Efektywne nawożenie zaspokaja potrzeby pokarmowe roślin w zakresie wszystkich niezbędnych makro- i mikroelementów na poziomie umożliwiającym pełne wykorzystanie potencjału plonotwórczego w danych warunkach uprawowych.
Z podstawowych składników odżywczych kukurydza najsilniej pobiera potas, a następnie azot oraz fosfor, wapń i magnez. Ważne jest też właściwe zbilansowanie składników drugoplanowych (siarka) oraz odpowiednie dokarmienie roślin mikroelementami, z których najważniejszymi są cynk i bor.
Oznaki niedoborów na roślinach nie zawsze są jednoznaczne, bo wygląd i stan roślin jest kształtowany przez wiele czynników (odmiana, pogoda, odczyn gleby i jej zasobność w przyswajalne formy poszczególnych składników pokarmowych, sposób nawożenia, zdrowotność roślin, presja szkodników). Wystąpienie jednoznacznych objawów niedoboru któregoś ze składników pokarmowych, świadczy o stanie głębokiego, często nieodwracalnego w skutkach, zakłócenia wielu procesów, co powoduje spadek plonu. Nawożenie, uwzględniające dokarmianie dolistne (najszybszy sposób dostarczenia roślinom składników pokarmowych), ma na celu uprzedzanie potencjalnych, negatywnych skutków niedoborów.
Dla prawidłowego planowania i realizacji nawożenia kukurydzy bardzo przydatna jest znajomość funkcji i znaczenia poszczególnych pierwiastków dla jej rozwoju i plonowania.
Kluczowy fosfor
W początkowym okresie wzrostu kluczowe znaczenie ma dokarmianie plantacji fosforem.
Dobre odżywienie fosforem umożliwia szybki rozwój początkowy roślin (pierwiastek ten jest odpowiedzialny za wzrost systemu korzeniowego – korzeni przybyszowych). Kukurydza, która jest rośliną ciepłolubną, wykazuje dużą wrażliwość na niską temperaturę – w takich warunkach, które wiosną są w naszym kraju standardem, ograniczone jest pobieranie składników pokarmowych, a przede wszystkim fosforu. Fosfor przy temperaturze gleby poniżej 12°C nie jest pobierany w ogóle przez rośliny. Dlatego szczególnie ważne w początkowych fazach wzrostu kukurydzy jest stworzenie warunków ułatwiających pobieranie tego pierwiastka przez rośliny.
Nawożenie zlokalizowane wraz z siewem oraz dokarmianie dolistne to skuteczne sposoby na dostarczenie roślinom dostępnego fosforu w tym newralgicznym okresie. W miarę postępu wegetacji pobieranie fosforu wzrasta i trwa aż do momentu dojrzałości pełnej ziarna (nalewanie ziarna). Dolistne nawożenie tym pierwiastkiem w uprawie kukurydzy jest więc bardzo pożądane.
Objawem pierwotnym niedoboru fosforu jest zahamowanie rozwoju systemu korzeniowego. Symptomy niedoboru fosforu na częściach nadziemnych roślin mogą się ujawniać w całym okresie wegetacji kukurydzy. Objawy w postaci fioletowo-purpurowych przebarwień na liściach wskazują na umiarkowany niedobór składnika, który jednak prowadzi do zahamowania wzrostu i skarlenia rośliny. Objawy takie obserwuje się często w okresie wczesnej wegetacji. Są one najczęściej wynikiem utrudnionego pobierania fosforu z gleby wskutek: niskiej temperatury, świeżego zwapnowania lub silnego zakwaszenia gleby, suszy lub nadmiernej wilgotności.
Wystąpienie przebarwień także na łodydze wskazuje na znaczny niedobór fosforu. Objawem niedoboru fosforu jest także strzelisty pokrój roślin (wyprostowane liście). Skutkiem niedoboru w okresie nalewania ziarna (w tym okresie wyraźnie widoczne objawy niedoboru rzadko się ujawniają) jest wcześniejsze zakończenie wegetacji przez rośliny i mała masa 1000 ziaren. Rośliny skrajnie niedożywione fosforem nie zawiązują kolby lub pozostaje ona tylko częściowo uziarniona.
Cynk ważny dla kukurydzy
Ważne jest aby rośliny były dobrze odżywione od samego początku wegetacji także i cynkiem. Fosfor wpływa korzystnie na wzrost systemu korzeniowego, co umożliwia lepsze pobieranie składników pokarmowych (w tym azotu) z gleby i efektywniejsze wykorzystanie wody. Kukurydza wymaga wysokiego nawożenia fosforem, jednak należy pamiętać, iż składnik ten znacząco ogranicza dostępność cynku z gleby oraz utrudnia jego funkcjonowanie w roślinie. W uprawie kukurydzy cynk jest mikroelementem o dużym znaczeniu plonotwórczym. Kukurydza potrzebuje cynku do efektywnego przetwarzania pobranych składników (przede wszystkim azotu) w plon.
Należy pamiętać o antagonistycznym działaniu fosforu w stosunku do cynku. Nadmiar fosforu w glebie powoduje uwstecznianie cynku – przejście do formy niedostępnej dla roślin oraz blokuje pobieranie kationów cynku poprzez jednoczesne pobieranie kationów wapnia. Z kolei w roślinie antagonistyczne działanie polega na wiązaniu cynku poprzez reszty ortofosforanowe (po wbudowaniu fosforu), przez co cynk nie może spełniać swej funkcji. Dlatego nie należy łączyć nawozów fosforowych z tymi, które w swym składzie zawierają cynk.
W uprawie kukurydzy zaleca się już w fazie BBCH 12-16 zastosowanie aktywatora energii przeznaczonego do bardzo szybkiego zaopatrzenia roślin w fosfor, zwłaszcza w warunkach ograniczonej dostępności tego składnika z gleby.
Standardem w uprawie kukurydzy jest wykonanie trzech dolistnych zabiegów nawożenia cynkiem. Najlepiej do tego celu wybrać nawóz schelatowany. Zaletą tych preparatów jest znakomita rozpuszczalność w wodzie. Chelaty cynku są łatwo wchłaniane przez liście i wyjątkowo szybko przyswajane. W przeciwieństwie do nich nawozy oparte na solach mineralnych nie rozpuszczają się tak dokładnie w wodzie, na liściach mogą tworzyć się złogi, a przyswajanie zawartych składników jest opóźnione. Chelaty są zdecydowanie lepiej tolerowane przez organizm roślinny.
Trzeba podkreślić, że niedobór któregokolwiek z niezbędnych kukurydzy pierwiastków determinuje ogólną kondycję plantacji. Właściwe nawożenie, zapewniające dostarczenie roślinom wszystkich niezbędnych makro- i mikroelementów, jest warunkiem uzyskania satysfakcjonujących plonów.
Anna Rogowska
