Ochrona plantacji ziemniaka przed patogenami i szkodnikami jest jednym z ważniejszych elementów technologii uprawy tej rośliny. Ochrona chemiczna pozostaje w dalszym ciągu bardzo ważnym elementem walki z agrofagami. Wg danych szacunkowych, na świecie koszty utraty plonu bulw i nakłady na ochronę plantacji przed zarazą ziemniaka ocenia się rocznie na 4 miliardy €, z czego połowę wydaje się w Europie. Ochrona plantacji przed zarazą ziemniaka jest więc konieczna. O skuteczności ochrony chemicznej przed chorobą decyduje kilka czynników, z których najważniejsze to: termin jej rozpoczęcia, poprzedzony monitorowaniem i prognozowaniem pojawu patogena, terminy kolejnych zabiegów oraz dobór zastosowanych do ochrony fungicydów.
Oprócz wielu znanych od lat fungicydów przeznaczonych do zwalczania zarazy ziemniaka, na rynku pojawiły się też nowsze, bardziej skuteczne, łatwo rozkładające się w środowisku. Każdy z nich ma swoje zalety. Ogromna większość może być aplikowana w niewielkich dawkach, wystarczających do uzyskania zadowalającej skuteczności
Zmiany w populacjach sprawcy zarazy ziemniaka powodują potrzebę stosowania bardziej wyspecjalizowanych w działaniu i skutecznych środków ochrony roślin. Do zwalczania choroby na plantacjach ziemniaka zarejestrowanych jest w Polsce wiele fungicydów. W ostatnich latach zwiększył się ich asortyment. Są to środki o wyższej skuteczności i niezawodności, a jednocześnie bardziej bezpieczne dla ludzi i środowiska.
Do takich fungicydów zalicza się między innymi Infinito 687,5 SC i Pyton Consento 450 SC, oba w formie koncentratu stężonej zawiesiny do rozcieńczania wodą, o działaniu w roślinie jednocześnie systemicznym i wgłębnym. Ten rodzaj mobilności w roślinie zapewnia dokładne zabezpieczenie zarówno liści, jak i łodyg przed atakiem patogena. Można je zatem stosować przy spóźnionych zabiegach, w okresie gwałtownego wzrostu roślin ziemniaka, a także gdy objawy choroby pojawiają się przede wszystkim na łodygach ziemniaka.
Infinito 687,5 SC, zawiera mieszaninę substancji aktywnych chlorowodorku propamokarbu (625 g w 1 litrze środka) i fluopikolidu (62,5 g w 1 litrze środka). Jest to środek do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego w ochronie ziemniaka przed zarazą ziemniaka. Zaleca się stosowanie środka w dawkach: 1,2–1,6 l/ha. Wyższą z zalecanych dawek środka należy stosować, w warunkach większego zagrożenia chorobą oraz na odmianach bardziej wrażliwych na zarazę ziemniaka.
Drugi z fungicydów – Pyton Consento 450 SC – to środek do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego w ochronie ziemniaka przed zarazą ziemniaka i alternariozą. Fungicyd jest mieszaniną chlorowodorku propamokarbu (375 g w 1 litrze środka) i fenamidonu (75 g w 1 litrze środka). Fungicyd zaleca się stosować w dawce 1,5–2 l/ha; wyższą dawkę środka należy stosować w warunkach większego zagrożenia chorobą. Przy zwalczaniu alternariozy Pyton Consento stosuje się zapobiegawczo na plantacjach odmian wrażliwych na alternariozę lub w momencie pojawienia się pierwszych objawów na liściach ziemniaka. W razie potrzeby zabieg należy powtórzyć po 7 – 14 dniach. Krótsze odstępy między zabiegami stosuje się w przypadku większego nasilenia choroby.
