnotowano także w większości krajów UE. Według danych z trzeciego kwartału 2011 r. stopa bezrobocia ludności wiejskiej w Polsce była zbliżona do średniej we wszystkich krajach UE. Dotyczy to jednak tylko stopy bezrobocia ludności ogółem (w wieku 15–64 lata), natomiast wśród młodzieży w wieku 15–24 lata i ogółu kobiet była ona na polskiej wsi wyższa, a w pozostałych grupach wieku i wśród ogółu mężczyzn niższa od średniej unijnej.

Źródło: Raport „Polska Wieś 2012”
Redakcja AgroNews, fot. sxc.hu