Jak skutecznie chronić kapustę przed chorobami?

Produkcja kapusty głowiastej jest bardzo popularna w Polsce od wielu lat. Chociaż areał uprawy kapusty głowiastej zmniejsza się na rzecz kapusty pekińskiej, to niestety problemów z ochroną przed chorobami nie jest mniej.

Po posadzeniu w polu rozsady kapusty mogą wystąpić problemy z kiłą kapusty, czernią krzyżowych, szarą pleśnią czy też czarną zgnilizną kapusty.

W ostatnich latach występują również problemy z wewnętrznym zbrunatnieniem główek – tipburn.

Kiła kapusty jest chorobą powszechnie znaną w rejonach, gdzie warzywa kapustne uprawia się w monokulturze. Patogen wywołujący kiłę kapusty poraża wiele roślin z rodziny kapustowatych – warzywa, rośliny rolnicze jak i chwasty. Źródłem patogena może być zakażona gleba, podłoża wykorzystywane do produkcji rozsady jak również zakażone wielodoniczki. Patogen może przetrwać w glebie bez żywiciela nawet do 8 lat.

Na korzeniach zainfekowanych roślin pojawiają się charakterystyczne narośla, co utrudnia przewodzenie składników pokarmowych i wody. Rośliny słabo rosną, a w dni upalne więdną. Choroba rozwija się bardzo dobrze na glebach kwaśnych, zwłaszcza wtedy, gdy temperatura wynosi powyżej 22^oC przy dużej wilgotności. Na glebach zasadowych choroba raczej się nie rozwija. Gleby o pH powyżej 7 i dużej zawartości wapnia wykazują pewną oporność dla zarodników kiły. Kiły kapusty praktycznie się nie zwalcza. Można jedynie zapobiegać jej rozwojowi poprzez wysiewanie nasion w substraty wolne od zarodników kiły kapusty, odkażać wielodoniczki. Pola o pH niższym od 6,5 wapnować.

Jeżeli chodzi o chemiczne zabezpieczenie przed kiłą można zaprawiać korzenie rozsady rwanej jak również podlewać rozsadę w wielodoniczkach preparatami Altima 500 SC, Sarfun 500 SC i Topsin M 500 SC według zaleceń programu ochrony warzyw. Można również opryskiwać pole preparatem Altima 500 SC. Przy czym gleba powinna być wilgotna, do oprysku powinna być użyta duża ilość cieczy roboczej (700 l/ha) i dobrze wymieszana z glebą za pomocą brony aktywnej na głębokość 10 cm. Można również użyć nawozu Perlka, który ma za zadanie odkazić glebę. Jest to nawóz azotowo-wapniowy. Stosuje się go na wilgotną glebę i miesza z nią na 3 tygodnie przed sadzeniem roślin. Dawki według zaleceń producenta. Nawóz ten jest powszechnie stosowany w Niemczech do ograniczania wystąpienia kiły kapusty. Można również sadzić odmiany odporne przede wszystkim kapusty głowiastej białej i kalafiora.

Czerń krzyżowych jest chorobą powszechnie występującą w ostatnich latach. Najbardziej wrażliwa na tą chorobę jest kapusta pekińska. Grzyb atakuje najczęściej starsze liście kapusty. Pojawiają się na nich różnej wielkości koncentryczne brązowe plamy. Mogą być one otoczone żółtą obwódką. Powierzchnia przebarwień pokryta jest czarnym aksamitnym nalotem zarodników konidialnych. Miejsca takie często zasychają i wykruszają się. Do zakażenia roślin dochodzi przy temperaturze powyżej 20^oC i zwilżeniu roślin trwjącym dłużej niż 6 godzin.

Do zwalczania chemicznego można używać różnych preparatów. Większość preparatów do zapobiegania i zwalczania czerni krzyżowych to strobiluriny. Niektóre posiadają trifloksystrobinę.  Substancja ta działa wielostronnie – niszczy kiełkujące zarodniki, hamuje rozwój strzępki grzybni, zakłóca tworzenie ssawek w tkance grzyba,  hamuje wzrost i rozwój grzybni, a także ogranicza zarodnikowanie. Trifloksystrobina nie tylko pozostaje w warstwie woskowej górnej strony liścia, ale także przemieszcza się wewnątrz tkanek i dociera do dolnej strony liścia i tam również chroni przed infekcją.