Wieloletnie doświadczenia polowe wykonywane w Zakładzie Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie, z wykorzystaniem fungicydów Infinito 687,5 SC i Pyton Consento 450 SC wykazywały doskonałą ich skuteczność (powyżej 85%) w zwalczaniu zarazy ziemniaka. Na podstawie wyników doświadczeń, wykonanych w ostatnich latach (2009 i 2010), w dwóch miejscowościach (Bonin i Mierzym) stwierdzono powtarzającą się wysoką, skuteczność środka Infinito 687,5 SC (aplikowanego w dawce 1,6 l/ha) w walce z patogenem, wahającą się w zakresie 94,4- 95,8%. Skuteczność fungicydu Pyton Consento 450 SC (dawka 2,0 l/ha) była nieco mniej stabilna, ale też wysoka w zakresie 80,3-96,5%. Lata 2009 i 2010 różniły się układem warunków meteorologicznych w okresie wegetacji ale oba były latami bardzo trudnymi dla ochrony plantacji przed zarazą ziemniaka, która rozwijała się początkowo bardzo wolno (sezon 2009) lub wystąpiła bardzo późno (sezon 2010), by rozwinąć się następnie bardzo gwałtownie od niewielkiego porażenia do całkowitego (>90%) zniszczenia roślin na obiekcie kontrolnym (niechronionym) w ciągu zaledwie 7-10 dni.
Na rysunku 1. przedstawiono poziom skuteczności obu fungicydów w porównaniu z innymi doskonałymi fungicydami znajdującymi się na polskim rynku, ale o innym typie mobilności w roślinie. Ocena pierwsza skuteczności została dokonana 5-7 dni po ostatnim zabiegu w sezonie, gdy poziom zniszczenia roślin na obiekcie kontrolnym przekroczył 90%. Oba testowane fungicydy charakteryzowały się najwyższą skutecznością zwalczania zarazy ziemniaka.
Rys. 1. Poziom skuteczności wybranych fungicydów w zwalczaniu zarazy ziemniaka (średnie z lat 2009-2010)
Drugą ocenę skuteczności fungicydów wykonano tydzień później, aby stwierdzić jak długo fungicydy utrzymywały dobrą skuteczność w warunkach pogodowych bardzo sprzyjających rozwojowi zarazy ziemniaka (rys.1). Z wszystkich badanych fungicydów Infinito 687,5 SC wykazuje szczególnie długotrwałe działanie po zakończeniu aplikacji (>65%). To przedłużone działanie fungicydu daje możliwość przedłużonej ochrony w przypadku występowania niesprzyjającej pogody, uniemożliwiającej wjazd opryskiwacza na pole.
Porównując skuteczność działania różnych fungicydów w czterech odmiennych doświadczeniach, obserwowano także ich wpływ na wysokość plonu i jego jakość. Wiadomo wprawdzie, że wysokość plonów ziemniaka determinowana jest przede wszystkim przez warunki klimatyczne, to należy jednak pamiętać, że ograniczenie zniszczenia części asymilacyjnej roślin poprzez działanie fungicydów w hamowaniu rozwoju patogena jest także bardzo istotne. Wszystkie porównywane fungicydy wykazały istotny wzrost plonów w stosunku do plonu z niechronionego obiektu kontrolnego. Średni przyrost plonu na poletkach chronionych fungicydami Infinito 687,5 SC i Pyton Consento 450 SC przekroczył 50% i należał do najwyższych.
Po zastosowaniu fungicydu Pyton Consento 450 SC obserwowano wzrost plonu użytkowego (bulwy powyżej 3 cm) oraz szczególny wzrost frakcji sadzeniaka (bulwy wielkości 3-6 cm).
Lata 2009-2010 nie sprzyjały występowaniu zarazy na bulwach ziemniaka w Boninie i Mierzymie. Trudno było więc ocenić skuteczność badanych środków w ochronie bulw przed zarazą. Wcześniejsze badania i opinie ekspertów zajmujących się ochroną plantacji przed zarazą, dostępne na stronie internetowej www.euroblight.net (zakładka Fungicide comparision) wskazują jednoznacznie, że fungicyd Infinito 687,5 SC zaliczany jest do najskuteczniejszych środków do ochrony bulw.
Oba fungicydy Infinito 687,5 SC i Pyton Consento 450 SC to przydatne i wiarygodne narzędzia do wykorzystania w walce z zarazą na plantacjach ziemniaka.
dr hab. Józefa Kapsa, prof. nadzw. IHAR-PIB w Radzikowie
Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie
fot. Bayer CropScience