Szara pleśń występuje powszechnie na roślinach uprawianych na polu. Pierwsze objawy mogą się ujawniać już na polu tuż przed zbiorem roślin. Mogą one wystąpić również dopiero w przechowalni podczas przechowywania. Na polu atakowane są warzywa zbyt długo przetrzymywane po dojrzałości zbiorczej. W przechowalniach na szybki rozwój choroby mają wpływ warunki termiczne – zbyt wysoka temperatura i zbyt duża wilgotność względna powietrza. Infekcja następuje poprzez uszkodzone mechanicznie lub przez szkodniki tkanki rośliny. Może porażać wtórnie miejsca infekcji innych patogenów grzybowych, czy przemrożone tkanki roślin. Objawy to brązowe różnej wielkości plamy, które z czasem pokrywają się szarym nalotem zarodników konidialnych.

Do zabezpieczania roślin na polu służą różne preparaty. Zabiegi wykonuje się tylko w kapustach przeznaczonych do przechowywania. Ażeby w pełni zabezpieczyć się przed infekcją potrzebne są optymalne warunki przechowywania oraz zdrowe rośliny umieszczone w przechowalni. Bez stosowania preparatów w czasie okresu wegetacji i tuż przed zbiorem trudno jest przechować odmiany zwłaszcza takie, które nie mogą być przechowywane zbyt długo (3-4 miesiące).

Czarna zgnilizna kapusty jest chorobą pojawiająca się coraz częściej na naszych polach. Odmiany kapusty głowiastej białej są zwykle odporne na tą chorobę. Odporność uzyskiwana jest drogą hodowlaną. Bardziej wrażliwe są odmiany kapusty włoskiej i pekińskiej. Bakterie atakują tkanki roślin wnikając przez hydatody poprzez krople wody na brzegu liścia. Powodują zasychanie tkanki w kształcie litery V. Od brzegu liścia szerszym końcem. Innym objawem jest czernienie wiązek przewodzących. Rośliny porażone systemicznie mogą mieć również czarne liście. Charakterystycznym objawem widocznym podczas cięcia kapusty są porażone wiązki przewodzące łodygi – głąba. Widoczna jest ciemna obrączka około 0,5 cm od zewnątrz łodygi. Pierwotnym źródłem infekcji mogą być porażone nasiona. Patogen może zimowac w glebie skąd poraża rośliny zwłaszcza podczas intensywnych opadów deszczu lub intensywnego deszczowania, jak również podczas zabiegów ochrony roślin wykonywanych opryskiwaczami z pomocniczym strumieniem powietrza. Sprzyjająca temperatura to 27-30^oC. Bakterie mogą wnikać do roślin poprzez wszelkiego rodzaju zranienie, czemu sprzyjają częste zabiegi mechanicznego zwalczania chwastów i duże zagęszczenie roślin. Niestety do zwalczania tej choroby nie ma zarejestrowanych środków chemicznych. Pozostaje więc tylko agrotechnika, czyli wysiewać zdrowe, wysokiej jakości nasiona, przestrzegać 3-4-letniego zmianowania, rozsadę produkować z dala od miejsca produkcji na polu, odkażać pojemniki do produkcji rozsad, niszczyć chwasty zwłaszcza należące do rodziny kapustowatych  i zwalczać szkodniki mogące przenosić bakterie.

Wewnętrzne zbrunatnienie główek, czyli tipburn jest chorobą fizjologiczną spowodowaną przez nie pobieranie lub brak wapnia w glebie. Zbyt wolne pobieranie wapnia może być spowodowane okresowymi suszami, wysoką temperaturą podczas intensywnego wzrostu roślin czy też zbyt wysokim nawożeniem azotem i potasem. Najbardziej wrażliwa na tipburn jest kapusta pekińska (krótki okres wegetacji, słaby system korzeniowy). Objawy choroby widoczne są dopiero po przekrojeniu główek. Brzegi najmłodszych liści przybierają brązową barwę. Zapobiegać wystąpieniu tej choroby można poprzez utrzymanie odpowiedniej wilgotności gleby, stosowanie optymalnych dawek nawozów azotowych i potasowych, a także dokarmianie dolistne nawozami wapniowymi. Dokarmianie takie powinno odbywać się od początku zawiązywania główek regularnie co kilka dni małymi dawkami np. saletrą wapniową, chlorkiem wapnia.

Należy pamiętać, że kapusta posiada nalot woskowy i do wszystkich zabiegów należy dodawać substancje zwiększające przyczepność, aby ciecz robocza nie spłynęła po roślinie na glebę. Zabiegi wykonywać tylko w odpowiednich temperaturach oraz zachowywać okresy karencji. 

Źródło: Piotr Borczyński, Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Oddział w Zarzeczewie, www.kpodr.pl